Nghiên cứu biến đổi triệu chứng lâm sàng và chức năng tuyến yên ở bệnh nhân u tuyến yên trước và sau điều trị bằng dao gamma quay

• Tác giả: Nguyễn Thị Minh Phương
• Người hướng dẫn: Mai Trọng Khoa
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Nội khoa
• Đề tài: Nghiên cứu biến đổi triệu chứng lâm sàng, hình thái, chức năng tuyến yên ở bệnh nhân u tuyến yên trước và sau điều trị bằng dao gamma quay
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Đặc điểm giải phẫu, sinh lý của tuyến yên
• 1.2. Đặc điểm giải phẫu tuyến yên và vùng hố yên
• 1.3. Sinh học phân tử và sinh lý tuyến yên
• 1.4. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và dịch tễ u tuyến yên
• 1.5. Dịch tễ u tuyến yên
• 1.6. Chẩn đoán u tuyến yên
• 1.7. Các phương pháp điều trị u tuyến yên
• 1.7.1. Phương pháp điều trị nội khoa
• 1.7.2. Các phương pháp phẫu thuật
• 1.7.3. Phương pháp xạ gia tốc
• 1.7.4. Xạ phẫu bằng dao gamma
• 1.8. Một số nghiên cứu trong và ngoài nước về xạ phẫu dao gamma quay
• 1.8.1. Một số nghiên cứu trên thế giới
• 1.8.2. Một số nghiên cứu trong nước
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chẩn loại trừ
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.4.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.4.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.4.5. Thiết bị nghiên cứu
• 2.4.6. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.4.7. Nội dung nghiên cứu
• 2.4.8. Các biến số nghiên cứu
• 2.4.9. Tiến hành xạ phẫu
• 2.4.10. Theo dõi và đánh giá kết quả điều trị xạ phẫu
• 2.4.11. Các tiêu chuẩn chẩn đoán, đánh giá, phân loại sử dụng trong nghiên cứu
• 2.4.12. Xử lý số liệu
• 2.4.13. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh nhân u tuyến yên
• 3.2.1. Đặc điểm lâm sàng
• 3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng bệnh nhân u tuyến yên
• 3.3. Kết quả điều trị xạ phẫu
• 3.3.1. Đặc điểm chung nhóm xạ phẫu và liều xạ phẫu
• 3.3.2. Đáp ứng về lâm sàng sau xạ phẫu
• 3.3.3. Đáp ứng về hình ảnh khối u sau xạ phẫu
• 3.3.4. Đáp ứng về nồng độ hormon sau xạ phẫu
• 3.3.5. Biến chứng sau xạ phẫu
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Đặc điểm giới
• 4.3. Đặc điểm tuổi
• 4.4. Phân bố thể bệnh, chỉ số khối cơ thể, Tăng huyết áp, đái tháo đường
• 4.5. Thời gian diễn biến bệnh
• 4.6. Lý do vào viện
• 4.7. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân u tuyến yên
• 4.7.1. Đặc điểm lâm sàng bệnh nhân u tuyến yên
• 4.7.2. Đặc điểm cận lâm sàng của bệnh nhân u tuyến yên
• 4.8. Kết quả can thiệp xạ phẫu ở bệnh nhân u tuyến yên
• 4.8.1. Đặc điểm chung nhóm can thiệp xạ phẫu
• 4.8.2. Biến đổi về lâm sàng ở bệnh nhân u tuyến yên trước và sau xạ phẫu
• 4.8.3. Biến đổi về kích thước u ở bệnh nhân u tuyến yên trước và sau xạ phẫu
• 4.8.4. Biến đổi về nồng độ hormon trước và sau xạ phẫu ở bệnh nhân u tuyến yên
• 4.8.5. Biến chứng sau xạ phẫu
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng quan về u tuyến yên và phương pháp điều trị

U tuyến yên là một trong những loại u nội sọ phổ biến, chiếm khoảng 10-15% các trường hợp. Bệnh lý này được chia thành hai loại chính: u có hoạt tính nội tiết và u không hoạt tính nội tiết. Các triệu chứng lâm sàng của u tuyến yên rất đa dạng, bao gồm rối loạn kinh nguyệt, vô sinh, tăng tiết sữa, đau đầu và giảm thị lực. Chẩn đoán chủ yếu dựa vào chẩn đoán hình ảnh như MRI và xét nghiệm nội tiết. Điều trị u tuyến yên bao gồm phẫu thuật, điều trị nội khoa, xạ trị và xạ phẫu bằng dao gamma quay. Phương pháp dao gamma quay được đánh giá cao nhờ độ chính xác và hiệu quả trong việc giảm thiểu tổn thương mô lành xung quanh.

1.1. Đặc điểm giải phẫu và sinh lý tuyến yên

Tuyến yên là một tuyến nội tiết nhỏ nằm trong hộp sọ, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa các hormon ảnh hưởng đến tuyến giáp, tuyến thượng thận và tuyến sinh dục. Tuyến yên gồm hai thùy: thùy trước và thùy sau. Thùy trước chịu trách nhiệm sản xuất các hormon như GH, ACTH, TSH, FSH, LH và PRL, trong khi thùy sau lưu trữ và giải phóng oxytocin và ADH. Cấu trúc giải phẫu phức tạp của tuyến yên và vùng hố yên đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

1.2. Phương pháp điều trị u tuyến yên

Các phương pháp điều trị u tuyến yên bao gồm phẫu thuật, điều trị nội khoa và xạ phẫu bằng dao gamma quay. Phẫu thuật truyền thống có tỷ lệ biến chứng cao, trong khi dao gamma quay mang lại hiệu quả điều trị cao với ít tác dụng phụ. Phương pháp này sử dụng 30 nguồn Co-60 phát tia gamma hội tụ chính xác vào khối u, giảm thiểu tổn thương mô lành xung quanh. Dao gamma quay đã được ứng dụng tại Việt Nam từ năm 2007 và cho kết quả khả quan.

II. Nghiên cứu biến đổi triệu chứng lâm sàng và chức năng tuyến yên

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá sự thay đổi triệu chứng lâm sàng và chức năng tuyến yên ở bệnh nhân u tuyến yên trước và sau khi điều trị bằng dao gamma quay. Các triệu chứng lâm sàng được theo dõi bao gồm đau đầu, giảm thị lực, rối loạn kinh nguyệt và tăng tiết sữa. Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá sự thay đổi nồng độ các hormon tuyến yên như GH, PRL, ACTH, TSH, FSH và LH. Kết quả cho thấy sự cải thiện đáng kể về triệu chứng lâm sàng và chức năng tuyến yên sau điều trị.

2.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng

Các triệu chứng lâm sàng của u tuyến yên bao gồm đau đầu, giảm thị lực, rối loạn kinh nguyệt và tăng tiết sữa. Các xét nghiệm cận lâm sàng như MRI và xét nghiệm nội tiết giúp xác định vị trí và tính chất của khối u. Nghiên cứu cho thấy, u tuyến yên có hoạt tính nội tiết thường biểu hiện triệu chứng sớm hơn so với u không hoạt tính nội tiết.

2.2. Kết quả điều trị bằng dao gamma quay

Sau khi điều trị bằng dao gamma quay, các triệu chứng lâm sàng như đau đầu và giảm thị lực được cải thiện đáng kể. Nồng độ các hormon tuyến yên cũng trở về mức bình thường, đặc biệt là GH và PRL. Tỷ lệ biến chứng sau điều trị thấp, chủ yếu là suy tuyến yên nhẹ. Kết quả này khẳng định hiệu quả của dao gamma quay trong điều trị u tuyến yên.

III. Ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn toàn diện về sự thay đổi triệu chứng lâm sàng và chức năng tuyến yên ở bệnh nhân u tuyến yên trước và sau điều trị bằng dao gamma quay. Kết quả nghiên cứu không chỉ khẳng định hiệu quả của phương pháp điều trị này mà còn mở ra hướng ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn lâm sàng. Dao gamma quay được coi là một phương pháp an toàn và hiệu quả, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

3.1. Giá trị khoa học của nghiên cứu

Nghiên cứu này là một trong những công trình đầu tiên tại Việt Nam đánh giá toàn diện về sự thay đổi triệu chứng lâm sàng và chức năng tuyến yên sau điều trị bằng dao gamma quay. Kết quả nghiên cứu góp phần làm phong phú thêm kiến thức y học về điều trị u tuyến yên và cung cấp dữ liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu khẳng định dao gamma quay là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân u tuyến yên. Phương pháp này có thể được áp dụng rộng rãi tại các bệnh viện lớn, giúp cải thiện chất lượng điều trị và giảm thiểu biến chứng cho bệnh nhân.