Nghi Lễ Của Phật Giáo Việt Nam Trong Thiền Phái Lâm Tế Gia Phổ

Thiền phái Lâm Tế du nhập vào Việt Nam cùng với Thiền phái Tào Động, do Thiền sư Thạch Liêm và Thiền sư Nguyên Thiều khai truyền. Tại Nam Bộ, Thiền phái Lâm Tế phát triển mạnh mẽ, phân thành sáu chi phái lớn, mỗi chi phái có hệ thống truyền thừa riêng. Các chi phái này bao gồm Lâm Tế Chánh Tông, Lâm Tế Gia Phổ, Lâm Tế Liễu Quán, Lâm Tế Thiên Thai, Lâm Tế Chúc Thánh và Thiên Thai Giáo Quán Tông. Các thế hệ đệ tử được đặt pháp danh và pháp tự dựa trên các chữ trong bài kệ truyền pháp, tạo nên tính hệ thống và liên tục trong dòng truyền thừa. Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ, với sức ảnh hưởng rộng lớn ở Nam Bộ, mang đặc trưng riêng trong phong cách tu tập và nghi lễ. Đây là một Salient Keyword quan trọng trong việc nghiên cứu Phật giáo Việt Nam. Theo (Thích Đức Trường, 2022), các chi phái Lâm Tế truyền thừa cho các thế hệ được chư tổ đặt pháp danh, pháp tự lần lượt dựa theo các chữ trong các bài kệ truyền pháp.

Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ có sức ảnh hưởng rộng lớn ở khu vực Nam Bộ, mang đặc trưng riêng trong phong cách tu tập và nghi lễ. Nghiên cứu Phật giáo Việt Nam không thể bỏ qua các chi phái thiền ở Việt Nam để thấy được những đặc trưng của chi phái đó, những đóng góp của chi phái và ảnh hưởng của nó đối với đời sống Phật tử hiện nay. Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ chính là cốt lõi văn hóa và mang nét đặc trưng riêng của Thiền phái này, các nghi lễ hiện nay đang chịu tác động của quá trình đô thị hóa và hội nhập. Theo đó, nghiên cứu về các thiền phái Lâm tế nói chung đã có một số bài viết, công trình nghiên cứu của các học giả Phật gia và thế gia trên các lĩnh vực như: lịch sử truyền thừa, tư tưởng thiền học, phương pháp tu tập. Đây là một Salient Entity trong nghiên cứu.

Cấu trúc của nghi lễ Phật giáo trong thiền phái Lâm Tế Gia Phổ thường bao gồm nhiều phần khác nhau, mỗi phần có ý nghĩa và mục đích riêng. Ví dụ, tụng kinh là đọc các bài kinh Phật để hiểu giáo lý và nuôi dưỡng tâm từ bi. Niệm Phật là xưng danh hiệu Phật để tập trung tâm ý và cầu nguyện sự gia hộ. Sám hối là ăn năn hối cải những lỗi lầm đã gây ra để thanh tịnh thân tâm. Cúng dường là hiến tặng vật phẩm hoặc công sức để bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn đối với Tam Bảo. Thuyết pháp là giảng giải giáo lý Phật giáo để khai mở trí tuệ và hướng dẫn tu tập. Hồi hướng công đức là chuyển công đức tu tập cho người khác hoặc cho tất cả chúng sinh để cùng nhau đạt được giác ngộ. Cấu trúc nghi lễ này giúp người tham gia có cơ hội thực hành các pháp tu khác nhau và từng bước tiến bộ trên con đường tu hành. Nghi lễ của Phật giáo là một Salient Keyword quan trọng trong việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa.

Trình tự chung của nghi lễ Phật giáo trong thiền phái Lâm Tế Gia Phổ được thực hiện theo một quy trình nhất định, từ đầu đến cuối. Trình tự này thường bắt đầu bằng việc khai đàn, sau đó là các nghi thức như niêm hương, bạch Phật, tụng kinh, niệm Phật, sám hối, cúng dường, thuyết pháp và kết thúc bằng việc hồi hướng công đức. Mỗi bước trong trình tự này đều có ý nghĩa và mục đích riêng, góp phần tạo nên sự trang nghiêm, thành kính của nghi lễ. Ví dụ, khai đàn là nghi thức mở đầu, thông báo cho chư Phật và Bồ tát biết về việc tổ chức nghi lễ. Niêm hương là nghi thức cúng hương, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với Tam Bảo. Bạch Phật là nghi thức thỉnh Phật chứng minh và gia hộ cho nghi lễ. Trình tự này giúp người tham gia dễ dàng theo dõi và tham gia vào nghi lễ một cách trọn vẹn. Các chi phái của thiền phái có nét khác nhau trong thực hành nghi lễ.

Lễ Phật Đản tại tổ đình Quốc Ân Kim Cang được tổ chức trang nghiêm, long trọng, thu hút đông đảo Phật tử tham gia. Nghi lễ bao gồm các hoạt động như rước Phật, tắm Phật, tụng kinh, thuyết pháp và thả hoa đăng. Các hoạt động này nhằm kỷ niệm ngày Đức Phật ra đời, đồng thời khuyến khích Phật tử sống theo lời dạy của Ngài, thực hành từ bi, trí tuệ và giải thoát. Sự tham gia đông đảo của Phật tử thể hiện lòng kính trọng và biết ơn đối với Đức Phật, cũng như mong muốn được học hỏi và tu tập theo giáo pháp của Ngài. Theo tài liệu gốc, các nghi lễ hiện nay đang chịu tác động của quá trình đô thị hóa và hội nhập. Cần có sự điều chỉnh cho phù hợp.

Lễ Trai đàn Chẩn tế tại chùa Long Thắng được tổ chức nhằm cầu siêu cho các vong linh, đặc biệt là những người đã khuất trong chiến tranh hoặc do thiên tai, dịch bệnh. Nghi lễ bao gồm các hoạt động như thiết lập đàn tràng, cúng dường, tụng kinh, niệm Phật và cúng thí thực. Các hoạt động này thể hiện lòng từ bi và sự quan tâm của Phật tử đối với những người đã khuất, đồng thời cầu nguyện cho họ được siêu thoát và tái sinh vào cảnh giới an lành. Lễ Trai đàn Chẩn tế cũng là dịp để Phật tử ôn lại giáo lý về vô thường, khổ đau và giải thoát, từ đó khuyến khích họ sống thiện lành và tu tập để giải thoát khỏi luân hồi sinh tử. Nghi lễ Phật giáo là một Salient Entity quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân Việt Nam.

Nghi lễ Phật giáo trong Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ vừa kế thừa những nét chung của Phật giáo Việt Nam, vừa mang những nét riêng của thiền phái. Nét chung thể hiện ở việc sử dụng các bài kinh, kệ, nghi thức phổ biến trong Phật giáo Bắc tông, như kinh A Di Đà, kinh Địa Tạng, nghi thức sám hối. Nét riêng thể hiện ở việc chú trọng đến các phương pháp tu tập thiền định, sử dụng các bài kệ truyền thừa của thiền phái và có những điều chỉnh về nghi thức để phù hợp với phong cách tu tập của thiền phái. Ví dụ, trong các buổi lễ tụng kinh, các thiền sinh thường ngồi thiền trước khi bắt đầu tụng kinh, hoặc trong các buổi lễ cúng dường, các thiền sinh thường thực hành thiền quán về sự vô thường của vạn pháp. Những nét riêng này giúp nghi lễ trở nên sống động và phù hợp với tinh thần thiền định của thiền phái.

Nghi lễ Phật giáo trong Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ được thực hiện một cách trang nghiêm, thành kính, tạo không khí linh thiêng và hướng tâm người tham gia về với giáo pháp của Đức Phật. Tính khế lý thể hiện ở việc nghi lễ phù hợp với giáo lý của Phật giáo, giúp người tham gia hiểu rõ hơn về chân lý và thực hành tu tập. Tính khế cơ thể hiện ở việc nghi lễ phù hợp với căn cơ và trình độ của người tham gia, giúp họ dễ dàng tiếp cận và thực hành tu tập. Tính văn hóa thể hiện ở việc nghi lễ mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam, sử dụng ngôn ngữ, âm nhạc và hình thức nghệ thuật truyền thống. Các yếu tố này giúp nghi lễ trở nên gần gũi, dễ hiểu và phù hợp với đời sống của người dân Việt Nam.

Nghi lễ Phật giáo trong Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ có giá trị to lớn đối với việc gìn giữ tông phong của thiền phái. Nghi lễ là phương tiện để truyền tải giáo lý, phương pháp tu tập và tinh thần của thiền phái từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nghi lễ cũng là dịp để các thiền sinh thực hành tu tập, rèn luyện phẩm hạnh và tăng cường sự gắn kết với thiền phái. Đối với tín đồ Phật giáo, nghi lễ mang lại sự an lạc, thanh tịnh và niềm tin vào Tam Bảo. Nghi lễ cũng là dịp để tín đồ thể hiện lòng kính trọng và biết ơn đối với Đức Phật, các bậc Tổ sư và các vị Bồ tát.

Nghi lễ Phật giáo trong Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ đang đối mặt với nhiều vấn đề đặt ra, như sự mai một của truyền thống, sự xâm nhập của các yếu tố ngoại lai và sự thiếu hụt về nguồn lực. Để bảo tồn và phát huy giá trị của nghi lễ, cần có những giải pháp đồng bộ, như tăng cường giáo dục về nghi lễ, khuyến khích các chùa tổ chức nghi lễ đúng theo truyền thống, hỗ trợ các nghệ nhân và nhà nghiên cứu bảo tồn các giá trị văn hóa liên quan đến nghi lễ và tăng cường hợp tác quốc tế trong việc bảo tồn nghi lễ Phật giáo. Theo nghiên cứu của HT. Thích Phước Trí, cần chú trọng công tác trụ trì và tổ chức nghi lễ đúng cách. Bên cạnh đó, có thể xem xét những thay đổi nhỏ để phù hợp với thời đại, nhưng vẫn phải giữ gìn bản sắc truyền thống.

Nghi lễ Phật giáo trong Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ không chỉ là một hình thức tôn giáo mà còn là một di sản văn hóa quý giá của dân tộc Việt Nam. Nghi lễ mang lại sự an lạc, thanh tịnh và niềm tin cho tín đồ, đồng thời góp phần giáo dục đạo đức, xây dựng xã hội tốt đẹp. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của nghi lễ là trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các thế hệ Phật tử. Sự sáng tạo và đổi mới trong việc tổ chức nghi lễ cần được khuyến khích, nhưng vẫn phải đảm bảo giữ gìn bản sắc truyền thống.

Nghiên cứu về nghi lễ Phật giáo trong Thiền phái Lâm Tế Gia Phổ cần tiếp tục được đẩy mạnh, tập trung vào các khía cạnh như lịch sử, văn hóa, giáo lý và thực hành. Cần có sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, các nhà sư và các tín đồ để có được những công trình nghiên cứu sâu sắc và toàn diện. Đồng thời, cần có những giải pháp sáng tạo để truyền bá và phát huy giá trị của nghi lễ trong xã hội hiện đại, đặc biệt là đối với giới trẻ. Việc sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại, như internet và mạng xã hội, có thể giúp nghi lễ tiếp cận được với đông đảo công chúng.