Nghiên cứu tình hình thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân tại các trường Đại học thuộc Đại học Huế

• Trường học: Đại học Huế
• Chuyên ngành: Chính sách thuế
• Đề tài: Nghiên cứu chính sách thuế thu nhập cá nhân tại Đại học Huế
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Huế

• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: Cơ sở khoa học về thuế Thu nhập cá nhân
• 1.1. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến đề tài
• 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thuế thu nhập cá nhân
• 1.2.1. Những vấn đề cơ bản về thuế và thuế thu nhập cá nhân
• 1.2.2. Khái niệm, đặc điểm thuế thu nhập cá nhân

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Thuế TNCN tại Đại Học Huế Bối Cảnh Ý Nghĩa

Thuế là khoản đóng góp bắt buộc, có tính pháp lý cao, từ các pháp nhân và thể nhân cho Nhà nước để thực hiện mục tiêu chung của xã hội. Trong đó, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn thu, điều tiết thu nhập và kiểm soát thu nhập xã hội. So với các sắc thuế khác, thuế TNCN phức tạp và có phạm vi ảnh hưởng rộng. Các quốc gia có nhiều cách thức áp dụng khác nhau. Việt Nam áp dụng thuế TNCN từ sớm và liên tục điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh kinh tế. Việc nghiên cứu tình hình thực hiện chính sách thuế TNCN tại Huế, đặc biệt tại các trường đại học thuộc Đại học Huế, sẽ làm rõ hơn những thuận lợi, khó khăn và đưa ra gợi ý về chính sách thuế TNCN. Nghiên cứu này sẽ hệ thống hóa lý luận, tìm hiểu tình hình thực tế và đề xuất giải pháp, góp phần hoàn thiện chính sách thuế TNCN hiện hành. Tác giả chọn nghiên cứu “Nghiên cứu tình hình thực hiện chính sách thuế Thu nhập cá nhân tại các trường Đại học thuộc Đại học Huế”.

1.1. Vai trò của thuế TNCN trong nền kinh tế quốc dân

Thuế TNCN đóng vai trò quan trọng trong việc huy động nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Đồng thời, nó cũng thực hiện chức năng điều tiết thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội và tạo điều kiện để nhà nước kiểm soát thu nhập. "Việc xây dựng và triển khai thành công chính sách thuế TNCN có thể giúp Nhà nước đạt được nhiều mục tiêu khác nhau, bao gồm: tạo nguồn thu cho ngân sách; thực hiện điều tiết thu nhập, đảm bảo công bằng trong xã hội; tạo điều kiện kiểm soát thu nhập trong xã hội."

1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của thuế TNCN trên thế giới và tại Việt Nam

Thuế TNCN có lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ Hà Lan năm 1797 và lan rộng ra nhiều quốc gia. Tại Việt Nam, pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao được ban hành năm 1990 và Luật thuế TNCN ra đời năm 2007. "Đối với Việt Nam, pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao được Quốc hội ban hành vào năm 1990. Ngày 20/11/2007, Quốc hội khóa XII đã thông qua Luật thuế TNCN thay thế cho pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, chính thức có hiệu lực từ 01/01/2009."

II. Xác Định Vấn Đề Thách Thức trong Thực Thi Thuế TNCN ở Huế

Mặc dù thuế TNCN đã được điều chỉnh nhiều lần, vẫn còn tồn tại những vấn đề và thách thức trong quá trình thực thi, đặc biệt tại Huế. Cơ chế tự khai, tự nộp, dù tiết kiệm thời gian và chi phí, lại gặp hạn chế về tính tuân thủ và tự nguyện của người nộp thuế. Cần làm rõ những thuận lợi và khó khăn mà người nộp thuế gặp phải, từ đó đưa ra những gợi ý về chính sách. Nghiên cứu này tập trung vào tình hình thực hiện chính sách thuế TNCN của cá nhân đang công tác tại các trường Đại học thuộc Đại học Huế, trong giai đoạn 2019-2020. Đối tượng nghiên cứu là tình hình thực hiện chính sách thuế TNCN của các cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công. Tính tuân thủ của người nộp thuế chưa cao. Cần có những nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

2.1. Những khó khăn trong việc tuân thủ thuế TNCN của người nộp thuế

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc tuân thủ thuế TNCN, bao gồm sự phức tạp của luật thuế, nhận thức về tính công bằng của hệ thống thuế và niềm tin vào chính phủ. Người nộp thuế có thể gặp khó khăn trong việc hiểu rõ các quy định, kê khai và nộp thuế đúng hạn. Bên cạnh đó, tâm lý trốn thuế cũng là một yếu tố cần được xem xét.

2.2. Ảnh hưởng của cơ chế tự khai tự nộp đến tính tuân thủ thuế TNCN

Cơ chế tự khai, tự nộp đòi hỏi người nộp thuế phải chủ động và có trách nhiệm trong việc kê khai và nộp thuế. Tuy nhiên, nếu không có sự hướng dẫn và kiểm soát chặt chẽ, cơ chế này có thể dẫn đến tình trạng trốn thuế và gian lận thuế. "Cơ chế mới này bên cạnh có ưu điểm là tiết kiệm thời gian, chi phí quản lý, nâng cao trách nhiệm pháp lý đối với đối tượng nộp thuế còn một số hạn chế là tính tuân thủ, tính tự nguyện của người nộp thuế chưa cao".

III. Phân Tích Thực Trạng Thuế TNCN tại Đại Học Huế Phương Pháp Nghiên Cứu

Để nghiên cứu tình hình thực hiện chính sách thuế TNCN tại Đại học Huế, cần sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp. Việc kết hợp giữa phương pháp định tính và định lượng sẽ mang lại cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn. Phương pháp định tính có thể được sử dụng để thu thập thông tin về nhận thức, thái độ và kinh nghiệm của người nộp thuế. Phương pháp định lượng có thể được sử dụng để đo lường mức độ tuân thủ thuế và đánh giá tác động của các yếu tố khác nhau đến việc tuân thủ thuế. Nghiên cứu cần khảo sát cán bộ, giảng viên và nhân viên các trường đại học. Từ đó, đánh giá khách quan hiệu quả quản lý thuế.

3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu và thông tin liên quan

Có nhiều phương pháp thu thập dữ liệu và thông tin liên quan đến thuế TNCN. Các phương pháp này bao gồm khảo sát, phỏng vấn, phân tích tài liệu và quan sát. Khảo sát có thể được sử dụng để thu thập thông tin từ một lượng lớn người nộp thuế. Phỏng vấn có thể được sử dụng để thu thập thông tin chi tiết từ một số người nộp thuế. Phân tích tài liệu có thể được sử dụng để xem xét các quy định pháp luật, báo cáo tài chính và các tài liệu khác liên quan đến thuế TNCN.

3.2. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách thuế TNCN

Để đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách thuế TNCN, cần xác định các tiêu chí phù hợp. Các tiêu chí này có thể bao gồm mức độ tuân thủ thuế, số thu thuế TNCN, chi phí quản lý thuế TNCN và tác động của thuế TNCN đến phân phối thu nhập. Mức độ tuân thủ thuế là một tiêu chí quan trọng để đánh giá hiệu quả của chính sách thuế TNCN.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đề Xuất Giải Pháp cho Thuế TNCN Huế

Dựa trên kết quả nghiên cứu, cần đưa ra các đề xuất giải pháp cụ thể để hoàn thiện chính sách thuế TNCN tại Huế. Các giải pháp này có thể tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường tuyên truyền và phổ biến pháp luật, nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ thuế và cải thiện hệ thống kiểm tra, giám sát. Đồng thời, cần xem xét đến việc điều chỉnh các quy định về giảm trừ gia cảnh, biểu thuế lũy tiến và các khoản thu nhập chịu thuế để đảm bảo tính công bằng và hợp lý của chính sách. Chính sách thuế cần minh bạch. Cần đơn giản hóa thủ tục.

4.1. Đề xuất hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về thuế TNCN

Hệ thống văn bản pháp luật về thuế TNCN cần được rà soát và hoàn thiện để đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng và dễ hiểu. Các quy định cần được cụ thể hóa và hướng dẫn chi tiết để người nộp thuế có thể dễ dàng thực hiện. Bên cạnh đó, cần thường xuyên cập nhật và sửa đổi các văn bản pháp luật để phù hợp với tình hình thực tế.

4.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế TNCN

Để nâng cao hiệu quả quản lý thuế TNCN, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa quy trình quản lý thuế và nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ thuế. Đồng thời, cần tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thuế TNCN. Cần đầu tư vào công nghệ thông tin.

V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Thuế TNCN Tạo Cơ Sở Cho Chính Sách

Nghiên cứu này không chỉ dừng lại ở việc phân tích thực trạng mà còn hướng đến việc ứng dụng kết quả vào thực tiễn. Các đề xuất giải pháp cần được xem xét và áp dụng một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Huế. Đồng thời, cần tiếp tục theo dõi và đánh giá hiệu quả của các giải pháp để có những điều chỉnh kịp thời. Việc ứng dụng kết quả nghiên cứu sẽ góp phần hoàn thiện chính sách thuế TNCN, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Cần có sự phối hợp giữa các ban ngành.

5.1. Đánh giá tác động của các giải pháp đề xuất đối với ngân sách nhà nước

Các giải pháp đề xuất cần được đánh giá kỹ lưỡng về tác động đối với ngân sách nhà nước. Cần phân tích chi tiết các khoản thu và chi liên quan đến thuế TNCN để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp. Bên cạnh đó, cần xem xét đến tác động của các giải pháp đến các đối tượng khác nhau trong xã hội.

5.2. Xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá việc thực hiện chính sách thuế TNCN

Cần xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá việc thực hiện chính sách thuế TNCN để đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình. Cơ chế này cần bao gồm các chỉ số đánh giá cụ thể, các phương pháp thu thập thông tin và các quy trình xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, cần khuyến khích sự tham gia của người dân vào quá trình giám sát và đánh giá.

VI. Triển Vọng Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Thuế TNCN tại Huế

Nghiên cứu về thuế TNCN tại Huế còn nhiều triển vọng và hướng nghiên cứu tiếp theo. Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến tính tuân thủ thuế, tác động của thuế TNCN đến phân phối thu nhập và hiệu quả của các biện pháp chống trốn thuế. Đồng thời, cần mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các đối tượng khác nhau trong xã hội và so sánh với các địa phương khác để có cái nhìn toàn diện hơn. Việc nghiên cứu liên tục và sâu sắc sẽ góp phần hoàn thiện chính sách thuế TNCN, thúc đẩy sự phát triển bền vững của Huế. Nghiên cứu này là nền tảng cho các nghiên cứu sau.

6.1. Hướng nghiên cứu về tác động của thuế TNCN đến phân phối thu nhập và bất bình đẳng xã hội

Thuế TNCN có vai trò quan trọng trong việc giảm bất bình đẳng thu nhập và cải thiện phân phối thu nhập trong xã hội. Cần nghiên cứu sâu hơn về tác động của thuế TNCN đến phân phối thu nhập và bất bình đẳng xã hội tại Huế để có những điều chỉnh chính sách phù hợp.

6.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế của người nộp thuế TNCN

Hành vi tuân thủ thuế của người nộp thuế TNCN chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, bao gồm kiến thức về thuế, nhận thức về tính công bằng của hệ thống thuế, niềm tin vào chính phủ và rủi ro bị phát hiện trốn thuế. Cần nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố này để có những biện pháp khuyến khích tuân thủ thuế hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một trong những sắc thuế quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong việc huy động nguồn thu ngân sách và điều tiết thu nhập xã hội. Trên thế giới, khoảng 180 quốc gia đã áp dụng thuế TNCN, trong đó Việt Nam bắt đầu triển khai từ năm 1990 và đã có nhiều điều chỉnh phù hợp với bối cảnh kinh tế xã hội. Tại Việt Nam, Luật Thuế TNCN được Quốc hội thông qua năm 2007 và có hiệu lực từ năm 2009, với nhiều sửa đổi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và tính tuân thủ của người nộp thuế.

Nghiên cứu tập trung vào tình hình thực hiện chính sách thuế TNCN tại các trường đại học thuộc Đại học Huế trong giai đoạn 2019-2020. Đại học Huế là trung tâm đào tạo đa ngành lớn của miền Trung, với hơn 3750 cán bộ, viên chức và lao động hợp đồng, trong đó có nhiều giảng viên, chuyên gia có trình độ cao. Việc nghiên cứu tại đây nhằm làm rõ thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện chính sách thuế TNCN, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách thuế, góp phần nâng cao tính tuân thủ và hiệu quả quản lý thuế.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm: hệ thống hóa các vấn đề lý luận về chính sách thuế TNCN; khảo sát thực trạng thực hiện chính sách thuế TNCN của cá nhân tại các trường đại học thuộc Đại học Huế; và đề xuất các gợi ý chính sách nhằm hoàn thiện hệ thống thuế TNCN hiện hành. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ cơ quan quản lý thuế và các đơn vị giáo dục nâng cao hiệu quả thu thuế, đồng thời góp phần đảm bảo công bằng xã hội thông qua chính sách thuế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về thuế thu nhập cá nhân và tuân thủ thuế, bao gồm:

• Lý thuyết về thuế TNCN: Thuế TNCN là thuế trực thu, đánh trực tiếp vào thu nhập của cá nhân, có tính lũy tiến cao và độ nhạy cảm lớn. Thuế này giúp Nhà nước huy động nguồn thu, điều tiết thu nhập và đảm bảo công bằng xã hội.

• Lý thuyết về quản lý thuế: Quản lý thuế là quá trình tác động của cơ quan quản lý thuế nhằm đảm bảo sự tuân thủ pháp luật thuế, bao gồm các hoạt động đăng ký, kê khai, nộp thuế, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.

• Lý thuyết về tuân thủ thuế: Tuân thủ thuế được hiểu là việc người nộp thuế thực hiện đầy đủ, chính xác các nghĩa vụ thuế theo quy định pháp luật. Các nhân tố ảnh hưởng đến tuân thủ thuế gồm sự hiểu biết về thuế, cảm nhận về tính công bằng của hệ thống thuế và ý thức tuân thủ của người nộp thuế.

Ba khái niệm chính được nghiên cứu gồm: sự hiểu biết về thuế và chính sách thuế TNCN; cảm nhận về tính công bằng thuế TNCN; và ý thức thực hiện tuân thủ thuế TNCN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng, gồm các bước:

• Thu thập dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp tài liệu, số liệu từ các cơ quan thuế, thống kê và các nghiên cứu liên quan.

• Phỏng vấn chuyên gia: Thu thập ý kiến đánh giá về thực trạng và chính sách thuế TNCN tại các trường đại học thuộc Đại học Huế.

• Khảo sát định lượng: Thiết kế bảng hỏi gồm 23 câu hỏi theo thang đo Likert 5 mức độ, khảo sát 265 cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công tại các trường đại học thuộc Đại học Huế. Phương pháp lấy mẫu thuận tiện được áp dụng.

• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để phân tích thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy tuyến tính và kiểm định giả thuyết.

Thời gian nghiên cứu từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2020, tập trung khảo sát dữ liệu năm 2019 và 2020 tại các trường đại học thuộc Đại học Huế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tình hình đăng ký và kê khai thuế TNCN: Trong giai đoạn 2017-2019, số lao động được cấp mã số thuế tại các trường đại học thuộc Đại học Huế dao động khoảng 2800 người, với tỷ lệ biến động nhỏ (±4%). Các trường đều thực hiện đầy đủ thủ tục đăng ký và kê khai thuế theo quý, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.

2. Số thu thuế TNCN và mức đóng bình quân: Tổng số thu thuế TNCN của các trường đại học chiếm khoảng 4% tổng thu thuế của tỉnh Thừa Thiên Huế. Mức thuế bình quân trên đầu người tại Đại học Huế khoảng hơn 3 triệu đồng/người/năm, cao gấp 10 lần mức bình quân toàn tỉnh (khoảng 200.000-300.000 đồng/người/năm).

3. Hoàn thuế TNCN: Số tiền hoàn thuế TNCN tại tỉnh Thừa Thiên Huế tăng từ gần 20 tỷ đồng năm 2017 lên hơn 28 tỷ đồng năm 2019, phản ánh sự nâng cao hiểu biết và quyền lợi của người nộp thuế trong việc khai báo và hoàn thuế.

4. Nhân tố ảnh hưởng đến tuân thủ thuế: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha cho thấy các nhóm nhân tố về sự hiểu biết chính sách thuế (α=0,867), cảm nhận về tính công bằng thuế (α=0,916) và ý thức tuân thủ thuế (α=0,880) đều có độ tin cậy cao. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) xác nhận ba nhân tố này giải thích 66,5% biến thiên trong dữ liệu.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự hiểu biết về chính sách thuế và cảm nhận về tính công bằng của hệ thống thuế là những yếu tố quan trọng thúc đẩy ý thức tuân thủ thuế của người nộp thuế tại các trường đại học thuộc Đại học Huế. Mức thuế bình quân cao hơn nhiều so với toàn tỉnh phản ánh trình độ học vấn và thu nhập cao của nhóm đối tượng nghiên cứu, đồng thời cho thấy hiệu quả quản lý thuế tại các đơn vị này.

Số liệu hoàn thuế tăng dần qua các năm cho thấy người nộp thuế ngày càng nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ, đồng thời cơ quan thuế đã cải thiện quy trình hoàn thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Tuy nhiên, một số khó khăn như thủ tục đăng ký giảm trừ gia cảnh phức tạp và phần mềm kê khai chưa thân thiện vẫn tồn tại, ảnh hưởng đến tính tuân thủ.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả phù hợp với mô hình tuân thủ thuế dựa trên sự hiểu biết, công bằng và ý thức cá nhân. Việc áp dụng mô hình này tại Đại học Huế giúp làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đặc thù trong môi trường giáo dục đại học, góp phần hoàn thiện chính sách thuế TNCN phù hợp với nhóm đối tượng có trình độ cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện số lượng người được cấp mã số thuế và số thu thuế qua các năm, biểu đồ đường thể hiện xu hướng hoàn thuế tăng dần, cùng bảng phân tích nhân tố và hệ số Cronbach’s Alpha minh họa độ tin cậy của các nhóm biến.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Đơn giản hóa thủ tục đăng ký giảm trừ gia cảnh

   • Mục tiêu: Giảm thời gian và chi phí cho người nộp thuế, nâng cao tính tự nguyện tuân thủ.
   • Thời gian: Triển khai trong 12 tháng tới.
   • Chủ thể: Cơ quan thuế phối hợp với các trường đại học.

2. Nâng cao chất lượng và tính thân thiện của phần mềm kê khai thuế điện tử

   • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ kê khai đúng hạn, giảm sai sót và hỗ trợ người nộp thuế.
   • Thời gian: Cải