Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Của Biến Đổi Khí Hậu Đến Đa Dạng Sinh Học Khu Di Tích Mỹ Sơn

• Tác giả: Đoàn Thị Thanh Bình
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Xuân Nam
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Biến đổi khí hậu
• Đề tài: Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học khu di tích Mỹ Sơn
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu về bảo tồn đa dạng sinh học trên thế giới và Việt Nam
• 1.1.1. Nghiên cứu về bảo tồn đa dạng sinh học trên thế giới
• 1.1.2. Nghiên cứu về đa dạng sinh học ở Việt Nam
• 1.2. Tình hình nghiên cứu về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học trên thế giới và Việt Nam
• 1.2.1. Nghiên cứu về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học trên thế giới
• 1.2.2. Nghiên cứu về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học ở Việt Nam
• 1.3. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội Khu di tích Mỹ Sơn, tỉnh Quảng Nam
• 1.3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên
• 1.3.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội
• 2. CHƯƠNG II: THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp thu thập, kế thừa số liệu
• 2.3.2. Phương pháp điều tra kinh tế - xã hội
• 2.3.3. Phương pháp phỏng vấn
• 2.3.4. Phương pháp điều tra, khảo sát
• 2.3.5. Phương pháp chuyên gia
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Hiện trạng đa dạng sinh học Khu di tích Mỹ Sơn
• 3.1.1. Đa dạng hệ sinh thái
• 3.1.2. Đặc trưng cơ bản của các hệ sinh thái
• 3.2. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học Khu di tích Mỹ Sơn
• 3.2.1. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến đa dạng sinh học
• 3.2.2. Ảnh hưởng của lượng mưa đến đa dạng sinh học
• 3.2.3. Ảnh hưởng của xói mòn đến đa dạng sinh học
• 3.2.4. Ảnh hưởng của ngập lụt đến đa dạng sinh học
• 3.2.5. Ảnh hưởng của sạt lở đến đa dạng sinh học
• 3.2.6. Ảnh hưởng của bồi lắng lòng suối đến đa dạng sinh học
• 3.3. Đề xuất giải pháp bảo tồn đa dạng sinh học Khu di tích Mỹ Sơn
• 3.3.1. Giải pháp về khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế
• 3.3.2. Giải pháp về cơ chế chính sách
• 3.3.3. Giải pháp về nâng cao nhận thức cộng đồng
• 3.3.4. Giải pháp đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Danh lục loài thực vật nổi tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài thực vật bậc cao có mạch tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài động vật nổi tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài động vật đáy tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài cá tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài côn trùng trên cạn tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài lưỡng cư tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục các loài bò sát tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài chim tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Danh lục loài thú tại Khu di tích Mỹ Sơn
• Phiếu phỏng vấn người dân
• Một số hình ảnh điều tra thực địa

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Biến Đổi Khí Hậu Mỹ Sơn

Khu di tích Mỹ Sơn, một di sản văn hóa thế giới, đang đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu. Nghiên cứu về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học tại Mỹ Sơn là vô cùng cấp thiết. Khu di tích này không chỉ là một quần thể kiến trúc cổ của dân tộc Champa mà còn là nơi hội tụ nhiều loài động, thực vật hoang dã. Cảnh quan thiên nhiên đặc biệt của khu di tích tạo ấn tượng sâu sắc cho du khách và đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác hại của thiên tai. Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học, xác định các tác động của biến đổi khí hậu, và đề xuất các giải pháp bảo tồn hiệu quả, góp phần vào phát triển bền vững khu vực.

1.1. Tầm Quan Trọng Bảo Tồn Đa Dạng Sinh Học tại Mỹ Sơn

Việc bảo tồn đa dạng sinh học tại khu di tích Mỹ Sơn không chỉ bảo vệ các loài động, thực vật quý hiếm mà còn góp phần duy trì cảnh quan thiên nhiên độc đáo. Các rừng cây tự nhiên đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác hại của thiên tai như lũ lụt, xói mòn, và ô nhiễm môi trường. Sự suy giảm đa dạng sinh học do biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến trình phát triển bền vững của khu vực. Cần có những nghiên cứu và giải pháp cụ thể để bảo vệ hệ sinh thái Mỹ Sơn trước những tác động tiêu cực.

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Biến Đổi Khí Hậu

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học tại Mỹ Sơn. Mục tiêu chính bao gồm việc đánh giá đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, hiện trạng đa dạng sinh học, và xác định các ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Dựa trên những đánh giá này, nghiên cứu sẽ đề xuất các giải pháp bảo tồn đa dạng sinh học hiệu quả, góp phần vào việc phát triển bền vững khu di tích Mỹ Sơn. Các giải pháp này cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, đồng thời phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương.

II. Thách Thức Biến Đổi Khí Hậu và Đa Dạng Sinh Học Mỹ Sơn

Biến đổi khí hậu đang tạo ra những thách thức lớn đối với đa dạng sinh học tại khu di tích Mỹ Sơn. Theo kịch bản biến đổi khí hậu, nhiệt độ trung bình tăng, lượng mưa thay đổi, và các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ, hạn hán diễn ra thường xuyên hơn. Những thay đổi này tác động trực tiếp đến hệ sinh thái Mỹ Sơn, làm suy giảm đa dạng sinh học, và đe dọa sự tồn tại của nhiều loài động, thực vật. Nghiên cứu cần đánh giá chi tiết các tác động này để đưa ra các giải pháp ứng phó hiệu quả. Theo kịch bản của Bộ Tài nguyên và Môi trường (2016), nhiệt độ và lượng mưa sẽ có những thay đổi đáng kể, ảnh hưởng trực tiếp đến đa dạng sinh học

2.1. Tác Động Nhiệt Độ và Lượng Mưa Đến Hệ Sinh Thái

Sự gia tăng nhiệt độ và thay đổi lượng mưa có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến hệ sinh thái Mỹ Sơn. Nhiệt độ tăng cao có thể làm thay đổi môi trường sống của nhiều loài động, thực vật, khiến chúng phải di cư hoặc đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Thay đổi lượng mưa có thể dẫn đến hạn hán hoặc ngập lụt, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của các loài thực vật, cũng như nguồn thức ăn của các loài động vật. Cần có những nghiên cứu cụ thể để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này đến đa dạng sinh học.

2.2. Nguy Cơ Tuyệt Chủng và Mất Môi Trường Sống

Biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng nguy cơ tuyệt chủng của nhiều loài động, thực vật tại khu di tích Mỹ Sơn. Môi trường sống của các loài này ngày càng bị thu hẹp do tác động của biến đổi khí hậu, cùng với các hoạt động khai thác tài nguyên và phát triển kinh tế. Các loài đặc hữu và các loài có phân bố hẹp là những đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương. Cần có những biện pháp bảo vệ môi trường sống và phục hồi hệ sinh thái để giảm thiểu nguy cơ tuyệt chủng của các loài này. Ngoài ra, sự xâm nhập của các loài ngoại lai cũng là một nguy cơ lớn.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đa Dạng Sinh Học tại Mỹ Sơn

Nghiên cứu sử dụng kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để đánh giá đa dạng sinh học tại khu di tích Mỹ Sơn. Các phương pháp này bao gồm thu thập và kế thừa số liệu, điều tra kinh tế - xã hội, phỏng vấn chuyên gia, và điều tra khảo sát thực địa. Số liệu được thu thập từ các nguồn khác nhau, bao gồm các báo cáo khoa học, niên giám thống kê, và các dự án nghiên cứu trước đây. Điều tra khảo sát thực địa được thực hiện để thu thập thông tin về các loài động, thực vật, hệ sinh thái, và các yếu tố môi trường. Các phương pháp này được sử dụng một cách tổng hợp để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

3.1. Thu Thập và Phân Tích Số Liệu Đa Dạng Sinh Học

Việc thu thập và phân tích số liệu là một bước quan trọng trong nghiên cứu đa dạng sinh học. Số liệu được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm các báo cáo khoa học, niên giám thống kê, và các dự án nghiên cứu trước đây. Các số liệu này được sử dụng để đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học, xác định các xu hướng biến động, và phân tích các yếu tố ảnh hưởng. Các phương pháp thống kê được sử dụng để phân tích số liệu và đưa ra các kết luận khoa học. Ngoài ra, cần thu thập thông tin về các loài sinh vật, tập trung vào các nhóm thực vật nổi, thực vật bậc cao có mạch, động vật nổi, động vật đáy, cá, côn trùng, lưỡng cư, bò sát, chim, thú. Các hệ sinh thái tập trung vào hệ sinh thái suối và hệ sinh thái rừng.

3.2. Điều Tra Khảo Sát Thực Địa Hệ Sinh Thái Mỹ Sơn

Điều tra khảo sát thực địa được thực hiện để thu thập thông tin trực tiếp về các loài động, thực vật, hệ sinh thái, và các yếu tố môi trường tại khu di tích Mỹ Sơn. Các nhà nghiên cứu tiến hành khảo sát các khu vực khác nhau trong khu di tích, ghi nhận các loài động, thực vật, đo đạc các thông số môi trường, và thu thập mẫu vật để phân tích. Các thông tin này được sử dụng để xây dựng bản đồ phân bố của các loài và hệ sinh thái, đánh giá chất lượng môi trường, và xác định các khu vực cần được bảo tồn. Sử dụng sơ đồ các tuyến điều tra, khảo sát, sơ đồ các điểm thu mẫu, và sơ đồ phân bố các loài quý hiếm để minh họa.

IV. Ứng Dụng Giải Pháp Bảo Tồn Đa Dạng Sinh Học Mỹ Sơn

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các giải pháp bảo tồn đa dạng sinh học tại khu di tích Mỹ Sơn được đề xuất nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và bảo vệ các loài động, thực vật quý hiếm. Các giải pháp này bao gồm các biện pháp khoa học công nghệ, cơ chế chính sách, nâng cao nhận thức cộng đồng, và đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng. Mục tiêu là tạo ra một môi trường sống bền vững cho các loài động, thực vật, đồng thời bảo vệ giá trị văn hóa và lịch sử của khu di tích.

4.1. Giải Pháp Khoa Học và Hợp Tác Quốc Tế Bảo Tồn

Các giải pháp khoa học công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học. Các biện pháp này bao gồm việc sử dụng các công nghệ tiên tiến để giám sát môi trường, nghiên cứu các loài động, thực vật, và phục hồi hệ sinh thái. Hợp tác quốc tế cũng rất quan trọng để chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, và nguồn lực trong công tác bảo tồn. Cần có sự hợp tác giữa các nhà khoa học, các tổ chức quốc tế, và chính quyền địa phương để thực hiện các giải pháp này một cách hiệu quả.

4.2. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng Về Biến Đổi Khí Hậu

Nâng cao nhận thức cộng đồng là một yếu tố quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học. Cần có các chương trình giáo dục và truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của đa dạng sinh học, tác động của biến đổi khí hậu, và các biện pháp bảo tồn. Sự tham gia của cộng đồng là rất quan trọng để đảm bảo tính bền vững của các giải pháp bảo tồn. Cần tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động bảo tồn. Đưa vào các giải pháp về cơ chế chính sách, giải pháp đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và hạ tầng.

V. Kết Luận Hướng Đi Mới Cho Bảo Tồn Mỹ Sơn Bền Vững

Nghiên cứu này cung cấp một cái nhìn tổng quan về tác động của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học tại khu di tích Mỹ Sơn. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng biến đổi khí hậu đang tạo ra những thách thức lớn đối với đa dạng sinh học và cần có những giải pháp bảo tồn hiệu quả. Các giải pháp này cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, đồng thời phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Cần có sự hợp tác giữa các nhà khoa học, các tổ chức quốc tế, chính quyền địa phương, và cộng đồng để thực hiện các giải pháp này một cách hiệu quả. Quan trọng là, cần coi bảo tồn đa dạng sinh học như một phần không thể thiếu của phát triển bền vững.

5.1. Đề Xuất Chính Sách và Hợp Tác Bảo Tồn Đa Dạng Sinh Học

Dựa trên các kết quả nghiên cứu, cần đề xuất các chính sách hỗ trợ bảo tồn đa dạng sinh học tại Mỹ Sơn. Các chính sách này nên tập trung vào việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường sống của các loài động, thực vật, và phục hồi hệ sinh thái. Cần tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan để đảm bảo tính hiệu quả của các chính sách này. Ngoài ra, cần có sự tham gia của các tổ chức UNESCO và các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên.

5.2. Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Đa Dạng Sinh Học Mỹ Sơn

Để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn đa dạng sinh học tại Mỹ Sơn, cần có các nghiên cứu tiếp theo về các khía cạnh khác nhau của đa dạng sinh học. Các nghiên cứu này có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của các yếu tố môi trường khác ngoài biến đổi khí hậu, nghiên cứu các loài động, thực vật ít được biết đến, và đánh giá hiệu quả của các biện pháp bảo tồn hiện tại. Cần có sự đầu tư vào nghiên cứu khoa học để cung cấp cơ sở khoa học cho công tác bảo tồn.

Tổng quan nghiên cứu

Khu di tích Mỹ Sơn, tỉnh Quảng Nam, là một quần thể kiến trúc cổ của dân tộc Champa với hơn 70 công trình đền tháp có niên đại từ thế kỷ IV đến XIII, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới năm 1999. Khu vực này nằm trong thung lũng kín đáo, hội tụ các yếu tố tự nhiên như đỉnh núi, rừng cây và mặt nước, tạo nên cảnh quan đặc trưng và đa dạng sinh học phong phú. Theo số liệu tổng hợp, khu di tích có 646 loài động, thực vật thuộc 441 chi, 213 họ và 87 bộ, trong đó có nhiều loài quý hiếm và nguy cấp.

Biến đổi khí hậu (BĐKH) đang tác động mạnh mẽ đến đa dạng sinh học (ĐDSH) tại Mỹ Sơn, với các hiện tượng như tăng nhiệt độ trung bình lên khoảng 1,8°C, thay đổi lượng mưa, lũ lụt, xói mòn, sạt lở và bồi lắng lòng suối. Những biến đổi này ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái và các loài sinh vật, làm suy giảm số lượng và chất lượng ĐDSH. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá hiện trạng ĐDSH, phân tích tác động của BĐKH đến khu di tích và đề xuất các giải pháp bảo tồn phù hợp, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương trong giai đoạn 2016-2017.

Nghiên cứu có phạm vi tại khu di tích Mỹ Sơn, xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, với tổng diện tích khoảng 846 ha, tập trung vào các nhóm sinh vật chủ yếu và các hệ sinh thái đặc trưng. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác bảo tồn ĐDSH trong bối cảnh BĐKH, đồng thời hỗ trợ quản lý tài nguyên thiên nhiên và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình bảo tồn đa dạng sinh học trong bối cảnh biến đổi khí hậu, bao gồm:

• Mô hình bảo tồn đa dạng sinh học dựa vào cộng đồng (Community-based Conservation - CbA): Nhấn mạnh vai trò của cộng đồng địa phương trong việc bảo vệ và quản lý tài nguyên sinh vật, kết hợp kiến thức truyền thống và khoa học để nâng cao hiệu quả bảo tồn.

• Lý thuyết tác động của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học: Phân tích các yếu tố khí hậu như nhiệt độ, lượng mưa, hiện tượng thời tiết cực đoan ảnh hưởng đến sự phân bố, sinh trưởng và sinh sản của các loài sinh vật.

• Khái niệm hệ sinh thái và đa dạng sinh học: Bao gồm đa dạng hệ sinh thái, đa dạng loài và đa dạng nguồn gen, làm cơ sở đánh giá hiện trạng và biến động ĐDSH.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu, hệ sinh thái, loài quý hiếm, bảo tồn dựa vào cộng đồng, và tác động môi trường.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu thứ cấp từ đề tài độc lập cấp Nhà nước về bảo tồn và phát triển bền vững khu di tích Mỹ Sơn, số liệu thống kê kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Nam (2010-2015), các tài liệu khí tượng thủy văn và kịch bản BĐKH của Bộ Tài nguyên và Môi trường (2016). Ngoài ra, thu thập số liệu thực địa qua hai đợt khảo sát (tháng 9-10/2016 và tháng 4/2017).

• Phương pháp chọn mẫu: Lập 10 tuyến điều tra và 30 điểm thu mẫu đại diện cho các dạng sinh cảnh khác nhau trong khu vực nghiên cứu. Thu mẫu các nhóm sinh vật đa dạng như thực vật nổi, thực vật bậc cao, động vật nổi, động vật đáy, cá, côn trùng, lưỡng cư, bò sát, chim và thú.

• Phương pháp phân tích: Kết hợp phân tích định tính và định lượng, sử dụng các tài liệu chuyên ngành để xác định tên khoa học và phân loại sinh vật. Áp dụng phương pháp phỏng vấn, điều tra kinh tế - xã hội và thảo luận nhóm chuyên gia để đánh giá tác động của BĐKH và nhận thức cộng đồng.

• Timeline nghiên cứu: Từ tháng 6/2016 đến tháng 8/2017, bao gồm thu thập số liệu, khảo sát thực địa, phân tích mẫu vật, đánh giá tác động và đề xuất giải pháp bảo tồn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đa dạng sinh học phong phú: Khu di tích Mỹ Sơn có 646 loài động, thực vật thuộc 441 chi, 213 họ, 87 bộ. Nhóm côn trùng trên cạn chiếm ưu thế với 157 loài (24,3%), trong khi nhóm thú có số lượng thấp nhất với 31 loài (4,8%). Đa dạng hệ sinh thái gồm 5 kiểu chính: nông nghiệp, suối, rừng trồng, rừng phục hồi thường xanh và trảng cỏ cây bụi.

2. Loài quý hiếm và nguy cấp: Xác định 193 loài quý hiếm, trong đó lưỡng cư chiếm 21,24%, chim 18,13%, cá 16,06%. Một số loài có giá trị bảo tồn cao như tê tê java, mèo rừng, chồn vàng, gà rừng. Các loài thực vật quý hiếm gồm 14 loài, tiêu biểu như sao đen (Hopea odorata Roxb.).

3. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu: Nhiệt độ trung bình tăng 1,2°C trong 5 năm gần đây, dự kiến tăng 1,8°C đến cuối thế kỷ. Lượng mưa trung bình khoảng 2.580 mm/năm, phân bố không đều, với xu hướng tăng 29,9% theo kịch bản RCP4.5. Các hiện tượng thiên tai như lũ lụt, sạt lở, xói mòn và bồi lắng lòng suối diễn ra thường xuyên, gây tổn thương hệ sinh thái và các di tích.

4. Tác động cụ thể: Nhiệt độ tăng làm tăng nguy cơ cháy rừng, sâu bệnh và tuyệt chủng loài. Lũ lụt và sạt lở làm mất nơi cư trú của nhiều loài, bồi lắng lòng suối làm suy giảm động vật đáy. Các điểm có nguy cơ xói mòn và sạt lở cao được xác định rõ ràng, đặc biệt tại tuyến P2.

Thảo luận kết quả

Các kết quả cho thấy BĐKH đang làm thay đổi rõ rệt cấu trúc và thành phần ĐDSH tại Mỹ Sơn, tương tự các nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam. Sự gia tăng nhiệt độ và biến động lượng mưa làm thay đổi môi trường sống, gây áp lực lên các loài sinh vật, đặc biệt là các loài nhạy cảm và quý hiếm. Các hiện tượng thiên tai như lũ lụt và sạt lở không chỉ ảnh hưởng đến đa dạng sinh học mà còn đe dọa các di tích văn hóa quan trọng.

So sánh với các nghiên cứu tại vùng đồng bằng sông Cửu Long và Côn Đảo, tác động của BĐKH tại Mỹ Sơn có tính đặc thù do địa hình đồi núi và thung lũng kín, dẫn đến các hiện tượng ngập úng cục bộ và sạt lở nghiêm trọng. Việc phân bố các hệ sinh thái phục hồi và rừng trồng cho thấy tiềm năng phục hồi đa dạng sinh học nếu có các biện pháp quản lý phù hợp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ phân bố loài, bản đồ các điểm nguy cơ xói mòn, sạt lở và sơ đồ phân bố hệ sinh thái, giúp minh họa rõ ràng tác động của BĐKH và hiện trạng ĐDSH.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng chương trình khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế: Phát triển các dự án nghiên cứu bảo tồn ĐDSH thích ứng với BĐKH, tập trung vào các loài quý hiếm và hệ sinh thái đặc trưng. Thời gian thực hiện: 3-5 năm. Chủ thể: Viện nghiên cứu, các tổ chức quốc tế.

2. Hoàn thiện cơ chế chính sách: Lồng ghép nội dung bảo tồn ĐDSH và thích ứng BĐKH vào các văn bản pháp luật, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tăng cường năng lực cán bộ quản lý. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường.

3. Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các lớp tập huấn, chiến dịch truyền thông về bảo tồn ĐDSH và ứng phó BĐKH, huy động sự tham gia tích cực của người dân trong các hoạt động bảo vệ rừng và di tích. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban quản lý khu di tích, các tổ chức xã hội.

4. Đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng: Trang bị hệ thống quan trắc khí tượng, thủy văn, cảnh báo sớm thiên tai; xây dựng các công trình phòng chống xói mòn, sạt lở; cải tạo và phục hồi rừng bản địa. Thời gian: 2-4 năm. Chủ thể: Chính quyền địa phương, các nhà tài trợ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý và hoạch định chính sách: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chính sách bảo tồn và phát triển bền vững khu di tích Mỹ Sơn và vùng phụ cận.

2. Các nhà khoa học và nghiên cứu sinh: Tham khảo phương pháp nghiên cứu đa dạng sinh học và tác động biến đổi khí hậu, áp dụng cho các khu vực tương tự.

3. Cộng đồng địa phương và tổ chức phi chính phủ: Nâng cao nhận thức, tham gia vào các hoạt động bảo tồn và phát triển sinh kế bền vững dựa trên tài nguyên thiên nhiên.

4. Ngành du lịch và phát triển kinh tế địa phương: Phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn di tích và đa dạng sinh học, tạo nguồn thu nhập bền vững cho người dân.

Câu hỏi thường gặp

1. Biến đổi khí hậu ảnh hưởng thế nào đến đa dạng sinh học tại Mỹ Sơn?
   BĐKH làm tăng nhiệt độ, thay đổi lượng mưa, gây lũ lụt, sạt lở và bồi lắng, ảnh hưởng đến nơi cư trú và sinh trưởng của nhiều loài, đặc biệt là các loài quý hiếm và hệ sinh thái rừng phục hồi.

2. Khu di tích Mỹ Sơn có những hệ sinh thái nào chính?
   Có 5 hệ sinh thái chính gồm: nông nghiệp, suối, rừng trồng, rừng phục hồi thường xanh và trảng cỏ cây bụi, với diện tích rừng phục hồi chiếm hơn 59% tổng diện tích.

3. Phương pháp nghiên cứu đa dạng sinh học được áp dụng ra sao?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập mẫu định tính và định lượng tại 10 tuyến điều tra và 30 điểm thu mẫu, kết hợp phỏng vấn, khảo sát thực địa và phân tích chuyên sâu tại phòng thí nghiệm.

4. Các giải pháp bảo tồn được đề xuất là gì?
   Bao gồm phát triển khoa học công nghệ, hoàn thiện chính sách, nâng cao nhận thức cộng đồng và đầu tư cơ sở vật chất, nhằm thích ứng với tác động của BĐKH và bảo vệ đa dạng sinh học.

5. Vai trò của cộng đồng địa phương trong bảo tồn là gì?
   Cộng đồng đóng vai trò trung tâm trong việc bảo vệ tài nguyên, tham gia quản lý, nâng cao nhận thức và thực hiện các hoạt động bảo tồn dựa vào cộng đồng, góp phần phát triển bền vững.

Kết luận

• Khu di tích Mỹ Sơn có đa dạng sinh học phong phú với 646 loài động, thực vật, trong đó nhiều loài quý hiếm và nguy cấp được xác định rõ.
• Biến đổi khí hậu đang tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học và hệ sinh thái khu vực qua các hiện tượng tăng nhiệt độ, thay đổi lượng mưa, lũ lụt, sạt lở và bồi lắng.
• Nghiên cứu đã xác định các điểm nguy cơ cao về xói mòn và sạt lở, ảnh hưởng trực tiếp đến di tích và sinh vật.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn toàn diện, bao gồm khoa học công nghệ, chính sách, nâng cao nhận thức và đầu tư hạ tầng, nhằm thích ứng với BĐKH.
• Khuyến nghị tiếp tục nghiên cứu mở rộng, tăng cường đào tạo cộng đồng và quy hoạch sử dụng đất thân thiện với đa dạng sinh học.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và cộng đồng cần phối hợp triển khai các giải pháp bảo tồn, đồng thời theo dõi, đánh giá tác động BĐKH liên tục để điều chỉnh chính sách phù hợp. Đề nghị các nhà nghiên cứu và quản lý sử dụng kết quả này làm cơ sở cho các chương trình phát triển bền vững tại Mỹ Sơn và các khu vực tương tự.

Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ di sản thiên nhiên và văn hóa quý giá của chúng ta!