Thay đổi nhận thức về phòng tái phát bệnh loét dạ dày tá tràng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam

• Tác giả: Hoàng Thị Lệ
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Huy Hoàng
• Trường học: Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định
• Chuyên ngành: Điều dưỡng
• Đề tài: Nâng cao nhận thức về phòng tái phát bệnh loét dạ dày tá tràng qua giáo dục sức khỏe
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Nam Định

• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Bệnh loét dạ dày – tá tràng
• 1.2. Tình hình dịch tễ loét dạ dày tá tràng
• 1.3. Các nghiên cứu về phòng tái phát loét dạ dày – tá tràng
• 1.4. Truyền thông - giáo dục sức khoẻ
• 1.5. Mô hình niềm tin sức khỏe
• 1.6. Tóm tắt địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Can thiệp giáo dục sức khoẻ
• 2.7. Các biến số nghiên cứu
• 2.8. Các khái niệm, thước đo, tiêu chuẩn đánh giá
• 2.9. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.10. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 2.11. Sai số và biện pháp khắc phục sai số
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thông tin chung về đối tượng tham gia nghiên cứu
• 3.2. Thực trạng nhận thức của NB loét dạ dày - tá tràng trước can thiệp
• 3.3. Thay đổi nhận thức về phòng tái phát loét DD - TT sau GDSK
• 3.4. Thay đổi nhận thức theo từng nội dung kiến thức
• 3.5. Thay đổi nhận thức theo điểm kiến thức
• 3.6. Thay đổi mức độ nhận thức về phòng tái phát bệnh
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Thực trạng nhận thức của NB về phòng tái phát bệnh trước can thiệp GDSK
• 4.3. Thực trạng nhận thức về phòng tái phát bệnh của NB loét DD – TT qua các nội dung
• 4.4. Thực trạng nhận thức về phòng tái phát loét DD – TT trước can thiệp theo điểm đạt được
• 4.5. Mức độ nhận thức về phòng tái phát bệnh của NB trước can thiệp
• 4.6. Thực trạng nhận thức về phòng tái phát bệnh của NB loét DD-TT trước can thiệp GDSK
• 4.7. Thay đổi nhận thức về phòng tái phát bệnh của người bệnh loét DD - TT sau can thiệp GDSK
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1: Phiếu đồng thuận của người bệnh
• Phụ lục 2: Bộ câu hỏi
• Phụ lục 3: Nội dung giáo dục sức khỏe
• Phụ lục 4: Tài liệu phát tay cho đối tượng
• Phụ lục 5: Danh sách người bệnh tham gia nghiên cứu

I. Tổng Quan Về Bệnh Loét Dạ Dày Tá Tràng Nhận Biết Sớm

Loét dạ dày tá tràng (DD-TT) là bệnh lý phổ biến trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Bệnh đặc trưng bởi các tổn thương loét trên niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng, có thể ăn sâu xuống lớp cơ, thậm chí thủng thành dạ dày. Theo Hội khoa học Tiêu hóa Việt Nam, có tới 26% dân số mắc bệnh viêm loét dạ dày tá tràng. Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 4 lần so với nữ giới. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ có thể ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu bệnh kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, nó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, thậm chí dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, hẹp môn vị hoặc ung thư dạ dày. Do đó, việc nâng cao nhận thức về bệnh và các biện pháp phòng ngừa tái phát là vô cùng quan trọng.

1.1. Định Nghĩa và Mức Độ Nguy Hiểm Của Loét Dạ Dày

Loét dạ dày tá tràng là tình trạng tổn thương niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng. Tổn thương này có thể lan rộng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày, hẹp môn vị, hoặc thậm chí ung thư hóa. Tỷ lệ tái phát bệnh cũng khá cao, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do đó, việc hiểu rõ về bệnh và các biện pháp phòng ngừa là rất cần thiết.

1.2. Tình Hình Dịch Tễ Loét Dạ Dày Tá Tràng Tại Việt Nam

Theo thống kê, Việt Nam có tỷ lệ mắc bệnh loét dạ dày tá tràng khá cao. Có tới 26% dân số mắc bệnh viêm loét dạ dày tá tràng. Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới. Bệnh thường gặp ở lứa tuổi trung niên và người cao tuổi. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể xảy ra ở người trẻ tuổi, đặc biệt là những người có thói quen ăn uống không lành mạnh, hút thuốc lá, uống rượu bia, hoặc thường xuyên bị stress. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh là rất quan trọng để giảm thiểu tỷ lệ mắc bệnh và các biến chứng.

II. Nguyên Nhân Tái Phát Loét Dạ Dày Hiểu Rõ Để Phòng Tránh

Loét dạ dày tá tràng có thể tái phát do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là một trong những nguyên nhân hàng đầu. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs) cũng làm tăng nguy cơ tái phát bệnh. Lối sống không lành mạnh, bao gồm hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn uống không điều độ, và stress kéo dài, cũng là những yếu tố nguy cơ quan trọng. Theo nghiên cứu, thói quen hút thuốc hoặc uống rượu là yếu tố nguy cơ gặp trong 93,1% trường hợp loét và tái phát loét. Việc xác định và kiểm soát các yếu tố nguy cơ này là rất quan trọng để phòng ngừa tái phát bệnh.

2.1. Vai Trò Của Vi Khuẩn HP Trong Tái Phát Loét Dạ Dày

Vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là một trong những nguyên nhân chính gây ra loét dạ dày tá tràng. Vi khuẩn này có khả năng sống sót trong môi trường acid của dạ dày và gây tổn thương niêm mạc dạ dày. Việc điều trị tiệt trừ HP là rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát bệnh. Tuy nhiên, ngay cả sau khi đã điều trị tiệt trừ HP thành công, bệnh vẫn có thể tái phát nếu người bệnh không tuân thủ các biện pháp phòng ngừa khác.

2.2. Ảnh Hưởng Của Thuốc NSAIDs Đến Nguy Cơ Tái Phát Loét

Thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày và làm tăng nguy cơ loét và tái phát loét. NSAIDs ức chế sản xuất prostaglandin, một chất có vai trò bảo vệ niêm mạc dạ dày. Do đó, việc sử dụng NSAIDs cần hết sức thận trọng, đặc biệt là ở những người có tiền sử loét dạ dày tá tràng. Nên sử dụng NSAIDs với liều thấp nhất có hiệu quả và kết hợp với các thuốc bảo vệ dạ dày.

2.3. Lối Sống Và Thói Quen Gây Tái Phát Loét Dạ Dày

Lối sống và thói quen sinh hoạt có ảnh hưởng lớn đến nguy cơ tái phát loét dạ dày tá tràng. Hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn uống không điều độ, thức khuya, và stress kéo dài đều có thể làm tăng nguy cơ tái phát bệnh. Stress và những thói quen không lành mạnh làm tăng nguy cơ xuất hiện loét và tái phát loét DD - TT. Việc thay đổi lối sống và xây dựng những thói quen lành mạnh là rất quan trọng để phòng ngừa tái phát bệnh.

III. Giáo Dục Sức Khỏe Bí Quyết Phòng Tái Phát Loét Dạ Dày

Giáo dục sức khỏe đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa tái phát loét dạ dày tá tràng. Cung cấp kiến thức đầy đủ và chính xác về bệnh, nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, và các biện pháp phòng ngừa giúp người bệnh chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe bản thân. Nghiên cứu cho thấy, can thiệp giáo dục sức khỏe giúp cải thiện đáng kể nhận thức của người bệnh về phòng tái phát bệnh. Tỷ lệ người bệnh trả lời đúng theo từng nội dung kiến thức cũng tăng đáng kể sau can thiệp so với trước can thiệp. Giáo dục sức khỏe nên được thực hiện thường xuyên và liên tục, kết hợp nhiều hình thức khác nhau như tư vấn trực tiếp, phát tờ rơi, tổ chức các buổi nói chuyện, và sử dụng các phương tiện truyền thông.

3.1. Tầm Quan Trọng Của Giáo Dục Sức Khỏe Về Loét Dạ Dày

Giáo dục sức khỏe bệnh loét dạ dày tá tràng giúp người bệnh hiểu rõ hơn về bệnh, các yếu tố nguy cơ, và các biện pháp phòng ngừa. Khi có kiến thức, người bệnh sẽ chủ động hơn trong việc thay đổi lối sống, tuân thủ điều trị, và tái khám định kỳ. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

3.2. Phương Pháp Giáo Dục Sức Khỏe Hiệu Quả Cho Bệnh Nhân

Có nhiều phương pháp giáo dục sức khỏe hiệu quả cho bệnh nhân loét dạ dày tá tràng. Tư vấn trực tiếp là phương pháp hiệu quả nhất, giúp giải đáp thắc mắc và cung cấp thông tin chi tiết cho từng người bệnh. Phát tờ rơi, poster, và tài liệu hướng dẫn cũng là những phương pháp hữu ích. Ngoài ra, có thể tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, hoặc sử dụng các phương tiện truyền thông như báo chí, truyền hình, và internet để tăng cường hiệu quả giáo dục.

3.3. Tài Liệu Giáo Dục Sức Khỏe Cần Thiết Cho Bệnh Nhân

Tài liệu giáo dục sức khỏe cần cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về bệnh loét dạ dày tá tràng, bao gồm định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, và các biện pháp phòng ngừa. Tài liệu nên được trình bày một cách dễ hiểu, ngắn gọn, và hấp dẫn. Có thể sử dụng hình ảnh, sơ đồ, và ví dụ minh họa để tăng tính trực quan và dễ nhớ. Tài liệu nên được biên soạn bởi các chuyên gia y tế và được kiểm duyệt kỹ lưỡng trước khi phát hành.

IV. Chế Độ Ăn Uống Khoa Học Hướng Dẫn Phòng Tái Phát Loét

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị loét dạ dày tá tràng. Nên ăn uống điều độ, đúng giờ, không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng. Tránh ăn quá no hoặc để quá đói. Hạn chế các thức ăn chua, cay, nóng, và các chất kích thích như cà phê, trà đặc, rượu bia. Nên ăn các thức ăn mềm, dễ tiêu, giàu chất xơ, vitamin, và khoáng chất. Theo khuyến cáo, nên tập thói quen ăn uống lành mạnh, khoa học: ăn chậm, nhai kĩ, ăn uống đúng giờ, tránh bỏ bữa nhất là bữa sáng, không nên ăn khuya (không ăn trễ hơn 8 giờ tối), không để quá đói hoặc ăn quá no, tránh ăn các thức ăn quá chua...

4.1. Thực Phẩm Nên Ăn Và Nên Tránh Khi Bị Loét Dạ Dày

Khi bị loét dạ dày tá tràng, nên ăn các thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp, cơm mềm, bánh mì. Nên ăn các loại rau xanh, trái cây tươi, và các loại thịt cá nạc. Tránh ăn các thức ăn chua, cay, nóng, và các chất kích thích như cà phê, trà đặc, rượu bia. Hạn chế các thức ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, và các loại đồ uống có gas.

4.2. Vai Trò Của Chất Xơ Trong Phòng Ngừa Tái Phát Loét

Chất xơ có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ niêm mạc dạ dày và phòng ngừa tái phát loét. Chất xơ giúp làm chậm quá trình tiêu hóa, giảm tiết acid dịch vị, và bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tác nhân gây hại. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, và các loại ngũ cốc nguyên hạt để cung cấp đủ chất xơ cho cơ thể.

4.3. Lưu Ý Về Thói Quen Ăn Uống Để Bảo Vệ Dạ Dày

Nên ăn chậm, nhai kỹ để giúp thức ăn được tiêu hóa tốt hơn. Ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng. Tránh ăn quá no hoặc để quá đói. Không nên ăn khuya (không ăn trễ hơn 8 giờ tối). Uống đủ nước mỗi ngày (2-3 lít). Tránh hút thuốc lá và hạn chế uống rượu bia.

V. Thay Đổi Lối Sống Phương Pháp Tự Chăm Sóc Loét Tại Nhà

Thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong việc phòng ngừa tái phát loét dạ dày tá tràng. Nên ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi ngày), tập thể dục thường xuyên (30 phút mỗi ngày), và quản lý stress hiệu quả. Tránh hút thuốc lá và hạn chế uống rượu bia. Tái khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để được theo dõi và điều trị kịp thời. Bản thân người bệnh đóng vai trò rất quan trọng trong phòng tái phát bệnh. Việc thay đổi lối sống và những thói quen hướng tới có lợi cho sức khoẻ giúp phòng tái phát bệnh là một quá trình lâu dài.

5.1. Quản Lý Stress Bí Quyết Giảm Tái Phát Loét Dạ Dày

Stress là một trong những yếu tố nguy cơ gây loét và tái phát loét dạ dày tá tràng. Nên học cách quản lý stress hiệu quả bằng các phương pháp như tập yoga, thiền, nghe nhạc, hoặc tham gia các hoạt động giải trí. Chia sẻ những lo lắng và khó khăn với người thân, bạn bè, hoặc chuyên gia tâm lý cũng là một cách hiệu quả để giảm stress.

5.2. Vận Động Hợp Lý Tăng Cường Sức Đề Kháng Cho Dạ Dày

Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể và bảo vệ niêm mạc dạ dày. Nên tập các bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, hoặc yoga. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần.

5.3. Ngủ Đủ Giấc Tái Tạo Niêm Mạc Dạ Dày Hiệu Quả

Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi ngày) giúp cơ thể phục hồi và tái tạo niêm mạc dạ dày. Nên ngủ đúng giờ, tạo không gian ngủ yên tĩnh, và tránh sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ. Nếu khó ngủ, có thể sử dụng các biện pháp thư giãn như tắm nước ấm, uống trà thảo dược, hoặc đọc sách.

VI. Tuân Thủ Điều Trị Và Tái Khám Chìa Khóa Thành Công

Tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ là yếu tố then chốt để điều trị loét dạ dày tá tràng hiệu quả và ngăn ngừa tái phát. Uống thuốc đúng liều, đúng giờ, và đủ liệu trình. Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để được theo dõi và điều chỉnh điều trị kịp thời. Không tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi phác đồ điều trị. Tái khám định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát bệnh và có biện pháp can thiệp kịp thời.

6.1. Vai Trò Của Bác Sĩ Và Điều Dưỡng Trong Điều Trị Loét

Bác sĩ và điều dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị loét dạ dày tá tràng. Bác sĩ chẩn đoán bệnh, kê đơn thuốc, và theo dõi tiến triển của bệnh. Điều dưỡng hướng dẫn người bệnh về cách sử dụng thuốc, chế độ ăn uống, và lối sống lành mạnh. Sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và điều dưỡng giúp nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

6.2. Tái Khám Định Kỳ Phát Hiện Sớm Nguy Cơ Tái Phát Bệnh

Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ là rất quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát bệnh. Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng niêm mạc dạ dày bằng nội soi và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần thiết.

6.3. Ứng Dụng Theo Dõi Sức Khỏe Hỗ Trợ Tự Chăm Sóc Tại Nhà

Hiện nay có nhiều ứng dụng theo dõi sức khỏe có thể giúp người bệnh loét dạ dày tá tràng tự chăm sóc tại nhà. Các ứng dụng này có thể giúp người bệnh theo dõi triệu chứng, chế độ ăn uống, lịch uống thuốc, và lịch tái khám. Một số ứng dụng còn cung cấp thông tin về bệnh, các biện pháp phòng ngừa, và các lời khuyên hữu ích từ các chuyên gia y tế.

Tổng quan nghiên cứu

Loét dạ dày - tá tràng (DD - TT) là bệnh lý phổ biến trên thế giới và tại Việt Nam, với tỷ lệ mắc khoảng 26% dân số theo Hội khoa học Tiêu hóa Việt Nam. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày, hẹp môn vị và ung thư dạ dày, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và chi phí chăm sóc y tế. Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam, số lượng người bệnh loét DD - TT điều trị nội trú dao động từ 20 đến 25 người mỗi tháng, với tỷ lệ tái phát cao, đặc biệt là biến chứng xuất huyết tái phát lên tới gần 20%. Nhận thức của người bệnh về phòng tái phát bệnh còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và phòng ngừa biến chứng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả thực trạng nhận thức về phòng tái phát bệnh của người bệnh loét DD - TT tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam năm 2019 và đánh giá sự thay đổi nhận thức sau can thiệp giáo dục sức khỏe. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2019, với 64 người bệnh điều trị nội trú tại khoa Nội Tiêu hóa - Huyết học lâm sàng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi phòng bệnh, góp phần giảm tỷ lệ tái phát và biến chứng, đồng thời giảm gánh nặng chi phí y tế cho người bệnh và hệ thống y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình niềm tin sức khỏe (Health Belief Model) của Marshall H. Becker và học thuyết nâng cao sức khỏe của Nola J. Pender. Mô hình niềm tin sức khỏe nhấn mạnh rằng nhận thức về tính nhạy cảm với bệnh, hậu quả của bệnh, lợi ích và rào cản của hành vi phòng bệnh ảnh hưởng đến quyết định thay đổi hành vi của cá nhân. Học thuyết nâng cao sức khỏe cho rằng đặc tính cá nhân và kinh nghiệm sống ảnh hưởng đến hành vi sức khỏe, do đó thay đổi nhận thức là bước đầu tiên để thay đổi hành vi.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: nhận thức chung về bệnh loét DD - TT (nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng), nhận thức về chế độ ăn phòng tái phát, nhận thức về lối sống phòng tái phát và nhận thức về sử dụng thuốc phòng tái phát bệnh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu can thiệp trên một nhóm có so sánh trước - sau với 64 người bệnh loét DD - TT điều trị nội trú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam. Mẫu được chọn toàn bộ theo tiêu chuẩn lựa chọn, đảm bảo người bệnh có thời gian nằm viện đủ để tham gia đầy đủ các hoạt động can thiệp.

Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp sử dụng bộ câu hỏi đánh giá kiến thức gồm 33 câu với 42 lựa chọn trả lời đúng, đánh giá nhận thức của người bệnh về phòng tái phát bệnh trước can thiệp (T1), ngay sau can thiệp (T2) và trước khi ra viện (T3). Can thiệp giáo dục sức khỏe được thực hiện trực tiếp tại buồng bệnh, kéo dài 25-30 phút, bao gồm tư vấn cá nhân và phát tài liệu hướng dẫn.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 với các phương pháp thống kê mô tả, t-test ghép cặp và kiểm định chi bình phương để so sánh sự khác biệt nhận thức trước và sau can thiệp. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, đảm bảo sự đồng thuận và bảo mật thông tin người bệnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng nhận thức trước can thiệp: Điểm trung bình nhận thức của người bệnh về phòng tái phát bệnh chỉ đạt 19,56 ± 6,4 trên tổng số 42 điểm, cho thấy nhận thức còn hạn chế. Chỉ 26,6% người bệnh nhận biết vi khuẩn Helicobacter pylori là nguyên nhân chính gây loét, trong khi 46,9% cho rằng nguyên nhân là do ăn uống. Về yếu tố nguy cơ, 71,9% nhận thức đúng về tác động của ăn chua, cay, nóng, nhưng chỉ 3,1% trả lời đầy đủ các yếu tố nguy cơ. Triệu chứng đau bụng vùng thượng vị được nhận biết cao nhất (79,7%), biến chứng chảy máu tiêu hóa được nhận biết bởi 87,5% người bệnh.

2. Thay đổi nhận thức sau can thiệp: Điểm trung bình nhận thức tăng lên rõ rệt đạt 36,73 ± 3,00 ngay sau giáo dục sức khỏe và duy trì ở mức 35,97 ± 3,02 trước khi ra viện, sự cải thiện có ý nghĩa thống kê với p < 0,001. Tỷ lệ trả lời đúng từng nội dung kiến thức cũng tăng đáng kể, ví dụ nhận thức về nguyên nhân do vi khuẩn HP tăng từ 26,6% lên trên 80% sau can thiệp.

3. Nhận thức về chế độ ăn và lối sống: Trước can thiệp, chỉ 29,7% người bệnh nhận thức đúng về chế độ ăn giàu chất xơ, 53,1% nhận thức đúng về hạn chế sử dụng gia vị cay nóng, 43,8% biết nên uống nước trước ăn 30 phút. Sau can thiệp, các tỷ lệ này đều tăng đáng kể, góp phần thay đổi hành vi ăn uống và sinh hoạt.

4. Vai trò của bản thân trong phòng tái phát: 76% người bệnh đánh giá vai trò của bản thân trong phòng tái phát là rất quan trọng hoặc quan trọng, thể hiện sự nhận thức về trách nhiệm cá nhân trong chăm sóc sức khỏe.

Thảo luận kết quả

Sự cải thiện nhận thức sau can thiệp giáo dục sức khỏe phù hợp với các nghiên cứu tương tự trên thế giới và trong nước, khẳng định hiệu quả của phương pháp giáo dục trực tiếp, cá nhân hóa. Việc nhận thức đúng về nguyên nhân, triệu chứng và biến chứng giúp người bệnh chủ động hơn trong việc tuân thủ điều trị và thay đổi lối sống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm nhận thức trung bình trước và sau can thiệp, bảng tỷ lệ trả lời đúng theo từng nội dung kiến thức, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả can thiệp. So với các nghiên cứu tại Ấn Độ và Việt Nam, kết quả nghiên cứu này cho thấy mức độ cải thiện nhận thức tương đồng hoặc cao hơn, nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục sức khỏe trong chăm sóc điều dưỡng.

Nguyên nhân hạn chế nhận thức ban đầu có thể do trình độ học vấn thấp (48,8% người bệnh có trình độ THCS), thói quen sinh hoạt chưa khoa học và thiếu thông tin chính xác về bệnh. Việc duy trì nhận thức sau can thiệp cho thấy chương trình giáo dục sức khỏe có tính bền vững, cần được áp dụng thường quy tại các cơ sở y tế.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Triển khai thường quy chương trình giáo dục sức khỏe cho người bệnh loét DD - TT: Tổ chức các buổi tư vấn cá nhân hoặc nhóm nhỏ ngay khi người bệnh nhập viện, tập trung vào nguyên nhân, triệu chứng, chế độ ăn và lối sống phòng tái phát. Mục tiêu nâng điểm nhận thức trung bình lên trên 35 điểm trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: điều dưỡng lâm sàng và nhân viên y tế tại khoa Nội Tiêu hóa.

2. Phát triển tài liệu giáo dục sức khỏe đa dạng, dễ hiểu: Bao gồm tờ rơi, video hướng dẫn, áp dụng ngôn ngữ đơn giản, hình ảnh minh họa sinh động để phù hợp với trình độ học vấn đa dạng của người bệnh. Thời gian hoàn thiện tài liệu trong 3 tháng, cập nhật định kỳ hàng năm. Chủ thể thực hiện: phòng Giáo dục sức khỏe bệnh viện phối hợp với chuyên gia dinh dưỡng và tiêu hóa.

3. Đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên y tế về kỹ năng truyền thông - giáo dục sức khỏe: Tổ chức các khóa tập huấn kỹ năng giao tiếp, tư vấn cho điều dưỡng và bác sĩ nhằm nâng cao hiệu quả can thiệp giáo dục. Mục tiêu 100% nhân viên y tế khoa Nội Tiêu hóa được đào tạo trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với Trường Đại học Điều dưỡng.

4. Theo dõi, đánh giá định kỳ hiệu quả chương trình giáo dục sức khỏe: Sử dụng bộ câu hỏi đánh giá nhận thức để khảo sát trước và sau mỗi đợt can thiệp, điều chỉnh nội dung phù hợp với nhu cầu thực tế. Thời gian đánh giá mỗi 6 tháng. Chủ thể thực hiện: nhóm nghiên cứu và phòng Quản lý chất lượng bệnh viện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Điều dưỡng và nhân viên y tế tại các khoa tiêu hóa: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp can thiệp giáo dục sức khỏe hiệu quả, giúp nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh loét DD - TT.

2. Chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ tiêu hóa: Tham khảo để xây dựng chương trình dinh dưỡng và tư vấn phù hợp, góp phần giảm tỷ lệ tái phát và biến chứng bệnh.

3. Nhà quản lý y tế và lãnh đạo bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoạch định chính sách đào tạo, triển khai các hoạt động giáo dục sức khỏe trong bệnh viện, nâng cao hiệu quả điều trị.

4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành điều dưỡng, y học: Là tài liệu tham khảo quý giá về thiết kế nghiên cứu can thiệp, áp dụng mô hình lý thuyết trong thực tiễn, cũng như phương pháp đánh giá nhận thức người bệnh.

Câu hỏi thường gặp

1. Giáo dục sức khỏe có thực sự giúp cải thiện nhận thức người bệnh loét DD - TT không?
   Có, nghiên cứu cho thấy điểm nhận thức trung bình tăng từ 19,56 lên 36,73 sau can thiệp, với sự cải thiện có ý nghĩa thống kê (p < 0,001), chứng minh hiệu quả rõ rệt của giáo dục sức khỏe.

2. Nội dung giáo dục sức khỏe tập trung vào những vấn đề nào?
   Bao gồm nguyên nhân và cơ chế bệnh, triệu chứng và biến chứng, chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh và cách sử dụng thuốc đúng cách để phòng tái phát bệnh.

3. Phương pháp can thiệp giáo dục được thực hiện như thế nào?
   Can thiệp được thực hiện trực tiếp tại buồng bệnh, tư vấn cá nhân trong khoảng 25-30 phút, kết hợp phát tài liệu hướng dẫn và giải thích chi tiết từng nội dung.

4. Làm sao để duy trì hiệu quả nhận thức sau khi người bệnh ra viện?
   Cần có các hoạt động tái giáo dục, tư vấn định kỳ, phát tài liệu dễ hiểu và khuyến khích người bệnh tuân thủ chế độ ăn uống, lối sống và điều trị theo hướng dẫn.

5. Ai là người phù hợp để thực hiện chương trình giáo dục sức khỏe này?
   Điều dưỡng lâm sàng, nhân viên y tế có kỹ năng giao tiếp và kiến thức chuyên môn về bệnh loét DD - TT là những người phù hợp nhất để thực hiện chương trình giáo dục sức khỏe hiệu quả.

Kết luận

• Người bệnh loét dạ dày - tá tràng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam có nhận thức ban đầu về phòng tái phát bệnh còn hạn chế với điểm trung bình 19,56 ± 6,4 trên thang 42 điểm.
• Can thiệp giáo dục sức khỏe trực tiếp đã cải thiện đáng kể nhận thức người bệnh, điểm trung bình tăng lên 36,73 ± 3,00 ngay sau can thiệp và duy trì 35,97 ± 3,02 trước khi ra viện (p < 0,001).
• Nhận thức về nguyên nhân, triệu chứng, chế độ ăn và lối sống phòng tái phát được nâng cao rõ rệt, góp phần thay đổi hành vi có lợi cho sức khỏe.
• Nghiên cứu khuyến nghị triển khai thường quy chương trình giáo dục sức khỏe, đào tạo nhân viên y tế và phát triển tài liệu phù hợp để duy trì hiệu quả lâu dài.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu với mẫu lớn hơn, đánh giá tác động lâu dài và áp dụng mô hình này tại các cơ sở y tế khác nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh loét DD - TT.

Hãy hành động ngay hôm nay để nâng cao nhận thức và phòng ngừa tái phát loét dạ dày - tá tràng, bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng!