I. Tổng Quan Nghiên Cứu Cấu Tạo Gỗ Thông Dụng Bình Gia
Gỗ đóng vai trò thiết yếu trong đời sống, từ nội thất đến xây dựng. Việc nhận biết và phân loại gỗ rất quan trọng để bảo vệ rừng và sử dụng hiệu quả. Xác định loại gỗ chính xác giúp ích cho chế biến, kiểm lâm, thương mại và xuất nhập khẩu. Dựa vào cấu tạo gỗ là phương pháp đáng tin cậy nhất. Các tài liệu về định loại gỗ ở Việt Nam còn hạn chế, gây khó khăn cho sản xuất và kinh tế. Nghiên cứu này tập trung vào cấu tạo một số loại gỗ thông dụng tại huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn, nhằm cung cấp thông tin khoa học và thực tiễn. Mục tiêu là sưu tập và xác định cấu tạo gỗ, làm cơ sở cho việc nhận biết và phân biệt các loại gỗ.
1.1. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Cấu Tạo Gỗ
Nghiên cứu cấu tạo gỗ có ý nghĩa to lớn trong việc bảo tồn và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên rừng. Việc xác định chính xác loại gỗ giúp các cơ sở chế biến sản xuất, doanh nghiệp và cơ quan kiểm lâm nhận biết và phân loại gỗ một cách chính xác nhất. Điều này góp phần vào việc quản lý rừng bền vững, bảo vệ đa dạng sinh học và phát triển kinh tế xã hội. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học để phân biệt các loại gỗ, hỗ trợ công tác quản lý và sử dụng tài nguyên rừng hiệu quả.
1.2. Mục Tiêu Và Phạm Vi Nghiên Cứu Cấu Tạo Gỗ
Nghiên cứu này tập trung vào việc sưu tập và xác định cấu tạo của một số loại gỗ thông dụng tại huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm việc điều tra các mẫu gỗ đang được sử dụng phổ biến tại địa phương, xác định cấu trúc tế bào và các đặc điểm hình thái của gỗ. Quá trình nghiên cứu được thực hiện tại phòng thí nghiệm Khoa Lâm nghiệp - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, sử dụng kính lúp để quan sát và phân tích cấu trúc gỗ.
II. Cơ Sở Khoa Học Về Cấu Tạo Gỗ Và Các Đặc Điểm
Cấu tạo gỗ bao gồm các thành phần chính như mạch gỗ, tế bào mô mềm, tia gỗ, ống dẫn nhựa và các chất kết tinh. Mạch gỗ chỉ có ở cây lá rộng, là điểm khác biệt so với cây lá kim. Tế bào mô mềm có vai trò dự trữ chất dinh dưỡng. Tia gỗ là do tế bào mô mềm tạo thành. Các đặc điểm như gỗ giác - gỗ lõi, gỗ sớm - gỗ muộn cũng là yếu tố quan trọng để định loại gỗ. Nghiên cứu cấu tạo gỗ dựa trên các đặc điểm này để phân biệt và xác định các loại gỗ khác nhau. Các hình thức phân bố và tụ hợp của mạch gỗ cũng là yếu tố quan trọng để phân loại.
2.1. Phân Bố Và Tụ Hợp Của Mạch Gỗ Trong Cấu Tạo
Mạch gỗ có nhiều hình thức phân bố khác nhau, bao gồm mạch xếp vòng, mạch phân tán và mạch trung gian. Hình thức tụ tập của mạch gỗ cũng đa dạng, từ mạch đơn, mạch kép đến mạch nhóm và mạch dây. Các hình thức này được quan sát trên mặt cắt ngang của gỗ, giúp phân biệt các loại gỗ khác nhau. Ví dụ, mạch xếp vòng thường thấy ở xoan ta, tếch, trong khi mạch phân tán phổ biến hơn ở Việt Nam.
2.2. Tế Bào Mô Mềm Và Vai Trò Trong Cấu Tạo Gỗ
Tế bào mô mềm là những tế bào vách mỏng, có vai trò dự trữ chất dinh dưỡng trong cây. Hình thức phân bố của tế bào mô mềm rất đa dạng, bao gồm sắp xếp phân tán, vây quanh mạch, liên kết mạch và làm thành giải. Quan sát trên mặt cắt ngang, tế bào nhu mô phân bố theo các hình thức chủ yếu. Gỗ cây lá rộng ở nước ta, ngoài một số loại gỗ không có hoặc có ít tế bào mô mềm, còn nói chung tổ chức tế bào mô mềm rất phát triển, dễ quan sát, cho nên dựa vào nó để phân biệt loại gỗ rất quan trọng.
2.3. Các Thành Phần Khác Của Gỗ Tia Gỗ Ống Dẫn Nhựa
Tia gỗ cây lá rộng hoàn toàn do tế bào mô mềm tạo thành, tia gỗ là do tế bào hình tròn hay hình đa giác của tầng phát sinh ra. Bề rộng của tia gỗ ở đại bộ phận gỗ cây lá rộng có nhiều hàng tế bào. Đây là đặc điểm khác biệt với tia gỗ của cây gỗ lá kim. Quan sát qua kính hiển vi tia gỗ cây gỗ lá rộng sắp xếp theo hai hình thức sau đây: Sắp xếp đồng nhất và sắp xếp không đồng nhất. Đối với cây gỗ lá rộng chỉ một số loại gỗ có ống dẫn nhựa, gỗ lá rộng chỉ có ống dẫn nhựa dọc, nó thường tập trung thành hàng ở ranh giới vòng năm.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Cấu Tạo Gỗ Tại Huyện Bình Gia
Nghiên cứu sử dụng phương pháp thực nghiệm, kế thừa kết quả từ các nghiên cứu trước. Mẫu gỗ được thu thập tại huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn, thông qua điều tra và phỏng vấn. Mẫu được tạo theo kích thước chuẩn. Cấu tạo gỗ được khảo sát trên ba mặt cắt: ngang, xuyên tâm và tiếp tuyến, sử dụng kính lúp X10. Các đặc điểm như màu sắc, vòng năm, mạch gỗ, tế bào mô mềm, tia gỗ, cấu tạo lớp, ống dẫn nhựa, thớ gỗ và khối lượng thể tích được quan sát và mô tả. Số liệu được xử lý bằng phần mềm Excel.
3.1. Điều Tra Và Thu Thập Mẫu Gỗ Thông Dụng
Quá trình điều tra và thu thập mẫu gỗ được thực hiện tại các cơ sở chế biến gỗ và các khu vực có sử dụng gỗ thông dụng tại huyện Bình Gia. Phương pháp điều tra bao gồm phỏng vấn người dân địa phương, thu thập thông tin về các loại gỗ được sử dụng phổ biến, nguồn gốc và mục đích sử dụng. Mẫu gỗ được thu thập theo kích thước nhất định, đảm bảo đại diện cho các loại gỗ khác nhau.
3.2. Xác Định Cấu Tạo Gỗ Bằng Kính Lúp
Cấu tạo gỗ được xác định bằng cách quan sát trên ba mặt cắt: mặt cắt ngang, mặt cắt xuyên tâm và mặt cắt tiếp tuyến. Kính lúp ống (kính lúp kỹ thuật) có độ phóng đại 10 lần (X10) được sử dụng để quan sát, đo đếm và mô tả cấu tạo thô đại của gỗ theo 10 đặc điểm của gỗ. Quá trình khảo sát được thực hiện cẩn thận, đảm bảo tính chính xác và khách quan.
3.3. Xử Lý Số Liệu Và Phân Tích Kết Quả Nghiên Cứu
Số liệu thu thập được từ quá trình điều tra và khảo sát cấu tạo gỗ được xử lý bằng phương pháp thống kê, sử dụng phần mềm Excel. Các thông tin về xuất xứ gỗ, tỉ lệ sử dụng gỗ và lĩnh vực sử dụng được phân tích để đánh giá mức độ phổ biến và tầm quan trọng của từng loại gỗ. Kết quả phân tích được trình bày dưới dạng bảng biểu và đồ thị, giúp dễ dàng so sánh và đánh giá.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Cấu Tạo Gỗ Thông Dụng Tại Bình Gia
Kết quả điều tra cho thấy việc sử dụng các loại gỗ ở tỉnh Lạng Sơn nói chung và ở huyện Bình Gia nói riêng rất phổ biến. Đa số các loại gỗ chủ yếu được dùng trong lĩnh vực làm khung cửa, cánh cửa, con tiện, nội thất (bàn ghế, giường, tủ,...). Qua kết quả điều tra đã tiến hành thu thập được 28 mẫu gỗ đang được sử dụng thông dụng tại khu vực huyện Bình Gia - tỉnh Lạng Sơn.
4.1. Danh Sách Các Loại Gỗ Thông Dụng Được Sưu Tập
Qua quá trình điều tra, đã thu thập được 28 mẫu gỗ thông dụng tại huyện Bình Gia, bao gồm các loại như Lát xanh, Lim xanh, Đinh dâu, Nghiến, Sến, Trai lý, Căm xe, Giẻ đá, Mít, Kháo tía, Thông ba lá, Sau Sau, Giẻ cau, Giẻ vàng, Xà cừ, Kháo mật, Vải, Hồi, Sấu, Xoan ta, Xoan Nhừ, Cáng lò, Vối thuốc, Kháo chuông, Kháo vàng, Trám trắng, Cơi, Bồ đề. Các mẫu gỗ này đại diện cho các loại gỗ được sử dụng phổ biến trong xây dựng, nội thất và các ngành công nghiệp khác tại địa phương.
4.2. Lĩnh Vực Sử Dụng Chủ Yếu Của Các Loại Gỗ
Các loại gỗ được sử dụng chủ yếu trong lĩnh vực làm khung cửa, cánh cửa, con tiện, nội thất (bàn ghế, giường, tủ,...). Một số loại gỗ có giá trị cao như Lim xanh, Nghiến được sử dụng để làm đồ nội thất cao cấp, cầu thang và các công trình kiến trúc. Các loại gỗ thông thường hơn như Xoan ta, Xoan Nhừ được sử dụng để làm đồ gia dụng và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ.
