Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng của huyện Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh, nhu cầu về cơ sở vật chất giáo dục ngày càng gia tăng. Theo quy hoạch mạng lưới trường học giai đoạn 2015-2020, dự kiến nhu cầu phòng học năm học 2020-2021 là khoảng 5.214 phòng, tuy nhiên thực tế chỉ đạt 1.882 phòng, dẫn đến tình trạng quá tải và học sinh phải học hai buổi/ngày tại nhiều trường công lập. Tiến độ thi công các dự án trường học chậm trễ, không đảm bảo bàn giao đúng hạn, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục và gây tăng tổng mức đầu tư.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu công tác quản lý tiến độ thi công xây dựng các dự án trường học do Ban Quản lý Đầu tư Xây dựng Công trình huyện Bình Chánh làm chủ đầu tư trong giai đoạn 2016-2020. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng, xác định nguyên nhân gây chậm tiến độ và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tiến độ nhằm đảm bảo các dự án hoàn thành đúng hoặc sớm hơn kế hoạch, đáp ứng nhu cầu dạy và học của địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư công, giảm thiểu lãng phí nguồn lực và góp phần phát triển bền vững hệ thống giáo dục tại huyện Bình Chánh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án xây dựng, tập trung vào quản lý tiến độ thi công. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý tiến độ dự án: Theo PMBOK, quản lý tiến độ bao gồm lập kế hoạch, xác định công việc, sắp xếp thứ tự, dự tính nguồn lực, lập tiến độ và kiểm soát tiến độ. Lý thuyết này nhấn mạnh việc xây dựng kế hoạch tiến độ chi tiết, theo dõi và điều chỉnh kịp thời để đảm bảo dự án hoàn thành đúng hạn.

  2. Mô hình sơ đồ mạng (Network Diagram): Đây là công cụ lập kế hoạch tiến độ dự án, thể hiện các công việc, mối quan hệ phụ thuộc và thời gian thực hiện. Sơ đồ mạng giúp xác định đường găng, thời gian hoàn thành tối thiểu và các điểm có thể điều chỉnh để tối ưu tiến độ.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: tiến độ thi công, kế hoạch tiến độ, đường găng, biểu đồ nhân lực, phương pháp kiểm tra tiến độ (đường tích phân, đường phần trăm, biểu đồ nhật ký), và các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ như điều kiện địa chất, nguồn vốn, năng lực nhà thầu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ Ban Quản lý Đầu tư Xây dựng Công trình huyện Bình Chánh, các báo cáo tiến độ dự án, khảo sát thực tế tại các công trình trường học, bảng câu hỏi khảo sát ý kiến cán bộ quản lý và nhà thầu.

  • Cỡ mẫu: Khoảng 58 cán bộ, nhân viên và nhà thầu tham gia khảo sát, đảm bảo tính đại diện cho các bên liên quan trong quản lý tiến độ.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích hệ số Cronbach Alpha để kiểm định độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ thi công. Ngoài ra, áp dụng phương pháp sơ đồ mạng để lập và điều chỉnh kế hoạch tiến độ.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2020, với việc thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2021 nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiến độ thi công các dự án trường học chậm so với kế hoạch: Tỷ lệ hoàn thành phòng học năm 2020 chỉ đạt khoảng 36% so với nhu cầu (1.882/5.214 phòng). Một số dự án không kịp bàn giao vào năm học mới, gây áp lực lớn lên hệ thống giáo dục địa phương.

  2. Nguyên nhân chủ yếu gây chậm tiến độ: Qua khảo sát, các yếu tố ảnh hưởng mạnh gồm: khó khăn về nguồn vốn đầu tư (chiếm khoảng 30% mức độ ảnh hưởng), năng lực quản lý của bộ phận quản lý dự án (khoảng 24%), biện pháp tổ chức thi công không phù hợp (khoảng 38%), thiếu liên hệ phối hợp giữa các bên (khoảng 38%), và năng lực nhà thầu hạn chế (khoảng 42%).

  3. Tình trạng phân bổ nhân lực không hợp lý: Biểu đồ nhân lực cho thấy nhiều giai đoạn có sự tăng giảm đột ngột, gây lãng phí nguồn lực và kéo dài thời gian thi công. Hệ số ổn định nhân lực (K2) chưa đạt mức tối ưu, ảnh hưởng đến hiệu quả thi công.

  4. Công tác lập kế hoạch tiến độ còn nhiều hạn chế: Kế hoạch tiến độ thường do nhà thầu lập nhưng chưa được chủ đầu tư và các bên liên quan giám sát chặt chẽ, dẫn đến việc điều chỉnh tiến độ không kịp thời và thiếu đồng bộ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chậm tiến độ dự án trường học tại Bình Chánh phản ánh những khó khăn chung trong quản lý đầu tư công tại Việt Nam, như nguồn vốn giải ngân chậm, thủ tục hành chính phức tạp, và năng lực quản lý dự án còn hạn chế. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với các yếu tố rủi ro kỹ thuật, tổ chức và tài chính được xác định là nguyên nhân chính gây chậm tiến độ.

Việc phân bổ nhân lực không hợp lý làm tăng chi phí và giảm hiệu quả thi công, điều này phù hợp với lý thuyết về quản lý tiến độ và tổ chức sản xuất xây dựng. Các phương pháp kiểm tra tiến độ như đường tích phân và biểu đồ nhật ký được áp dụng chưa hiệu quả, dẫn đến việc phát hiện và xử lý chậm các vấn đề phát sinh.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa chủ đầu tư, nhà thầu và các bên liên quan trong việc lập và kiểm soát kế hoạch tiến độ. Việc áp dụng các công cụ quản lý tiến độ hiện đại và nâng cao năng lực quản lý là rất cần thiết để cải thiện hiệu quả thi công các dự án trường học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập kế hoạch tiến độ chi tiết và thực tế: Chủ đầu tư cần phối hợp chặt chẽ với nhà thầu để xây dựng kế hoạch tiến độ phù hợp với điều kiện thực tế, đảm bảo tính khả thi và có dự phòng rủi ro. Thời gian thực hiện: ngay trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư.

  2. Nâng cao năng lực quản lý tiến độ cho Ban Quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ năng giám sát tiến độ và sử dụng phần mềm quản lý tiến độ hiện đại. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng.

  3. Cải thiện năng lực và chất lượng nhà thầu thi công: Đẩy mạnh công tác đánh giá năng lực nhà thầu trước khi lựa chọn, đồng thời tăng cường giám sát, kiểm tra trong quá trình thi công để đảm bảo tiến độ và chất lượng. Thời gian thực hiện: liên tục trong quá trình triển khai dự án.

  4. Tối ưu hóa phân bổ nhân lực và nguồn lực thi công: Áp dụng các phương pháp điều chỉnh sơ đồ mạng để cân bằng nhân lực, tránh tăng giảm đột ngột, giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả thi công. Thời gian thực hiện: trong quá trình lập và điều chỉnh kế hoạch tiến độ.

  5. Đẩy nhanh giải ngân nguồn vốn và tháo gỡ vướng mắc thủ tục hành chính: Chủ đầu tư phối hợp với các cơ quan liên quan để đảm bảo nguồn vốn được giải ngân kịp thời, đồng thời đơn giản hóa thủ tục để không làm gián đoạn tiến độ thi công. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ, áp dụng các giải pháp quản lý tiến độ hiệu quả, nâng cao năng lực giám sát và điều phối dự án.

  2. Chủ đầu tư các dự án xây dựng công cộng: Hiểu rõ tầm quan trọng của việc lập kế hoạch tiến độ chi tiết, phối hợp chặt chẽ với nhà thầu và các bên liên quan để đảm bảo dự án hoàn thành đúng hạn.

  3. Nhà thầu thi công xây dựng: Nắm bắt các nguyên tắc lập kế hoạch tiến độ, tối ưu phân bổ nhân lực và nguồn lực, nâng cao năng lực thi công và phối hợp với chủ đầu tư trong quản lý tiến độ.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Tham khảo các phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý tiến độ thi công trong bối cảnh thực tiễn tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tiến độ thi công các dự án trường học tại Bình Chánh thường bị chậm?
    Nguyên nhân chính là do khó khăn về nguồn vốn đầu tư, năng lực quản lý dự án còn hạn chế, biện pháp thi công chưa phù hợp và sự phối hợp giữa các bên chưa hiệu quả. Ví dụ, tỷ lệ hoàn thành phòng học năm 2020 chỉ đạt khoảng 36% so với nhu cầu.

  2. Các phương pháp nào được sử dụng để kiểm tra tiến độ thi công?
    Ba phương pháp phổ biến gồm: phương pháp đường tích phân (so sánh khối lượng công việc thực hiện với kế hoạch theo thời gian), phương pháp đường phần trăm (đánh giá tiến độ theo tỷ lệ phần trăm hoàn thành công việc), và phương pháp biểu đồ nhật ký (theo dõi tiến độ hàng ngày của từng công việc).

  3. Làm thế nào để tối ưu phân bổ nhân lực trong thi công xây dựng?
    Áp dụng phương pháp điều chỉnh sơ đồ mạng để cân bằng nhân lực, tránh tăng giảm đột ngột. Ví dụ, điều chỉnh thời gian bắt đầu hoặc kéo dài thời gian thực hiện công việc trong phạm vi dự trữ để duy trì số lượng công nhân ổn định, giảm lãng phí và chi phí.

  4. Vai trò của Ban Quản lý dự án trong quản lý tiến độ là gì?
    Ban Quản lý dự án chịu trách nhiệm lập kế hoạch, giám sát, đánh giá và điều chỉnh tiến độ thi công, phối hợp với nhà thầu và các bên liên quan để đảm bảo dự án hoàn thành đúng thời hạn và chất lượng.

  5. Giải pháp nào giúp đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án trường học?
    Các giải pháp gồm: lập kế hoạch tiến độ thực tế và chi tiết, nâng cao năng lực quản lý dự án, cải thiện năng lực nhà thầu, tối ưu phân bổ nhân lực, đẩy nhanh giải ngân vốn và tháo gỡ thủ tục hành chính. Thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ nâng cao hiệu quả thi công và đảm bảo tiến độ.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích thực trạng và nguyên nhân gây chậm tiến độ thi công các dự án trường học tại huyện Bình Chánh, với tỷ lệ hoàn thành phòng học năm 2020 chỉ đạt khoảng 36% so với nhu cầu thực tế.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm khó khăn về nguồn vốn, năng lực quản lý dự án, biện pháp thi công và phối hợp giữa các bên.
  • Nghiên cứu áp dụng các phương pháp quản lý tiến độ hiện đại như sơ đồ mạng, phương pháp kiểm tra tiến độ bằng đường tích phân và biểu đồ nhật ký để đánh giá và điều chỉnh tiến độ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ, bao gồm tăng cường lập kế hoạch, nâng cao năng lực quản lý và nhà thầu, tối ưu phân bổ nhân lực và đẩy nhanh giải ngân vốn.
  • Các bước tiếp theo là triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo nâng cao năng lực và xây dựng hệ thống giám sát tiến độ hiệu quả nhằm đảm bảo các dự án trường học hoàn thành đúng tiến độ, phục vụ tốt nhu cầu giáo dục địa phương.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ thi công các dự án trường học tại Bình Chánh, góp phần phát triển bền vững hệ thống giáo dục và nâng cao chất lượng cuộc sống cộng đồng!