Nghiên cứu biến đổi miễn dịch và hiệu quả điều trị bằng mycophenolate mofetil ở bệnh nhân viêm thận lupus

• Tác giả: Bùi Văn Khánh
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Đặng Dũng
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Khoa học y sinh
• Đề tài: Nghiên Cứu Biến Đổi Miễn Dịch Và Hiệu Quả Mycophenolate Mofetil Trong Điều Trị Viêm Thận Lupus
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ BỆNH SLE VÀ VIÊM THẬN LUPUS
• 1.1.1. Lịch sử về sự phát triển của bệnh lupus ban đỏ hệ thống
• 1.1.2. Chẩn đoán bệnh SLE và viêm thận lupus
• 1.1.3. Dịch tễ học và tiên lượng viêm thận lupus
• 1.1.4. Cơ chế bệnh sinh viêm thận lupus
• 1.1.5. Đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm và tổn thương mô bệnh học viêm thận lupus
• 1.2. ĐIỀU TRỊ SLE VÀ VIÊM THẬN LUPUS
• 1.2.1. Điều trị SLE
• 1.2.2. Điều trị viêm thận lupus
• 1.3. NGHIÊN CỨU BỆNH VIÊM THẬN LUPUS TẠI VIỆT NAM
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỊA ĐIỂM VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Địa điểm nghiên cứu
• 2.1.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.3. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân
• 2.1.4. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Chỉ định điều trị MMF ở bệnh nhân viêm thận lupus
• 2.2.3. Chỉ định dừng điều trị MMF ở bệnh nhân viêm thận lupus
• 2.2.4. Phác đồ điều trị
• 2.2.5. Mô tả quy trình nghiên cứu
• 2.2.6. Khám lâm sàng
• 2.2.7. Đánh giá mức lọc cầu thận
• 2.2.8. Sinh thiết thận
• 2.2.9. Đánh giá mức độ hoạt động của bệnh theo thang điểm SLEDAI-2K/30 ngày
• 2.2.10. Đánh giá đáp ứng điều trị
• 2.2.11. Đánh giá tính an toàn
• 2.2.12. Sai số và cách khắc phục sai số
• 2.2.13. Đạo đức nghiên cứu
• 2.2.14. Xử lý số liệu
• 2.2.15. Sơ đồ nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Phân bố bệnh nhân theo tuổi, giới
• 3.1.2. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân trước điều trị
• 3.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng của bệnh nhân
• 3.2. KẾT QUẢ BIẾN ĐỔI VỀ LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ CÁC CHỈ SỐ MIỄN DỊCH SAU ĐIỀU TRỊ
• 3.2.1. Sự biến đổi lâm sàng bệnh nhân sau điều trị
• 3.2.2. Sự biến đổi chỉ số huyết học sau điều trị
• 3.2.3. Sự biến đổi chỉ số sinh hóa máu sau điều trị
• 3.2.4. Sự biến đổi chỉ số sinh hoá nước tiểu sau điều trị
• 3.2.5. Biến đổi chỉ số sinh hoá nước tiểu sau điều trị
• 3.2.6. Sự biến đổi chỉ số miễn dịch sau điều trị
• 3.3. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ TẤN CÔNG VIÊM THẬN LUPUS CÓ SỬ DỤNG MMF VÀ MỐI LIÊN QUAN GIỮA BIẾN ĐỔI MIỄN DỊCH VỚI ĐÁP ỨNG ĐIỀU TRỊ
• 3.3.1. Hiệu quả điều trị tấn công viêm thận lupus có sử dụng MMF
• 3.3.2. Mối liên quan giữa biến đổi miễn dịch với mức độ đáp ứng điều trị
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU
• 4.1.1. Tuổi và giới
• 4.1.2. Một số đặc điểm lâm sàng bệnh nhân tại thời điểm nghiên cứu
• 4.2. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ TẤN CÔNG BỆNH NHÂN VIÊM THẬN LUPUS CÓ SỬ DỤNG MMF
• 4.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG CÁC BIẾN ĐỔI MIỄN DỊCH, VỚI ĐÁP ỨNG ĐIỀU TRỊ
• KẾT LUẬN
• HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU
• HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về bệnh lupus và viêm thận lupus

Bệnh lupus ban đỏ hệ thống (SLE) là một bệnh tự miễn phức tạp, gây tổn thương nhiều hệ thống cơ quan. Viêm thận lupus là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của SLE, ảnh hưởng đến chức năng thận và tiên lượng bệnh. Rối loạn miễn dịch trong SLE dẫn đến sự hình thành các tự kháng thể, gây tổn thương mô và cơ quan. Việc chẩn đoán SLE không chỉ dựa vào một tiêu chuẩn vàng mà cần dựa trên nhiều triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng. Các tiêu chuẩn chẩn đoán được ACR và SLICC phát triển nhằm cải thiện độ chính xác trong chẩn đoán. Việc hiểu rõ về cơ chế bệnh sinh và các đặc điểm lâm sàng của viêm thận lupus là rất quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

1.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của viêm thận lupus

Viêm thận lupus thường biểu hiện qua các triệu chứng như protein niệu, huyết áp cao và suy thận. Các xét nghiệm cận lâm sàng như sinh thiết thận giúp xác định mức độ tổn thương và loại hình viêm thận. Các chỉ số miễn dịch như kháng thể kháng DNA và kháng thể kháng nhân cũng được sử dụng để đánh giá tình trạng bệnh. Việc theo dõi các chỉ số này là cần thiết để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

II. Hiệu quả điều trị viêm thận lupus bằng mycophenolate mofetil

Mycophenolate mofetil (MMF) là một trong những thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng trong điều trị viêm thận lupus. Nghiên cứu cho thấy MMF có hiệu quả trong việc giảm triệu chứng lâm sàng và cải thiện các chỉ số miễn dịch. Việc sử dụng MMF giúp giảm thiểu tác dụng phụ so với các thuốc khác như cyclophosphamide. Các nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng MMF có thể cải thiện chức năng thận và giảm tỷ lệ tái phát bệnh. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu để xác định liều lượng tối ưu và thời gian điều trị để đạt được hiệu quả tốt nhất.

2.1. Tác dụng phụ của mycophenolate mofetil

Mặc dù MMF có nhiều lợi ích trong điều trị viêm thận lupus, nhưng cũng có một số tác dụng phụ cần được lưu ý. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng và giảm bạch cầu. Việc theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe của bệnh nhân trong quá trình điều trị là rất quan trọng để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các tác dụng không mong muốn. Điều này giúp đảm bảo an toàn cho bệnh nhân và tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

III. Biến đổi miễn dịch và mối liên quan với hiệu quả điều trị

Nghiên cứu về biến đổi miễn dịch trong viêm thận lupus cho thấy sự thay đổi của các chỉ số miễn dịch có thể liên quan đến hiệu quả điều trị. Các chỉ số như mức độ kháng thể kháng DNA và các cytokine có thể phản ánh tình trạng hoạt động của bệnh. Việc theo dõi các chỉ số này không chỉ giúp đánh giá hiệu quả điều trị mà còn có thể dự đoán nguy cơ tái phát bệnh. Sự hiểu biết về mối liên quan giữa biến đổi miễn dịch và đáp ứng điều trị sẽ giúp các bác sĩ điều chỉnh phác đồ điều trị một cách hợp lý.

3.1. Đánh giá hiệu quả điều trị dựa trên biến đổi miễn dịch

Đánh giá hiệu quả điều trị viêm thận lupus có thể dựa trên các chỉ số miễn dịch và lâm sàng. Sự cải thiện của các chỉ số miễn dịch như giảm kháng thể kháng DNA và cải thiện chức năng thận cho thấy hiệu quả của phương pháp điều trị. Việc sử dụng các thang điểm đánh giá như SLEDAI giúp theo dõi tiến triển của bệnh và hiệu quả điều trị. Điều này không chỉ giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan về tình trạng bệnh mà còn giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về quá trình điều trị của mình.