Nghiên Cứu Áp Lực Cạnh Tranh Của Các Doanh Nghiệp May Xuất Khẩu Tại TP.HCM

• Tác giả: Thái Thị Thy Yên
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Đông Phong
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Thương Mại
• Đề tài: Nghiên Cứu Áp Lực Cạnh Tranh Doanh Nghiệp May Xuất Khẩu Tại TP.HCM
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Kinh Tế
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: TP.HCM

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Phương pháp nghiên cứu
• 1.4. Tổng quan về những đề tài nghiên cứu có liên quan
• 1.5. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu
• 1.6. Kết cấu của đề tài nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Lý thuyết về cạnh tranh, lợi thế cạnh tranh, áp lực cạnh tranh
• 2.1.1. Khái niệm về cạnh tranh
• 2.1.2. Các quan điểm về cạnh tranh
• 2.1.3. Khái niệm về lợi thế cạnh tranh
• 2.1.4. Khái niệm về áp lực cạnh tranh
• 2.2. Một số lý thuyết và quan điểm về các nhân tố ảnh hưởng đến tình hình cạnh tranh của các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước
• 2.3. Bài học rút ra cho các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM
• 2.4. Mô hình nghiên cứu và các giả thuyết
• 2.4.1. Mô hình nghiên cứu
• 2.4.1.1. Mô hình lý thuyết
• 2.4.1.2. Mô hình nghiên cứu thực tế
• 2.4.2. Các giả thuyết nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN NGÀNH MAY VIỆT NAM VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Tổng quan về ngành may Việt Nam
• 3.1.1. Tình hình chung của cơ cấu kinh tế và lực lượng lao động
• 3.1.2. Đánh giá tình hình hoạt động chung của ngành may mặc
• 3.1.2.1. Kim ngạch và thị trường xuất khẩu ngành dệt may Việt Nam
• 3.1.2.2. Tình hình kinh tế và quy mô thị trường thế giới năm 2011
• 3.1.3. Các nhân tố của môi trường bên ngoài ảnh hưởng, tác động đến ngành
• 3.1.4. Triển vọng phát triển và vị trí của ngành trong nền kinh tế
• 3.1.5. Phân tích SWOT của các doanh nghiệp may ở TP.HCM
• 3.1.6. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM
• 3.1.7. Đánh giá áp lực cạnh tranh của các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM theo quan điểm của mô hình năm lực lượng cạnh tranh của Michael Porter
• 3.2. Thiết kế nghiên cứu
• 3.2.1. Tiến độ và quy trình nghiên cứu
• 3.2.1.1. Tiến độ thực hiện nghiên cứu
• 3.2.1.2. Quy trình nghiên cứu
• 3.2.2. Thiết kế nghiên cứu định tính
• 3.2.2.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu định tính
• 3.2.2.2. Kết quả nghiên cứu sơ bộ
• 3.2.3. Thiết kế nghiên cứu định lượng
• 3.2.3.1. Thông tin của mẫu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đánh giá thang đo
• 4.1.1. Thang đo về các thành phần lực lượng cạnh tranh
• 4.1.1.1. Độ tin cậy Cronbach alpha
• 4.1.1.2. Phân tích nhân tố EFA
• 4.1.2. Hiệu chỉnh mô hình nghiên cứu và các giả thuyết
• 4.1.2.1. Hiệu chỉnh mô hình
• 4.1.2.2. Hiệu chỉnh giả thuyết
• 4.1.3. Phân tích tương quan và hồi qui tuyến tính
• 4.1.3.1. Xác định biến độc lập, biến phụ thuộc
• 4.1.3.2. Xem xét ma trận hệ số tương quan
• 4.1.3.3. Kiểm tra các giả định hồi qui
• 4.1.3.3.1. Giả định liên hệ tuyến tính (linearity)
• 4.1.3.3.2. Giả định phương sai của sai số không đổi
• 4.1.3.3.3. Giả định phần dư có phân phối chuẩn
• 4.1.3.3.4. Giả định không có tương quan giữa các phần dư
• 4.1.4. Hồi qui hoàn chỉnh
• 4.1.4.1. Độ phù hợp của mô hình
• 4.1.4.2. Hiện tượng đa cộng tuyến
• 4.1.5. Kiểm định các giả thuyết
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. Kết quả và đóng góp chính của nghiên cứu
• 5.1.1. Về thang đo áp lực cạnh tranh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp may xuất khẩu
• 5.1.2. Về mô hình áp lực cạnh tranh trong hoạt động sản xuất của doanh nghiệp may xuất khẩu
• 5.2. Giải pháp và Kiến nghị
• 5.2.1. Các giải pháp hạn chế áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM
• 5.2.1.1. Cơ sở hình thành giải pháp
• 5.2.1.2. Các giải pháp làm giảm áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM
• 5.2.1.2.1. Đối với Nhà Nước
• 5.2.1.2.2. Đối với Chính phủ
• 5.2.1.2.3. Đối với Hiệp hội
• 5.2.2. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.2.2.1. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.3. Phần kết luận
• Phụ lục
• Phụ lục 1. Thảo luận nhóm
• Phụ lục 2. Bảng câu hỏi khảo sát doanh nghiệp may xuất khẩu
• Phụ lục 3. Các bảng dữ liệu thứ cấp
• Phụ lục 4. Các bảng xử lý dữ liệu SPSS
• Phụ lục 5. Danh sách các doanh nghiệp khảo sát
• Tài liệu tham khảo

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Áp Lực Cạnh Tranh May Xuất Khẩu HCM

Nghiên cứu về áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may tại TP.HCM là vô cùng quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Việt Nam gia nhập WTO đánh dấu bước ngoặt lớn, đòi hỏi các doanh nghiệp phải thích nghi để tồn tại và phát triển. Ngành may mặc, với lợi thế nguồn lao động dồi dào, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược xuất khẩu của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may đạt 15,8 tỷ USD năm 2011, đóng góp 16% vào tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng áp lực cạnh tranh giúp doanh nghiệp có những điều chỉnh phù hợp để tăng cường năng lực cạnh tranh. Nghiên cứu này tập trung làm rõ những áp lực đó để đưa ra các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn 2012-2020. Tác giả chọn đề tài “Nghiên cứu áp lực cạnh tranh của các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM” với mong muốn đóng góp vào sự phát triển của ngành.

1.1. Mục tiêu nghiên cứu áp lực cạnh tranh ngành may mặc

Nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may xuất khẩu TP.HCM, đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, và đề xuất các giải pháp để giảm thiểu các áp lực này. Mục tiêu chính là khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến áp lực cạnh tranh, đánh giá mức độ ảnh hưởng và đề xuất giải pháp. Điều này nhằm giúp doanh nghiệp may xuất khẩu TP.HCM có chiến lược phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu doanh nghiệp may

Đối tượng nghiên cứu là áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM. Phạm vi nghiên cứu bao gồm không gian (các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM), thời gian (dữ liệu thứ cấp từ 2006-2011 và khảo sát sơ cấp đầu năm 2012) và địa điểm (TP.HCM). Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ các doanh nghiệp may mặc xuất khẩu tại TP.HCM, trong giai đoạn từ năm 2006 đến 2011. Dữ liệu này được thu thập thông qua khảo sát và nghiên cứu các báo cáo tài chính, cũng như các nguồn thông tin khác.

II. Phân Tích Thách Thức Cạnh Tranh Doanh Nghiệp May Xuất Khẩu

Các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM đối mặt với nhiều thách thức cạnh tranh, bao gồm sự cạnh tranh từ các quốc gia khác như Trung Quốc, Bangladesh, và Ấn Độ. Chi phí sản xuất ngày càng tăng, đặc biệt là chi phí lao động và nguyên vật liệu. Yêu cầu về chất lượng và thời gian giao hàng ngày càng khắt khe. Bên cạnh đó, các rào cản thương mại và các quy định pháp lý phức tạp cũng gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu. Sự cạnh tranh khốc liệt đòi hỏi các doanh nghiệp phải liên tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động và tìm kiếm các thị trường mới để duy trì lợi thế cạnh tranh doanh nghiệp may. Các doanh nghiệp cần chủ động đối phó với các khó khăn doanh nghiệp may xuất khẩu.

2.1. Áp lực từ các nước xuất khẩu may mặc cạnh tranh

Áp lực cạnh tranh từ các nước xuất khẩu may mặc như Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ là rất lớn. Các quốc gia này có lợi thế về chi phí lao động thấp và quy mô sản xuất lớn. Điều này tạo ra áp lực về giá đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Để đối phó, các doanh nghiệp cần tập trung vào các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn và nâng cao chất lượng sản phẩm. Các doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ để cạnh tranh với các đối thủ từ các quốc gia khác.

2.2. Yếu tố ảnh hưởng áp lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng

Sự biến động của chuỗi cung ứng ngành may mặc toàn cầu, đặc biệt là giá nguyên vật liệu và chi phí vận chuyển, gây ra áp lực lớn cho các doanh nghiệp. Việc đảm bảo nguồn cung ổn định và chi phí hợp lý là một thách thức lớn. Các doanh nghiệp cần xây dựng mối quan hệ tốt với các nhà cung cấp và tìm kiếm các nguồn cung thay thế. Sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu cũng gây ra áp lực cạnh tranh lớn.

III. Cách Xác Định Đo Lường Áp Lực Cạnh Tranh Ngành May Xuất Khẩu

Việc xác định và đo lường áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may là bước quan trọng để xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả. Nghiên cứu sử dụng mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter để phân tích các yếu tố như đối thủ cạnh tranh hiện tại, nguy cơ từ các đối thủ tiềm ẩn, sức mạnh của nhà cung cấp, sức mạnh của khách hàng, và nguy cơ từ các sản phẩm thay thế. Đánh giá các yếu tố này giúp doanh nghiệp hiểu rõ vị thế của mình trên thị trường và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp. Các doanh nghiệp cần thường xuyên theo dõi và đánh giá thực trạng doanh nghiệp may TP.HCM để thích ứng kịp thời với những thay đổi của thị trường.

3.1. Phân tích đối thủ cạnh tranh doanh nghiệp may hiệu quả

Phân tích đối thủ cạnh tranh là một phần quan trọng của việc đo lường áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may. Các doanh nghiệp cần xác định các đối thủ chính, đánh giá điểm mạnh và điểm yếu của họ, và dự đoán các hành động của họ trong tương lai. Điều này giúp doanh nghiệp có thể đưa ra các chiến lược cạnh tranh hiệu quả hơn. Doanh nghiệp cần theo dõi và phân tích các hoạt động của đối thủ cạnh tranh để có thể đưa ra các quyết định kịp thời.

3.2. Sử dụng mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Porter

Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter là công cụ hữu ích để đánh giá áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may. Mô hình này bao gồm 5 yếu tố: đối thủ cạnh tranh hiện tại, nguy cơ từ các đối thủ tiềm ẩn, sức mạnh của nhà cung cấp, sức mạnh của khách hàng, và nguy cơ từ các sản phẩm thay thế. Phân tích các yếu tố này giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về môi trường cạnh tranh và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp.

IV. Chiến Lược Giảm Áp Lực Cạnh Tranh Cho Doanh Nghiệp May

Để giảm thiểu áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may, các doanh nghiệp cần tập trung vào việc xây dựng lợi thế cạnh tranh doanh nghiệp may bền vững. Điều này bao gồm việc nâng cao chất lượng sản phẩm, cải thiện hiệu quả hoạt động, đổi mới công nghệ, và xây dựng thương hiệu mạnh. Các doanh nghiệp cũng cần tìm kiếm các thị trường mới và đa dạng hóa sản phẩm. Bên cạnh đó, việc hợp tác với các đối tác trong chuỗi cung ứng cũng là một giải pháp hiệu quả. Các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng chiến lược cạnh tranh doanh nghiệp may.

4.1. Giải pháp cạnh tranh cho doanh nghiệp may xuất khẩu

Giải pháp cạnh tranh cho doanh nghiệp may bao gồm việc nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất, cải thiện dịch vụ khách hàng, và xây dựng thương hiệu mạnh. Các doanh nghiệp cũng cần tập trung vào việc đổi mới công nghệ và tìm kiếm các thị trường mới. Doanh nghiệp cần tập trung vào việc tạo ra sản phẩm chất lượng cao và dịch vụ tốt để cạnh tranh với các đối thủ.

4.2. Nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp may bền vững

Để nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp may một cách bền vững, các doanh nghiệp cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, đào tạo nguồn nhân lực, và xây dựng hệ thống quản lý chất lượng hiệu quả. Các doanh nghiệp cũng cần tập trung vào việc phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn và đáp ứng nhu cầu của thị trường. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và đào tạo nhân viên để tăng cường năng lực cạnh tranh.

V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Đánh Giá Thực Tế Doanh Nghiệp May HCM

Nghiên cứu này đã được ứng dụng để đánh giá áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM. Kết quả cho thấy các doanh nghiệp đang phải đối mặt với nhiều áp lực, đặc biệt là từ các đối thủ cạnh tranh nước ngoài và sự biến động của chuỗi cung ứng. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh doanh nghiệp may mạnh hơn thường có khả năng đối phó tốt hơn với các áp lực này. Việc áp dụng các kết quả nghiên cứu giúp các doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình cạnh tranh và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp. Nghiên cứu cung cấp thông tin hữu ích cho các doanh nghiệp may mặc xuất khẩu tại TP.HCM để đưa ra các quyết định đúng đắn.

5.1. Thang đo áp lực cạnh tranh trong sản xuất kinh doanh

Nghiên cứu đã xây dựng thang đo áp lực cạnh tranh để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến áp lực cạnh tranh. Thang đo này bao gồm các yếu tố như áp lực từ đối thủ cạnh tranh, áp lực từ nhà cung cấp, áp lực từ khách hàng, và áp lực từ các sản phẩm thay thế. Thang đo giúp doanh nghiệp đo lường mức độ áp lực cạnh tranh mà họ đang phải đối mặt và đưa ra các biện pháp ứng phó phù hợp. Thang đo được xây dựng dựa trên mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter.

5.2. Mô hình áp lực cạnh tranh trong hoạt động sản xuất may

Nghiên cứu đã xây dựng mô hình áp lực cạnh tranh để mô tả mối quan hệ giữa các yếu tố ảnh hưởng đến áp lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Mô hình này giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về cơ chế tác động của các yếu tố cạnh tranh và đưa ra các quyết định chiến lược hiệu quả hơn. Mô hình cho thấy các yếu tố như năng lực sản xuất, chất lượng sản phẩm và khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng có ảnh hưởng lớn đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Ngành May Mặc Việt Nam

Nghiên cứu về áp lực cạnh tranh doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM đã cung cấp những thông tin hữu ích cho các doanh nghiệp và nhà quản lý. Kết quả nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp cần tập trung vào việc xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững, đổi mới công nghệ, và nâng cao năng lực quản lý. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích tác động của các hiệp định thương mại tự do ngành may đến áp lực cạnh tranh và đề xuất các giải pháp để giúp các doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi thế từ các hiệp định này. Cần có những nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến áp lực cạnh tranh trong ngành may mặc Việt Nam.

6.1. Giải pháp hạn chế áp lực cạnh tranh cho doanh nghiệp may

Giải pháp hạn chế áp lực cạnh tranh cho doanh nghiệp may bao gồm việc nâng cao năng lực sản xuất, cải thiện chất lượng sản phẩm, giảm chi phí, đa dạng hóa sản phẩm và thị trường, xây dựng thương hiệu mạnh, và hợp tác với các đối tác trong chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp cần chủ động thực hiện các giải pháp này để tăng cường khả năng cạnh tranh và duy trì sự phát triển bền vững. Doanh nghiệp cần xây dựng mối quan hệ tốt với các nhà cung cấp và khách hàng.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo về ngành dệt may Việt Nam

Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích tác động của các hiệp định thương mại tự do đến áp lực cạnh tranh trong ngành may mặc, nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của chuỗi cung ứng, và đánh giá vai trò của công nghệ thông tin trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Cần có thêm nghiên cứu về các giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành may mặc Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành may mặc xuất khẩu tại TP.HCM đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 15,8 tỷ USD năm 2011, chiếm 16% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. Trong đó, ngành dệt may chiếm 13,8 tỷ USD và xơ sợi 2 tỷ USD, đứng đầu cả nước về xuất khẩu. TP.HCM là trung tâm sản xuất và xuất khẩu lớn với hơn 600 doanh nghiệp may xuất khẩu, chiếm hơn 30% tổng số doanh nghiệp may cả nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM đang phải đối mặt với nhiều áp lực cạnh tranh từ nhà cung cấp, khách hàng, đối thủ cùng ngành và các đối thủ tiềm ẩn.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khám phá và xác định các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến áp lực cạnh tranh (ALCTR) của các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM, đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này và đề xuất giải pháp hạn chế áp lực cạnh tranh, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn 2012-2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM, sử dụng dữ liệu thứ cấp từ năm 2006 đến 2011 và khảo sát sơ cấp đầu năm 2012.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp thông tin khoa học và thực tiễn giúp các doanh nghiệp may xuất khẩu nhận diện rõ các áp lực cạnh tranh, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael E. Porter, bao gồm: sức mạnh mặc cả của nhà cung cấp, sức mạnh mặc cả của khách hàng, sức ép cạnh tranh của đối thủ cùng ngành, mối đe dọa của đối thủ tiềm ẩn và mối đe dọa của sản phẩm thay thế. Tuy nhiên, trong ngành may xuất khẩu tại TP.HCM, mối đe dọa từ sản phẩm thay thế được loại bỏ do tính thiết yếu và khó thay thế của sản phẩm may mặc.

Bên cạnh đó, các lý thuyết về lợi thế cạnh tranh, lý thuyết nguồn lực doanh nghiệp (Resource-Based View) và lý thuyết năng lực động (Dynamic Capabilities) cũng được áp dụng để phân tích các nguồn lực nội tại và khả năng thích ứng của doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh. Các khái niệm chính bao gồm: áp lực cạnh tranh (ALCTR), lực lượng cạnh tranh (LLCTR), lợi thế cạnh tranh bền vững, chi phí chuyển đổi, rào cản gia nhập và rút lui ngành.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:

1. Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm tập trung với 3 nhóm gồm 10 người là các giám đốc, quản đốc và trưởng phòng kinh doanh xuất nhập khẩu nhằm hiệu chỉnh thang đo áp lực cạnh tranh, hoàn thiện bảng câu hỏi khảo sát và khảo sát thử (pilot) với 10 doanh nghiệp để xác định độ lệch chuẩn và kích thước mẫu.

2. Nghiên cứu định lượng: Khảo sát thực tế 150 doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM, thu về 120 bảng câu hỏi hợp lệ (tỷ lệ hồi đáp 80%). Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 16.0 với các kỹ thuật: phân tích thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và hồi quy tuyến tính đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến áp lực cạnh tranh.

Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp lấy mẫu thuận tiện, phi xác suất từ danh sách doanh nghiệp do tổng đài 1080 cung cấp. Kích thước mẫu 120 doanh nghiệp đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện cho nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Sức mạnh mặc cả của nhà cung cấp (NCC): Mặc dù có 4 biến quan sát ban đầu, phân tích nhân tố EFA loại bỏ toàn bộ biến liên quan đến nhà cung cấp do không đạt trọng số tải, cho thấy áp lực từ nhà cung cấp không phải là yếu tố chính gây áp lực cạnh tranh trong ngành may xuất khẩu tại TP.HCM. Tuy nhiên, mức độ nhập khẩu nguyên phụ liệu chiếm 70-80% giá trị sản xuất vẫn tạo ra áp lực trung bình đến cao.

2. Sức mạnh mặc cả của khách hàng (KH): Bao gồm 9 biến quan sát, trong đó 7 biến được giữ lại sau phân tích nhân tố với hệ số Cronbach Alpha cao (trên 0.7). Khách hàng nước ngoài có quyền lực đàm phán lớn do số lượng ít, chi phí chuyển đổi thấp và yêu cầu cao về giá cả, chất lượng, thời gian giao hàng và uy tín doanh nghiệp. Ví dụ, các khách hàng lớn như Wal-Mart có thể ảnh hưởng mạnh đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

3. Sức ép cạnh tranh của đối thủ cùng ngành (ĐTCN): Bao gồm 7 biến quan sát, 7 biến đều được giữ lại với độ tin cậy cao. Cạnh tranh nội bộ ngành rất gay gắt do số lượng doanh nghiệp đông, tốc độ tăng trưởng ngành hấp dẫn và lực lượng lao động dễ tuyển dụng, tạo ra áp lực lớn lên các doanh nghiệp. Tỷ lệ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may đạt 41% năm 2011 cho thấy sự hấp dẫn của ngành.

4. Mối đe dọa của đối thủ tiềm ẩn (GNN): Ban đầu gồm 3 biến, nhưng chỉ 2 biến được giữ lại sau phân tích nhân tố. Ngành may xuất khẩu tại TP.HCM có rào cản gia nhập thấp do không chủ động về mẫu mã, nhãn hiệu và hệ thống phân phối, tạo điều kiện cho đối thủ mới dễ dàng xâm nhập, làm tăng áp lực cạnh tranh.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy áp lực cạnh tranh của khách hàng và đối thủ cùng ngành là hai nhân tố chính tác động mạnh mẽ đến áp lực cạnh tranh tổng thể của các doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM. Áp lực từ nhà cung cấp tuy có mức độ trung bình đến cao nhưng không phải là nhân tố quyết định do sự phụ thuộc lớn vào nguyên phụ liệu nhập khẩu và sự thiếu chủ động trong nguồn cung. Mối đe dọa từ đối thủ tiềm ẩn cũng là yếu tố đáng lưu ý do rào cản gia nhập ngành thấp.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với quan điểm của Michael Porter về vai trò của các lực lượng cạnh tranh trong việc hình thành áp lực cạnh tranh. Tuy nhiên, sự loại bỏ mối đe dọa sản phẩm thay thế và giảm vai trò của nhà cung cấp phản ánh đặc thù ngành may xuất khẩu tại TP.HCM, nơi sản phẩm may mặc là hàng thiết yếu và nguồn nguyên liệu chủ yếu nhập khẩu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng trung bình của từng lực lượng cạnh tranh, bảng hệ số Cronbach Alpha và bảng phân tích nhân tố EFA để minh chứng độ tin cậy và cấu trúc thang đo.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường năng lực đàm phán với khách hàng: Do khách hàng có quyền lực lớn, doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến quy trình giao hàng và xây dựng uy tín thương hiệu nhằm giảm áp lực từ khách hàng. Thời gian thực hiện: 2012-2015; chủ thể: doanh nghiệp và hiệp hội ngành.

2. Nâng cao năng lực cạnh tranh nội bộ: Đẩy mạnh đầu tư công nghệ, nâng cao tay nghề lao động và phát triển năng lực thiết kế để tạo lợi thế cạnh tranh bền vững, giảm sức ép từ đối thủ cùng ngành. Thời gian: 2012-2020; chủ thể: doanh nghiệp, nhà nước hỗ trợ chính sách.

3. Xây dựng rào cản gia nhập ngành: Phát triển thương hiệu riêng, hệ thống phân phối và mạng lưới khách hàng để tăng rào cản gia nhập, hạn chế đối thủ tiềm ẩn. Thời gian: 2013-2018; chủ thể: doanh nghiệp, hiệp hội.

4. Giảm phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu: Đầu tư phát triển nguồn nguyên liệu trong nước, hợp tác với các nhà cung cấp nội địa để giảm chi phí và tăng tính chủ động trong sản xuất. Thời gian: 2012-2020; chủ thể: doanh nghiệp, nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Doanh nghiệp may xuất khẩu: Nhận diện các áp lực cạnh tranh, xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả sản xuất kinh doanh.

2. Nhà hoạch định chính sách: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến ngành may xuất khẩu để thiết kế chính sách hỗ trợ, phát triển ngành và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh.

3. Các nhà nghiên cứu kinh tế và quản trị: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về áp lực cạnh tranh trong ngành may mặc, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

4. Hiệp hội ngành dệt may: Định hướng hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp, phát triển thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn ngành.

Câu hỏi thường gặp

1. Áp lực cạnh tranh là gì và tại sao quan trọng với doanh nghiệp may xuất khẩu?
   Áp lực cạnh tranh là mức độ căng thẳng do các lực lượng cạnh tranh tác động lên doanh nghiệp, ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi và phát triển. Hiểu rõ áp lực giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược phù hợp để tồn tại và phát triển.

2. Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Porter áp dụng thế nào trong ngành may xuất khẩu?
   Mô hình phân tích các lực lượng gồm nhà cung cấp, khách hàng, đối thủ cùng ngành, đối thủ tiềm ẩn và sản phẩm thay thế. Trong ngành may xuất khẩu TP.HCM, sản phẩm thay thế không đáng kể, tập trung vào 4 lực lượng còn lại để đánh giá áp lực cạnh tranh.

3. Tại sao áp lực từ khách hàng lại mạnh mẽ trong ngành may xuất khẩu?
   Khách hàng nước ngoài thường có số lượng ít, chi phí chuyển đổi thấp và yêu cầu cao về giá cả, chất lượng, thời gian giao hàng, tạo ra sức ép lớn lên doanh nghiệp may xuất khẩu.

4. Làm thế nào để doanh nghiệp giảm áp lực cạnh tranh từ đối thủ cùng ngành?
   Doanh nghiệp cần nâng cao năng lực thiết kế, đổi mới công nghệ, xây dựng thương hiệu và cải thiện quản lý để tạo lợi thế cạnh tranh bền vững, từ đó giảm sức ép từ đối thủ.

5. Vai trò của nhà nước trong việc hỗ trợ doanh nghiệp may xuất khẩu là gì?
   Nhà nước có thể hỗ trợ bằng chính sách phát triển nguồn nguyên liệu trong nước, đào tạo nguồn nhân lực, tạo môi trường pháp lý thuận lợi và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường quốc tế.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định bốn nhân tố chính ảnh hưởng đến áp lực cạnh tranh của doanh nghiệp may xuất khẩu tại TP.HCM: sức mạnh nhà cung cấp, sức mạnh khách hàng, sức ép đối thủ cùng ngành và mối đe dọa đối thủ tiềm ẩn.
• Áp lực từ khách hàng và đối thủ cùng ngành là hai yếu tố tác động mạnh nhất, trong khi áp lực từ nhà cung cấp và đối thủ tiềm ẩn có mức độ trung bình đến cao.
• Mô hình nghiên cứu được hiệu chỉnh phù hợp với đặc thù ngành may xuất khẩu, loại bỏ mối đe dọa sản phẩm thay thế do tính thiết yếu của sản phẩm.
• Đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm giảm áp lực cạnh tranh, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho doanh nghiệp trong giai đoạn 2012-2020.
• Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và cập nhật dữ liệu để theo dõi sự biến động của áp lực cạnh tranh trong tương lai.

Hành động ngay: Các doanh nghiệp và nhà quản lý ngành may xuất khẩu tại TP.HCM nên áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược cạnh tranh hiệu quả, đồng thời phối hợp với các cơ quan chức năng để phát triển ngành bền vững.