Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, việc nâng cao chất lượng thông tin kế toán (CL TTKT) tại các bệnh viện công lập tuyến Quận trực thuộc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) trở nên cấp thiết. Theo báo cáo của ngành y tế, TP.HCM hiện có 19 bệnh viện cấp quận đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, các bệnh viện này đang đối mặt với thách thức trong việc tự chủ tài chính từ ngày 01/10/2017, đòi hỏi hệ thống thông tin kế toán phải minh bạch, chính xác và kịp thời để hỗ trợ quản lý hiệu quả nguồn lực. Mục tiêu nghiên cứu là nhận dạng và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến CL TTKT tại các bệnh viện công lập tuyến Quận trực thuộc Sở Y tế TP.HCM, khảo sát trong khoảng thời gian từ tháng 05 đến tháng 07 năm 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện hệ thống kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ y tế tại địa phương. Các chỉ số đánh giá CL TTKT được đo lường qua các tiêu chí như tính chính xác, đầy đủ, kịp thời và khả năng so sánh của thông tin kế toán.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết nền tảng chính:

  • Lý thuyết thông tin hữu ích: Nhấn mạnh vai trò của báo cáo tài chính trong việc cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản lý ra quyết định, đặc biệt trong môi trường y tế công lập, liên quan đến yếu tố văn hóa tổ chức.

  • Kinh tế học thể chế: Giải thích sự ảnh hưởng của các quy định pháp luật, thể chế và chi phí giao dịch đến chất lượng thông tin kế toán, tập trung vào môi trường pháp lý và chính sách tài chính công.

  • Lý thuyết hợp pháp: Nhấn mạnh sự cần thiết của tổ chức trong việc tuân thủ các chuẩn mực xã hội và pháp luật để duy trì tính hợp pháp, từ đó ảnh hưởng đến tính minh bạch và độ tin cậy của thông tin kế toán.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: môi trường chính trị, môi trường pháp lý, môi trường kinh tế, môi trường giáo dục và môi trường văn hóa xã hội. Mỗi nhân tố được định nghĩa và đo lường qua các biến quan sát cụ thể như tính minh bạch, quy định pháp luật, trình độ chuyên môn, quy mô đơn vị và thái độ đạo đức nghề nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Phần định tính được thực hiện thông qua tổng hợp lý thuyết, phân tích các nghiên cứu trước và phỏng vấn chuyên gia nhằm xây dựng mô hình và thang đo các nhân tố ảnh hưởng. Phần định lượng tiến hành khảo sát thực tế với mẫu gồm các Giám đốc, Kế toán trưởng, Kiểm soát viên và nhân viên kế toán tại các bệnh viện công lập tuyến Quận trực thuộc Sở Y tế TP.HCM. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 200 người, chọn theo phương pháp thuận tiện. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 22.0, áp dụng các kỹ thuật phân tích như kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và mô hình hồi quy tuyến tính bội để đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến CL TTKT. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 05 đến tháng 07 năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của môi trường chính trị: Đây là nhân tố có tác động mạnh nhất đến CL TTKT với hệ số hồi quy β=0.360. Tính minh bạch và xu hướng giám sát quản lý tài chính công được đánh giá cao, góp phần nâng cao chất lượng thông tin kế toán.

  2. Môi trường pháp lý: Có ảnh hưởng đáng kể với β=0.352. Các quy định về luật ngân sách, chế độ kế toán và cơ quan ban hành chính sách là yếu tố then chốt đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch của báo cáo tài chính.

  3. Môi trường kinh tế: Tác động lớn thứ ba với β=0.306. Sự phát triển kinh tế, quy mô bệnh viện và mức độ cạnh tranh giữa các đơn vị thúc đẩy nhu cầu cung cấp thông tin kế toán chính xác và kịp thời.

  4. Môi trường văn hóa: Ảnh hưởng vừa phải với β=0.132. Thái độ đạo đức nghề nghiệp, quan điểm công khai thông tin và sự nghiêm túc chấp hành quy định kế toán góp phần nâng cao chất lượng thông tin.

  5. Môi trường giáo dục: Tác động thấp nhất với β=0.095. Trình độ chuyên môn và khả năng tiếp cận các chuẩn mực quốc tế có ảnh hưởng hạn chế nhưng vẫn cần được cải thiện.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy môi trường chính trị và pháp lý đóng vai trò chủ đạo trong việc nâng cao CL TTKT tại các bệnh viện công lập tuyến Quận TP.HCM. Điều này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, nhấn mạnh vai trò của sự minh bạch và khung pháp lý trong quản lý tài chính công. Môi trường kinh tế cũng góp phần quan trọng, phản ánh nhu cầu ngày càng cao về quản lý tài chính hiệu quả trong bối cảnh tự chủ tài chính. Môi trường văn hóa và giáo dục tuy có tác động thấp hơn nhưng không thể xem nhẹ, đặc biệt trong việc xây dựng đạo đức nghề nghiệp và nâng cao năng lực chuyên môn cho nhân viên kế toán. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, giúp trực quan hóa sự khác biệt về tác động. So sánh với các nghiên cứu trước, kết quả này khẳng định tính đặc thù của môi trường y tế công lập tại TP.HCM, đồng thời cung cấp cơ sở để xây dựng các chính sách cải thiện phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường minh bạch và giám sát tài chính: Các bệnh viện cần thiết lập hệ thống báo cáo tài chính minh bạch, thường xuyên công khai thông tin tài chính để nâng cao tính tin cậy. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, chủ thể là Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với Sở Y tế.

  2. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách kế toán: Đề xuất Sở Y tế và các cơ quan quản lý nhà nước rà soát, cập nhật các quy định về kế toán và ngân sách phù hợp với thực tiễn, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian 18 tháng, chủ thể là các cơ quan quản lý nhà nước.

  3. Nâng cao năng lực chuyên môn cho nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kế toán theo chuẩn mực quốc tế, đồng thời khuyến khích áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý kế toán. Thời gian liên tục, chủ thể là phòng Tổ chức cán bộ và phòng Tài chính kế toán bệnh viện.

  4. Xây dựng văn hóa đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội: Tăng cường tuyên truyền, giáo dục về đạo đức nghề nghiệp, khuyến khích sự nghiêm túc trong chấp hành quy định kế toán và minh bạch thông tin. Thời gian 12 tháng, chủ thể là Ban Giám đốc và các tổ chức công đoàn bệnh viện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc các bệnh viện công lập tuyến Quận: Giúp nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán, từ đó xây dựng chiến lược quản lý tài chính hiệu quả.

  2. Phòng Tài chính kế toán bệnh viện: Cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến quy trình kế toán, nâng cao năng lực và áp dụng các chuẩn mực kế toán phù hợp.

  3. Sở Y tế và các cơ quan quản lý nhà nước: Hỗ trợ trong việc hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật liên quan đến quản lý tài chính và kế toán trong lĩnh vực y tế công lập.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kế toán, Quản lý y tế: Là tài liệu tham khảo quý giá để hiểu rõ các nhân tố tác động đến chất lượng thông tin kế toán trong môi trường y tế công lập, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chất lượng thông tin kế toán là gì?
    Chất lượng thông tin kế toán là mức độ mà thông tin kế toán đáp ứng các tiêu chuẩn như tính chính xác, đầy đủ, kịp thời và có thể so sánh được, nhằm hỗ trợ người sử dụng đưa ra quyết định hiệu quả.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến chất lượng thông tin kế toán tại bệnh viện công lập?
    Môi trường chính trị và môi trường pháp lý được xác định là hai nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất, với hệ số hồi quy lần lượt là β=0.360 và β=0.352, do vai trò của tính minh bạch và khung pháp lý trong quản lý tài chính.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính (phỏng vấn chuyên gia, tổng hợp lý thuyết) và định lượng (khảo sát bằng bảng hỏi, phân tích dữ liệu bằng SPSS), giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng thông tin kế toán.

  4. Tại sao môi trường giáo dục có tác động thấp nhất?
    Môi trường giáo dục có tác động thấp nhất (β=0.095) có thể do trình độ chuyên môn và khả năng tiếp cận chuẩn mực quốc tế tại các bệnh viện công lập tuyến Quận còn hạn chế, chưa được đầu tư đồng bộ và sâu rộng.

  5. Làm thế nào để cải thiện chất lượng thông tin kế toán tại các bệnh viện công lập?
    Cần tăng cường minh bạch tài chính, hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực chuyên môn cho nhân viên kế toán và xây dựng văn hóa đạo đức nghề nghiệp nghiêm túc, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý kế toán.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm nhân tố chính ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các bệnh viện công lập tuyến Quận TP.HCM: môi trường chính trị, pháp lý, kinh tế, văn hóa và giáo dục.
  • Môi trường chính trị và pháp lý có tác động mạnh nhất, phản ánh vai trò của minh bạch và khung pháp lý trong quản lý tài chính công.
  • Môi trường kinh tế, văn hóa và giáo dục cũng góp phần nâng cao chất lượng thông tin kế toán nhưng với mức độ thấp hơn.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng thông tin kế toán, hỗ trợ quản lý tài chính hiệu quả tại các bệnh viện công lập.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12-18 tháng và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi khảo sát để hoàn thiện mô hình.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng thông tin kế toán tại bệnh viện công lập, góp phần phát triển hệ thống y tế bền vững và minh bạch!