Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm Trong Hồng Lâu Mộng Và Ván Đè Chuyển Dịch Sang Tiếng Việt

• Tác giả: Phan Thị Hà
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Đình Phức
• Trường học: Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh - đối chiếu
• Đề tài: Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm Trong Hồng Lâu Mộng Và Ván Đè Chuyển Dịch Sang Tiếng Việt
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• QUY ƯỚC TRÌNH BÀY
• MỤC LỤC
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC BẢNG
• 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
• 1.1. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
• 1.1.1. Mục đích nghiên cứu
• 1.1.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.2. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
• 1.2.1. Lược sử phát triển ẩn dụ
• 1.2.2. Ẩn dụ theo quan điểm truyền thống
• 1.2.3. Thuyết tương tác (Interaction Theory)
• 1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ NGUỒN NGỮ LIỆU
• 1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
• 1.5.1. Ý nghĩa khoa học
• 1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 1.6. BỐ CỤC LUẬN ÁN
• 2. ẨN DỤ NGỮ ÂM TRONG HỒNG LÂU MỘNG
• 2.1. CÁC LOẠI ẨN DỤ NGỮ ÂM TRONG HỒNG LÂU MỘNG
• 2.1.1. Ẩn dụ phóng hình âm thanh tự nhiên
• 2.1.2. Ẩn dụ phỏng hình cấu âm - thính giác
• 2.1.3. Ẩn dụ dựa phỏng hình đồng âm
• 2.2. PHẠM VI SỬ DỤNG VÀ VAI TRÒ CỦA ẨN DỤ NGỮ ÂM TRONG HỒNG LÂU MỘNG
• 2.3. ẨN DỤ NGỮ ÂM TRONG TÊN RIÊNG
• 2.4. VẤN ĐỀ CHUYỂN DỊCH ẨN DỤ NGỮ ÂM TRONG HỒNG LÂU MỘNG SANG TIẾNG VIỆT
• 2.4.1. Sư lược về bản dịch Việt ngữ của nhóm Vũ Bội Hoàng
• 2.4.2. Các phương pháp dịch ẩn dụ ngữ âm trong bản dịch của Vũ Bội Hoàng
• 2.4.2.1. Phương pháp dịch ý
• 2.4.2.2. Phương pháp dịch ý thêm chú thích
• 2.4.2.3. Phương pháp trực dịch
• 2.4.2.4. Phương pháp trực dịch kết hợp bổ sung chú thích
• 2.4.2.5. Phương pháp trực dịch kết hợp dịch ý và bổ sung chú thích
• 5. CƠ SỞ LÝ LUẬN
• 5.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ NGÔN NGỮ HỌC TRI NHẬN
• 5.1.1. Các khái niệm NNHTN hữu quan
• 5.1.2. Ngữ nghĩa học tri nhận
• 5.1.3. Bốn nguyên lý tạo nghĩa của nghĩa học tri nhận
• 5.1.4. Ẩn dụ ý niệm
• 5.1.5. Cơ chế tạo nghĩa và tri nhận nghĩa của ẩn dụ
• 5.1.6. Mô hình ánh xạ (Mapping)
• 5.1.7. Mô hình Hội nhập ý niệm (Conceptual Blending)
• 5.1.8. Mối tương quan giữa ẩn dụ và hoán dụ dưới góc nhìn tri nhận luận
• 5.2. ẨN DỤ NGỮ ÂM
• 5.2.1. Các thuyết ẩn dụ ngữ âm
• 5.2.2. Cơ sở hình thành ẩn dụ ngữ âm
• 5.2.3. Cơ sở ngôn ngữ
• 5.2.4. Các loại ẩn dụ ngữ âm
• 5.2.5. Quá trình tạo nghĩa ẩn dụ ngữ âm
• 5.2.6. Ẩn dụ ngữ âm trong mối tương quan với ẩn dụ ý niệm
• 5.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ TÁC PHẨM HỒNG LÂU MỘNG
• 5.3.1. Khái quát nội dung tác phẩm
• 5.3.2. Ý nghĩa và giá trị Hồng lâu mộng
• 5.3.3. Cơ sở luận giải ý nghĩa ẩn dụ ngữ âm trong Hồng lâu mộng
• 5.3.3.1. Thân thế, cuộc đời tác giả, bối cảnh xã hội, bối cảnh lịch sử
• 5.3.3.2. Các cứ liệu bình chú Hồng lâu mộng
• 5.4. PHƯƠNG PHÁP DỊCH ẨN DỤ NGỮ ÂM
• 5.4.1. Phương pháp trực dịch kết hợp phương pháp phỏng dịch và dịch nghĩa có chú thích
• 5.4.2. Phương pháp dịch trung thành có thêm chú thích
• 5.4.3. Phương pháp dịch ngữ nghĩa thêm chú thích
• 5.5. SO SÁNH DỊCH ẨN DỤ NGỮ ÂM TRONG BẢN DỊCH CỦA VŨ BỘI HOÀNG VỚI CÁC BẢN DỊCH TIẾNG ANH
• 5.5.1. Bản dịch Anh ngữ của David Hawkes và của Yang Hsianyi
• 5.5.2. So sánh dịch ẩn dụ ngữ âm lừ mô phóng âm thanh trong bản dịch tiếng Việt với các bản dịch tiếng Anh
• 5.5.3. So sánh dịch ẩn dụ ngữ âm trong tên riêng của bản dịch tiếng Việt với các bản dịch tiếng Anh
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm Trong Hồng Lâu Mộng

Nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm trong tác phẩm Hồng Lâu Mộng là một lĩnh vực mới mẻ và đầy tiềm năng. Tác phẩm này không chỉ nổi bật với nội dung sâu sắc mà còn với việc sử dụng ẩn dụ ngữ âm một cách tinh tế. Việc phân tích ẩn dụ ngữ âm giúp làm rõ hơn giá trị nghệ thuật và ý nghĩa sâu xa của tác phẩm. Hơn nữa, nghiên cứu này còn mở ra hướng đi mới cho việc dịch thuật các tác phẩm văn học từ tiếng Hán sang tiếng Việt.

1.1. Khái Niệm Ẩn Dụ Ngữ Âm Trong Văn Học

Ẩn dụ ngữ âm là hiện tượng ngôn ngữ sử dụng âm thanh để tạo ra ý nghĩa mới. Trong văn học, ẩn dụ ngữ âm không chỉ là một phương tiện nghệ thuật mà còn là một công cụ để thể hiện cảm xúc và tư tưởng của nhân vật. Việc hiểu rõ khái niệm này sẽ giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về tác phẩm.

1.2. Vai Trò Của Ẩn Dụ Ngữ Âm Trong Hồng Lâu Mộng

Trong Hồng Lâu Mộng, ẩn dụ ngữ âm đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh và cảm xúc. Tác giả đã khéo léo lồng ghép các yếu tố âm thanh vào trong ngôn ngữ, tạo nên sự phong phú và đa dạng cho tác phẩm. Điều này không chỉ làm tăng tính nghệ thuật mà còn giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và cảm nhận nội dung.

II. Thách Thức Trong Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm

Mặc dù nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm trong Hồng Lâu Mộng mang lại nhiều giá trị, nhưng cũng gặp không ít thách thức. Một trong những khó khăn lớn nhất là việc xác định và phân loại các ẩn dụ ngữ âm trong tác phẩm. Hơn nữa, việc dịch các ẩn dụ này sang tiếng Việt cũng đòi hỏi sự tinh tế và hiểu biết sâu sắc về ngôn ngữ và văn hóa.

2.1. Khó Khăn Trong Việc Phân Tích Ẩn Dụ

Việc phân tích ẩn dụ ngữ âm đòi hỏi người nghiên cứu phải có kiến thức vững về ngôn ngữ học và văn học. Nhiều ẩn dụ có thể mang nhiều nghĩa khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh, điều này làm cho việc phân tích trở nên phức tạp hơn.

2.2. Thách Thức Trong Chuyển Dịch Sang Tiếng Việt

Chuyển dịch ẩn dụ ngữ âm từ tiếng Hán sang tiếng Việt không chỉ đơn thuần là việc dịch nghĩa mà còn phải giữ được âm điệu và cảm xúc của tác phẩm. Điều này đòi hỏi người dịch phải có khả năng sáng tạo và hiểu biết sâu sắc về cả hai ngôn ngữ.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm

Để nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm trong Hồng Lâu Mộng, cần áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học hiện đại. Các phương pháp này không chỉ giúp xác định và phân loại ẩn dụ mà còn giúp phân tích ý nghĩa và vai trò của chúng trong tác phẩm.

3.1. Phương Pháp Phân Tích Ngữ Nghĩa

Phân tích ngữ nghĩa là phương pháp cơ bản trong nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm. Phương pháp này giúp xác định các yếu tố ngữ nghĩa của ẩn dụ và cách chúng tương tác với nhau trong ngữ cảnh cụ thể.

3.2. Phương Pháp So Sánh

Phương pháp so sánh giữa các ẩn dụ ngữ âm trong Hồng Lâu Mộng và các tác phẩm khác sẽ giúp làm rõ hơn đặc điểm và vai trò của chúng. Điều này cũng giúp người nghiên cứu nhận diện được những điểm tương đồng và khác biệt trong cách sử dụng ẩn dụ giữa các tác giả.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Của Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm

Nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có nhiều ứng dụng thực tiễn. Việc hiểu rõ về ẩn dụ ngữ âm có thể giúp cải thiện chất lượng dịch thuật và nâng cao khả năng sáng tác văn học.

4.1. Cải Thiện Chất Lượng Dịch Thuật

Nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm giúp người dịch hiểu rõ hơn về cách sử dụng âm thanh trong ngôn ngữ, từ đó cải thiện chất lượng bản dịch. Việc này không chỉ giúp giữ nguyên ý nghĩa mà còn bảo tồn được vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm.

4.2. Nâng Cao Khả Năng Sáng Tác

Hiểu biết về ẩn dụ ngữ âm có thể giúp các tác giả trẻ phát triển phong cách viết của mình. Việc áp dụng ẩn dụ ngữ âm một cách sáng tạo sẽ làm cho tác phẩm trở nên độc đáo và thu hút hơn.

V. Kết Luận Về Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm

Nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm trong Hồng Lâu Mộng là một lĩnh vực đầy tiềm năng và cần được khai thác sâu hơn. Việc hiểu rõ về ẩn dụ ngữ âm không chỉ giúp làm sáng tỏ giá trị nghệ thuật của tác phẩm mà còn mở ra hướng đi mới cho việc dịch thuật và nghiên cứu văn học.

5.1. Tương Lai Của Nghiên Cứu Ẩn Dụ Ngữ Âm

Tương lai của nghiên cứu ẩn dụ ngữ âm hứa hẹn sẽ mang lại nhiều khám phá mới. Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng ra nhiều tác phẩm khác và áp dụng các phương pháp nghiên cứu hiện đại hơn.

5.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Mới

Cần có thêm nhiều nghiên cứu về ẩn dụ ngữ âm trong các tác phẩm văn học khác nhau. Việc này không chỉ giúp làm phong phú thêm kho tàng lý thuyết mà còn góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu văn học nói chung.