Nghiên cứu vai trò của câu hỏi giáo viên và tương tác học sinh trong giờ dạy nói tại trường THPT Trần Hưng Đạo

• Tác giả: Pham Thanh Xuân Mừng
• Người hướng dẫn: Dr. Vũ Thi Thanh Nhã
• Trường học: Vietnam National University - Hanoi University of Language and International Studies
• Chuyên ngành: English Teaching Methodology
• Đề tài: Exploring the Use of Teacher’s Questioning and Students’ Interaction in Speaking Classes at Tran Hung Dao High School
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hanoi

• DECLARATION
• ACKNOWLEDGEMENTS
• ABSTRACT
• LIST OF ABBREVIATIONS
• LIST OF TABLES
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale of the study
• 1.2. Significance of the study
• 1.3. Aims, objectives of the study and research questions
• 1.4. Scope of the study
• 1.5. Method of the research
• 1.6. Organization of the thesis
• 2. CHAPTER 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Interaction in class
• 2.1.1. What is classroom interaction?
• 2.1.2. The role of classroom interaction in L2 acquisition
• 2.1.3. Interaction Patterns
• 2.2. Teacher’s questioning
• 2.2.1. Definition of questions
• 2.2.2. Functions of teacher’s questions
• 2.2.3. Types of questions
• 2.2.4. Effects of questions on students’ interaction
• 3. CHAPTER 3: METHODOLOGY
• 3.1. The setting of the study
• 3.2. An overview of the research site
• 3.3. The participants of the study
• 3.4. Data collection instruments
• 3.5. Methods of data analysis
• 4. CHAPTER 4: FINDINGS AND DISCUSSION
• 4.1. Types of questions the teachers asked frequently in the investigated lessons
• 4.2. Effects of the types of questions teachers asked on the students’ interaction
• 5. CHAPTER 5: CONCLUSION AND IMPLICATIONS
• 5.1. Limitations and suggestions for further studies
• APPENDIX: OBSERVATION SHEET

I. Giới thiệu

Bài nghiên cứu này tập trung vào việc nâng cao kỹ năng nói của học sinh tại trường THPT Trần Hưng Đạo thông qua việc phân tích vai trò của câu hỏi giáo viên và tương tác học sinh. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng câu hỏi giáo viên không chỉ là công cụ để kiểm tra kiến thức mà còn là phương pháp kích thích tương tác học sinh trong lớp học. Việc sử dụng các loại câu hỏi khác nhau như câu hỏi hiển thị, câu hỏi tham chiếu và câu hỏi có/không đã tạo ra những phản hồi khác nhau từ học sinh. Kết quả cho thấy, câu hỏi hiển thị được sử dụng nhiều nhất, trong khi câu hỏi tham chiếu ít được áp dụng, dẫn đến việc học sinh thường chỉ trả lời ngắn gọn.

1.1. Tầm quan trọng của câu hỏi giáo viên

Câu hỏi giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng tương tác trong lớp học. Theo Gall (1970), câu hỏi giáo viên không chỉ giúp kiểm tra kiến thức mà còn tạo cơ hội cho học sinh thể hiện ý kiến và cảm xúc của mình. Việc đặt câu hỏi đúng cách có thể khuyến khích học sinh tham gia tích cực hơn vào bài học. Nghiên cứu cho thấy rằng, khi giáo viên sử dụng câu hỏi có tính chất khuyến khích, học sinh sẽ có xu hướng phản hồi nhiều hơn và sâu sắc hơn. Điều này cho thấy rằng kỹ năng giao tiếp của học sinh có thể được cải thiện thông qua việc giáo viên áp dụng các phương pháp hỏi hiệu quả.

1.2. Tương tác học sinh trong lớp học

Tương tác giữa học sinh và giáo viên là yếu tố quyết định trong việc phát triển kỹ năng nói. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mặc dù học sinh có khả năng trả lời câu hỏi, nhưng phần lớn các phản hồi đều ngắn gọn và thiếu chiều sâu. Việc này có thể do giáo viên chưa khuyến khích học sinh mở rộng câu trả lời hoặc không sử dụng các câu hỏi tham chiếu một cách hiệu quả. Hơn nữa, sự thiếu hụt trong tương tác học sinh có thể dẫn đến việc học sinh không phát triển được kỹ năng giao tiếp cần thiết. Do đó, việc cải thiện phương pháp giảng dạy và kỹ năng hỏi của giáo viên là rất cần thiết để nâng cao chất lượng học tập.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện thông qua quan sát lớp học với sự tham gia của 3 giáo viên và 132 học sinh lớp 10 tại THPT Trần Hưng Đạo. Dữ liệu được thu thập từ các buổi học thực tế, nhằm phân tích các loại câu hỏi mà giáo viên sử dụng và mức độ tương tác học sinh với các câu hỏi đó. Kết quả cho thấy rằng, giáo viên chủ yếu sử dụng câu hỏi hiển thị với mục đích chẩn đoán và hướng dẫn, trong khi câu hỏi tham chiếu ít được sử dụng. Điều này cho thấy rằng giáo viên cần cải thiện kỹ năng hỏi để khuyến khích học sinh tham gia nhiều hơn.

2.1. Thiết kế nghiên cứu

Thiết kế nghiên cứu bao gồm việc quan sát các lớp học và ghi nhận các loại câu hỏi được giáo viên sử dụng. Các câu hỏi được phân loại thành ba nhóm chính: câu hỏi hiển thị, câu hỏi tham chiếu và câu hỏi có/không. Mỗi loại câu hỏi có những chức năng và mục đích khác nhau, ảnh hưởng đến cách học sinh phản hồi. Việc phân tích này giúp xác định được những điểm mạnh và điểm yếu trong phương pháp giảng dạy hiện tại.

2.2. Phân tích dữ liệu

Dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích định lượng và định tính để đưa ra những kết luận chính xác về hiệu quả của câu hỏi giáo viên trong việc nâng cao kỹ năng nói của học sinh. Phân tích cho thấy rằng, mặc dù giáo viên đã sử dụng nhiều loại câu hỏi, nhưng sự tương tác của học sinh vẫn còn hạn chế. Điều này chỉ ra rằng cần có những biện pháp can thiệp để cải thiện kỹ năng giao tiếp của học sinh thông qua việc sử dụng câu hỏi một cách hiệu quả hơn.

III. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng câu hỏi giáo viên một cách hiệu quả có thể nâng cao tương tác học sinh và cải thiện kỹ năng nói. Tuy nhiên, giáo viên tại THPT Trần Hưng Đạo cần được đào tạo thêm về cách đặt câu hỏi và khuyến khích học sinh tham gia tích cực hơn. Các khuyến nghị bao gồm việc tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên về phương pháp giảng dạy và cách sử dụng câu hỏi để tạo ra môi trường học tập tích cực.

3.1. Đề xuất cho giáo viên

Giáo viên nên chú trọng đến việc sử dụng các loại câu hỏi khác nhau để khuyến khích học sinh tham gia. Việc áp dụng các câu hỏi mở có thể giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp và tự tin hơn trong việc thể hiện ý kiến của mình. Hơn nữa, giáo viên cần tạo ra không gian an toàn để học sinh cảm thấy thoải mái khi trả lời câu hỏi.

3.2. Hướng tới nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu này mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về tương tác học sinh và kỹ năng nói trong các bối cảnh khác nhau. Các nghiên cứu tương lai có thể xem xét các yếu tố khác như động lực học tập và ảnh hưởng của môi trường học tập đến kỹ năng giao tiếp của học sinh. Điều này sẽ giúp xây dựng một bức tranh toàn diện hơn về việc nâng cao kỹ năng nói trong giáo dục.

Tổng quan nghiên cứu

Việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh trong bối cảnh giáo dục phổ thông tại Việt Nam đang là một thách thức lớn, đặc biệt khi nhiều học sinh vẫn chưa thể giao tiếp hiệu quả dù đã học tiếng Anh nhiều năm. Tại Trường THPT Trần Hưng Đạo, Nam Định, nghiên cứu được thực hiện với 3 giáo viên và 132 học sinh lớp 10 nhằm khảo sát việc sử dụng câu hỏi của giáo viên và tương tác của học sinh trong các tiết học nói tiếng Anh. Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định các loại câu hỏi được giáo viên sử dụng, đánh giá tác động của câu hỏi đến sự tương tác của học sinh, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy kỹ năng nói. Nghiên cứu tập trung vào các tiết học nói trong học kỳ II năm học 2014-2015, với phạm vi quan sát tại Trường THPT Trần Hưng Đạo. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện phương pháp giảng dạy tiếng Anh, góp phần nâng cao khả năng giao tiếp của học sinh, đồng thời cung cấp dữ liệu tham khảo cho các trường có điều kiện giảng dạy tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về tương tác trong lớp học và vai trò của câu hỏi giáo viên trong việc thúc đẩy sự tương tác đó. Theo Brown (2007), tương tác là sự trao đổi hợp tác giữa người gửi và người nhận trong bối cảnh cụ thể, đóng vai trò then chốt trong việc học ngôn ngữ thứ hai (L2). Mô hình IRF (Initiation-Response-Feedback) của Sinclair và Coulthard (1975) được sử dụng để phân tích cấu trúc tương tác giữa giáo viên và học sinh. Về câu hỏi, nghiên cứu áp dụng phân loại của Tsui (1995) và Thompson (1997) gồm ba loại chính: câu hỏi hiển thị (display questions), câu hỏi tham khảo (referential questions) và câu hỏi có/không (yes/no questions). Các chức năng của câu hỏi được phân thành ba nhóm: chẩn đoán, hướng dẫn và động viên (Kauchak & Eggen, 1989). Câu hỏi hiển thị thường nhằm kiểm tra kiến thức, câu hỏi tham khảo khuyến khích học sinh bày tỏ ý kiến và câu hỏi có/không dùng để kiểm tra hoặc tạo động lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp quan sát không tham gia để thu thập dữ liệu về câu hỏi giáo viên và phản ứng của học sinh trong các tiết học nói. Mẫu nghiên cứu gồm 3 giáo viên và 132 học sinh lớp 10 tại Trường THPT Trần Hưng Đạo. Tổng cộng 6 tiết học (mỗi tiết 45 phút) được quan sát, ghi chép và ghi âm, ghi hình. Dữ liệu được phân loại theo loại câu hỏi và độ dài câu trả lời của học sinh, sau đó phân tích định lượng và định tính. Việc chọn mẫu dựa trên sự thuận tiện và tính đại diện cho các giáo viên dạy chương trình chuẩn. Phân tích dữ liệu sử dụng bảng phân loại câu hỏi và thống kê số lượng câu hỏi, số lượng câu trả lời, cũng như độ dài câu trả lời của học sinh để đánh giá mức độ tương tác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phân bố loại câu hỏi: Trong tổng số 90 câu hỏi được ghi nhận, câu hỏi hiển thị chiếm 44,4%, câu hỏi có/không chiếm 36,7%, câu hỏi tham khảo chỉ chiếm 18,9%. Giáo viên B đặt nhiều câu hỏi nhất (52 câu), giáo viên C ít nhất (15 câu).
2. Mục đích sử dụng câu hỏi: Câu hỏi hiển thị chủ yếu dùng để kiểm tra kiến thức và hướng dẫn học sinh làm bài tập; câu hỏi có/không dùng để kiểm tra và tạo động lực; câu hỏi tham khảo nhằm khuyến khích học sinh bày tỏ ý kiến và kinh nghiệm cá nhân.
3. Độ dài câu trả lời của học sinh: Phần lớn câu trả lời rất ngắn, từ 1-3 từ, nhiều câu hỏi không được trả lời. Câu hỏi có/không thường nhận được phản hồi im lặng hoặc một từ (47,1% im lặng, 35,3% một từ). Câu hỏi hiển thị cũng chủ yếu nhận câu trả lời ngắn (36,6% một từ, 17,1% hai từ). Câu hỏi tham khảo không tạo ra nhiều câu trả lời dài như kỳ vọng, phần lớn cũng chỉ 1-3 từ (37,9% một từ, 24,1% hai từ).
4. Ảnh hưởng của câu hỏi đến tương tác: Câu hỏi hiển thị và có/không không kích thích học sinh phát triển câu trả lời dài hay tương tác sâu. Câu hỏi tham khảo dù có tiềm năng nhưng trong thực tế không được sử dụng hiệu quả, do câu hỏi đơn giản và thiếu khuyến khích mở rộng câu trả lời. Giáo viên ít sử dụng câu hỏi tiếp theo (follow-up) và phản hồi để thúc đẩy học sinh phát triển ý kiến.

Thảo luận kết quả

Việc giáo viên ưu tiên sử dụng câu hỏi hiển thị và câu hỏi có/không phản ánh xu hướng chung trong các lớp học truyền thống, tập trung vào kiểm tra kiến thức hơn là phát triển kỹ năng giao tiếp. Điều này dẫn đến việc học sinh chỉ trả lời ngắn gọn, thiếu sự tương tác sâu và phát triển ngôn ngữ. Mặc dù câu hỏi tham khảo được đánh giá cao về khả năng kích thích giao tiếp, trong thực tế tại Trần Hưng Đạo, câu hỏi này chưa được khai thác hiệu quả do giáo viên chưa biết cách xây dựng và theo dõi câu trả lời mở rộng. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này cho thấy sự khác biệt do bối cảnh giảng dạy và trình độ giáo viên. Việc thiếu câu hỏi tiếp theo và phản hồi cũng làm giảm cơ hội học sinh phát triển kỹ năng nói. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ các loại câu hỏi và độ dài câu trả lời để minh họa rõ hơn mức độ tương tác.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sử dụng câu hỏi tham khảo: Giáo viên cần thiết kế câu hỏi mở, khuyến khích học sinh phát triển câu trả lời dài, từ đó nâng cao kỹ năng giao tiếp.
2. Giảm bớt câu hỏi hiển thị và câu hỏi có/không: Hạn chế sử dụng quá nhiều câu hỏi kiểm tra kiến thức để tránh làm giảm sự chủ động và sáng tạo của học sinh trong giao tiếp.
3. Áp dụng câu hỏi tiếp theo và phản hồi tích cực: Giáo viên nên tập trung vào việc đặt câu hỏi mở rộng và cung cấp phản hồi khích lệ để học sinh phát triển ý tưởng và tự tin hơn khi nói.
4. Tổ chức tập huấn kỹ năng đặt câu hỏi: Nhà trường nên tổ chức các khóa đào tạo giúp giáo viên nâng cao kỹ năng xây dựng và sử dụng câu hỏi hiệu quả trong giảng dạy kỹ năng nói.
5. Lập kế hoạch câu hỏi trước giờ dạy: Giáo viên nên chuẩn bị kỹ lưỡng các câu hỏi phù hợp với mục tiêu bài học, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào sách giáo khoa, nhằm tăng tính linh hoạt và hiệu quả tương tác.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh phổ thông: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn về cách sử dụng câu hỏi để nâng cao tương tác trong lớp học nói, giúp cải thiện phương pháp giảng dạy.
2. Nhà quản lý giáo dục: Tham khảo để xây dựng các chương trình đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực sư phạm cho giáo viên tiếng Anh.
3. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu và thực trạng giảng dạy kỹ năng nói tại trường phổ thông Việt Nam.
4. Nhà phát triển chương trình đào tạo: Giúp điều chỉnh nội dung sách giáo khoa và phương pháp giảng dạy phù hợp với thực tế lớp học, tăng cường kỹ năng giao tiếp cho học sinh.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao câu hỏi hiển thị lại được sử dụng nhiều trong lớp học?
   Câu hỏi hiển thị giúp giáo viên kiểm tra kiến thức học sinh nhanh chóng và dễ dàng, phù hợp với mục tiêu kiểm tra hiểu biết cơ bản, tuy nhiên thường không kích thích giao tiếp sâu.

2. Câu hỏi tham khảo có ưu điểm gì trong giảng dạy kỹ năng nói?
   Câu hỏi tham khảo khuyến khích học sinh bày tỏ ý kiến, kinh nghiệm cá nhân, tạo cơ hội phát triển câu trả lời dài và nâng cao khả năng giao tiếp tự nhiên.

3. Tại sao học sinh thường trả lời ngắn khi được hỏi?
   Nguyên nhân có thể do câu hỏi không đủ mở, giáo viên không khuyến khích mở rộng câu trả lời hoặc học sinh thiếu tự tin và kỹ năng để phát triển ý kiến.

4. Làm thế nào để giáo viên cải thiện kỹ năng đặt câu hỏi?
   Giáo viên nên tham gia các khóa tập huấn, tự chuẩn bị câu hỏi trước giờ dạy, học hỏi từ đồng nghiệp và áp dụng kỹ thuật câu hỏi mở, câu hỏi tiếp theo để tăng tương tác.

5. Phản hồi của giáo viên ảnh hưởng thế nào đến sự tương tác của học sinh?
   Phản hồi tích cực và câu hỏi tiếp theo giúp học sinh cảm thấy được khích lệ, từ đó phát triển câu trả lời dài hơn và tham gia tích cực hơn vào bài học.

Kết luận

• Giáo viên tại Trường THPT Trần Hưng Đạo chủ yếu sử dụng câu hỏi hiển thị và câu hỏi có/không, trong khi câu hỏi tham khảo chiếm tỷ lệ thấp.
• Phần lớn câu trả lời của học sinh rất ngắn, không tạo ra sự tương tác sâu và phát triển kỹ năng nói hiệu quả.
• Câu hỏi tham khảo chưa được sử dụng hiệu quả do câu hỏi đơn giản và thiếu câu hỏi tiếp theo, phản hồi mở rộng.
• Giáo viên cần nâng cao kỹ năng đặt câu hỏi, đặc biệt là câu hỏi mở và kỹ thuật phản hồi để thúc đẩy sự tương tác và phát triển ngôn ngữ của học sinh.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm cải thiện phương pháp giảng dạy kỹ năng nói tiếng Anh tại trường, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu sâu hơn trong tương lai.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả giảng dạy kỹ năng nói tiếng Anh, góp phần phát triển năng lực giao tiếp cho học sinh trong bối cảnh giáo dục hiện nay.