Tổng quan nghiên cứu

Quản lý thu thuế đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tại quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, tổng thu ngân sách năm 2023 đạt 14.995 tỷ 414 triệu đồng, vượt 2,9% so với dự toán và tăng 9,8% so với năm 2022. Tuy nhiên, công tác quản lý thu thuế vẫn còn nhiều thách thức như cơ chế chính sách chưa hoàn thiện, ý thức chấp hành nghĩa vụ thuế của người nộp thuế chưa đồng đều, và quy trình thu thuế còn nhiều vướng mắc. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý thu thuế tại quận Đống Đa trong giai đoạn 2021-2023, đánh giá kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý thu thuế của Chi cục Thuế quận Đống Đa, bao gồm ban hành văn bản pháp lý, tổ chức thực hiện, bộ máy quản lý và kiểm tra giám sát. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện chính sách thuế, nâng cao hiệu quả thu ngân sách địa phương, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế quận Đống Đa nói riêng và thành phố Hà Nội nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý thu thuế, bao gồm:

  • Lý thuyết về thuế: Thuế được định nghĩa là khoản đóng góp bắt buộc của tổ chức, cá nhân cho Nhà nước nhằm bù đắp chi tiêu công cộng, không hoàn trả trực tiếp. Thuế được phân loại theo đối tượng chịu thuế (thuế thu nhập, thuế tiêu dùng, thuế tài sản), phương thức đánh thuế (thuế trực thu, thuế gián thu), khả năng nộp thuế và phạm vi thẩm quyền (thuế trung ương, thuế địa phương).

  • Lý thuyết quản lý thu thuế: Quản lý thu thuế là quá trình tổ chức và điều hành chính sách thuế nhằm đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, bảo vệ quyền lợi người nộp thuế. Nguyên tắc quản lý thu thuế bao gồm tính công bằng, chính xác, thuận tiện và hiệu quả. Mục tiêu quản lý thu thuế là huy động đầy đủ nguồn thu, tối thiểu hóa chi phí và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế.

  • Mô hình tổ chức bộ máy quản lý thu thuế cấp huyện: Bao gồm các đội thuế chuyên môn như quản lý thuế liên phường, kiểm tra thuế, quản lý nợ và cưỡng chế, tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế, kế toán thuế và hành chính nhân sự. Mô hình này đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả trong công tác quản lý thu thuế.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Chi cục Thuế quận Đống Đa giai đoạn 2021-2023, cùng các tài liệu nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Tổng hợp, phân tích các số liệu thống kê về thu ngân sách, kê khai thuế, nợ thuế, cùng các văn bản hướng dẫn, công văn chỉ đạo của các cơ quan quản lý thuế.

  • Phương pháp phân tích: Kết hợp phân tích định tính và định lượng, sử dụng phương pháp thống kê để xử lý số liệu, so sánh các chỉ tiêu thu thuế qua các năm, đánh giá thực trạng và hiệu quả quản lý thu thuế.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu và thực trạng quản lý thu thuế trong giai đoạn 2021-2023, làm cơ sở đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng thu ngân sách ổn định: Tổng thu ngân sách quận Đống Đa tăng từ 10.822 tỷ đồng năm 2021 lên 14.995 tỷ đồng năm 2023, đạt tỷ lệ hoàn thành dự toán lần lượt là 107,74% (2021), 119,85% (2022) và 93,84% (2023). Thuế thu nhập cá nhân tăng 32,57% năm 2022 so với 2021, thể hiện sự phát triển thu nhập cá nhân và hiệu quả quản lý thuế.

  2. Cơ cấu nguồn thu đa dạng: Thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng và thuế sử dụng đất là các khoản thu chính, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu ngân sách. Thu tiền sử dụng đất tăng 114,6% năm 2022 so với năm trước, góp phần quan trọng vào nguồn thu địa phương.

  3. Quản lý kê khai thuế hiệu quả: Tỷ lệ hồ sơ kê khai thuế đúng hạn tăng từ 96,15% năm 2021 lên 98,15% năm 2023, số hồ sơ kê khai thuế chưa nộp giảm 28,57% trong cùng kỳ, cho thấy sự cải thiện trong tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế.

  4. Tỷ lệ nợ thuế ổn định và kiểm soát tốt: Tỷ lệ nợ thuế so với tổng thu ngân sách duy trì dưới 5%, với tổng số nợ có khả năng thu khoảng 210 tỷ đồng năm 2023, phản ánh hiệu quả trong công tác quản lý nợ và cưỡng chế thuế.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng ổn định trong thu ngân sách phản ánh hiệu quả của các biện pháp quản lý thu thuế tại quận Đống Đa, bao gồm việc ban hành kịp thời các văn bản pháp lý, cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin trong kê khai, nộp thuế điện tử. Việc đa dạng hóa nguồn thu giúp giảm rủi ro tài chính và tăng tính bền vững cho ngân sách địa phương.

Tuy nhiên, tỷ lệ hoàn thành dự toán năm 2023 giảm nhẹ so với năm trước cho thấy còn tồn tại những khó khăn như sự biến động của nền kinh tế, ý thức chấp hành thuế chưa đồng đều và một số hạn chế trong công tác kiểm tra, giám sát. So với các quận như Ba Đình, Tây Hồ và Hoàn Kiếm, quận Đống Đa cần tiếp tục nâng cao năng lực cán bộ thuế, tăng cường phối hợp liên ngành và cải thiện hệ thống dữ liệu người nộp thuế để nâng cao hiệu quả quản lý.

Việc kiểm soát nợ thuế hiệu quả góp phần đảm bảo nguồn thu ổn định, giảm thiểu thất thu và tăng cường công bằng xã hội. Công tác tuyên truyền pháp luật thuế đã được triển khai đa dạng nhưng vẫn cần mở rộng phạm vi tiếp cận, đặc biệt với các đối tượng khó tiếp cận thông tin.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng thu ngân sách theo năm, bảng so sánh tỷ lệ kê khai thuế đúng hạn và biểu đồ phân bổ nguồn thu ngân sách theo loại thuế, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và các điểm cần cải thiện trong quản lý thu thuế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý: Ban hành và cập nhật kịp thời các văn bản hướng dẫn thi hành Luật quản lý thuế, đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng và phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của quận. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng. Chủ thể: Chi cục Thuế phối hợp với UBND quận và các cơ quan liên quan.

  2. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin: Triển khai mở rộng hệ thống kê khai, nộp thuế điện tử, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung về người nộp thuế, kết nối liên thông với các cơ quan quản lý khác để nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu sai sót. Thời gian: 18 tháng. Chủ thể: Chi cục Thuế, Sở Thông tin và Truyền thông.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, cập nhật chính sách thuế mới và kỹ năng kiểm tra, giám sát cho cán bộ thuế. Đặc biệt chú trọng đào tạo về công nghệ thông tin và kỹ năng giao tiếp với người nộp thuế. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Chi cục Thuế, Trường Đại học Thương mại.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nợ thuế: Xây dựng kế hoạch kiểm tra trọng điểm, đẩy mạnh cưỡng chế nợ thuế theo quy định, phối hợp chặt chẽ với các ngành liên quan để xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Chi cục Thuế, UBND quận, các cơ quan chức năng.

  5. Mở rộng và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế: Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, đặc biệt hướng tới các nhóm đối tượng khó tiếp cận thông tin như người cao tuổi, hộ kinh doanh nhỏ lẻ; tổ chức các buổi đối thoại, tập huấn và hỗ trợ trực tiếp. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Chi cục Thuế, UBND các phường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý thuế và nhân viên Chi cục Thuế: Nghiên cứu giúp nâng cao hiểu biết về thực trạng, phương pháp quản lý thu thuế và các giải pháp cải tiến, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác hàng ngày.

  2. Lãnh đạo UBND quận Đống Đa và các phòng ban liên quan: Tham khảo để xây dựng chính sách, phối hợp quản lý thu ngân sách, đồng thời hỗ trợ các hoạt động tuyên truyền và kiểm tra thuế.

  3. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công: Tài liệu tham khảo quý giá về quản lý thu thuế cấp quận, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu thực tiễn.

  4. Doanh nghiệp và hộ kinh doanh trên địa bàn quận Đống Đa: Hiểu rõ hơn về quy trình, chính sách thuế, quyền lợi và nghĩa vụ, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ và hợp tác với cơ quan thuế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý thu thuế tại quận Đống Đa có những điểm mạnh nào?
    Quận Đống Đa có hệ thống văn bản pháp lý đầy đủ, tổ chức bộ máy quản lý chuyên nghiệp với 185 cán bộ, áp dụng công nghệ thông tin trong kê khai và nộp thuế điện tử, giúp tăng tỷ lệ kê khai đúng hạn lên trên 98%.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý thu thuế tại quận là gì?
    Bao gồm ý thức chấp hành thuế chưa đồng đều, quy trình thu thuế còn phức tạp, số lượng doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nhiều, cùng với sự biến động của nền kinh tế ảnh hưởng đến nguồn thu.

  3. Cơ cấu tổ chức của Chi cục Thuế quận Đống Đa như thế nào?
    Chi cục gồm 14 đội thuế chuyên môn như đội quản lý thuế liên phường, đội kiểm tra thuế, đội quản lý nợ và cưỡng chế, đội tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế, đội kế toán thuế và hành chính nhân sự, đảm bảo phân công rõ ràng và phối hợp hiệu quả.

  4. Các biện pháp kiểm soát nợ thuế được thực hiện ra sao?
    Chi cục xây dựng kế hoạch thu nợ, phân loại nợ, đôn đốc qua nhiều hình thức như tin nhắn, điện thoại, văn bản, mời làm việc, và áp dụng cưỡng chế như phong tỏa tài khoản khi cần thiết, giữ tỷ lệ nợ dưới 5%.

  5. Làm thế nào để nâng cao ý thức chấp hành thuế của người nộp thuế?
    Thông qua công tác tuyên truyền đa dạng, hỗ trợ trực tiếp, phổ biến chính sách thuế mới, cải cách thủ tục hành chính, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi và minh bạch trong quản lý thuế, giúp người nộp thuế hiểu và tự giác thực hiện nghĩa vụ.

Kết luận

  • Quản lý thu thuế tại quận Đống Đa đã đạt được nhiều kết quả tích cực với tổng thu ngân sách năm 2023 đạt gần 15.000 tỷ đồng, vượt dự toán và tăng trưởng ổn định qua các năm.
  • Hệ thống văn bản pháp lý, tổ chức bộ máy quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin là những điểm mạnh góp phần nâng cao hiệu quả thu thuế.
  • Vẫn còn tồn tại hạn chế như ý thức chấp hành thuế chưa đồng đều, quy trình thu thuế phức tạp và một số khoản thu chưa đạt dự toán.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp lý, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra giám sát và mở rộng tuyên truyền nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời theo dõi, đánh giá liên tục để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo phát triển bền vững nguồn thu ngân sách địa phương.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế tại quận Đống Đa, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững!