Tổng quan nghiên cứu

Té ngã là một trong sáu sự cố y khoa phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người bệnh, đặc biệt tại các cơ sở y tế. Trên toàn cầu, mỗi năm có khoảng 3 triệu ca té ngã cần chăm sóc y tế, dẫn đến hơn 646.000 ca tử vong, trong đó người cao tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất. Tại Việt Nam, mặc dù chưa có số liệu thống kê đầy đủ, ước tính hàng triệu ca té ngã xảy ra mỗi năm, bao gồm cả trong bệnh viện. Té ngã không chỉ gây tổn thất về sức khỏe mà còn làm tăng chi phí y tế và ảnh hưởng đến uy tín của các cơ sở khám chữa bệnh.

Nghiên cứu này được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam năm 2019 nhằm mô tả thực trạng kiến thức và thực hành về phòng ngừa té ngã của điều dưỡng viên tại bốn khoa lâm sàng có nguy cơ cao: Nội thần kinh - cơ - xương khớp, Nội tim mạch, Ngoại tổng hợp và Ngoại chấn thương chỉnh hình. Mục tiêu chính là đánh giá sự thay đổi kiến thức và thực hành của điều dưỡng viên sau khi áp dụng chương trình can thiệp giáo dục về phòng ngừa té ngã. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh, giảm thiểu sự cố té ngã và góp phần xây dựng môi trường bệnh viện an toàn hơn. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2019, tập trung vào đội ngũ điều dưỡng viên trực tiếp chăm sóc người bệnh tại các khoa nêu trên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai học thuyết chính:

  1. Học thuyết nâng cao sức khỏe của Nola J. Pender: Mô hình này tập trung vào mối quan hệ giữa con người, môi trường, điều dưỡng, sức khỏe và bệnh tật. Nó nhấn mạnh vai trò của điều dưỡng trong việc hỗ trợ cá nhân nhận thức và thay đổi hành vi nhằm nâng cao sức khỏe. Mô hình gồm ba lĩnh vực thành phần: đặc điểm và kinh nghiệm cá nhân, nhận thức cụ thể và ảnh hưởng đến hành vi, kết quả hành vi tăng cường sức khỏe. Tám nhận thức quan trọng được đánh giá để can thiệp điều dưỡng, bao gồm nhận thức về lợi ích, rào cản, năng lực bản thân, ảnh hưởng xã hội và cam kết hành động.

  2. Học thuyết học tập xã hội của Albert Bandura: Mô hình này giải thích hành vi con người dựa trên mối quan hệ ba chiều giữa nhận thức, môi trường và hành vi. Quá trình nhận thức gồm bốn bước: gây sự chú ý, nhớ lại, thực hành lại và tạo động lực. Học thuyết nhấn mạnh vai trò của nhận thức trong việc điều chỉnh hành vi, phù hợp với mục tiêu thay đổi kiến thức và thực hành phòng ngừa té ngã của điều dưỡng viên.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: té ngã, nguy cơ té ngã, phòng ngừa té ngã, kiến thức điều dưỡng, thực hành điều dưỡng và an toàn người bệnh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp can thiệp trước - sau trên 47 điều dưỡng viên tại bốn khoa lâm sàng của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam. Đối tượng được chọn theo tiêu chí: điều dưỡng viên trực tiếp chăm sóc người bệnh, có chứng chỉ hành nghề và thâm niên công tác trên 1 năm.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập thông tin qua phỏng vấn trực tiếp và quan sát thực hành phòng ngừa té ngã của điều dưỡng viên tại ba thời điểm: trước can thiệp, ngay sau can thiệp và sau can thiệp 1 tháng.
  • Cỡ mẫu: Toàn bộ 47 điều dưỡng viên tại các khoa nghiên cứu.
  • Phương pháp chọn mẫu: Chọn có chủ đích các khoa có nguy cơ té ngã cao và toàn bộ điều dưỡng viên đáp ứng tiêu chí.
  • Công cụ thu thập số liệu: Bộ câu hỏi kiến thức gồm 13 câu trắc nghiệm dựa trên tài liệu của Tổ chức Nghiên cứu xây dựng Chính sách Y tế và Chất lượng Hoa Kỳ (AHRQ) và bảng kiểm quan sát thực hành theo thang đo Likert 5 mức độ.
  • Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 16.0, mô tả bằng tần số, tỷ lệ, trung bình, độ lệch chuẩn; so sánh trước và sau can thiệp bằng kiểm định Chi-square, paired T-test hoặc ANOVA với mức ý nghĩa p < 0,05.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2019; can thiệp giáo dục trong tháng 4; đánh giá sau can thiệp ngay và sau 1 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kiến thức và thực hành trước can thiệp: Trước can thiệp, 61,7% điều dưỡng viên có kiến thức về phòng ngừa té ngã ở mức không đạt (điểm trung bình 15,85 ± 3,94 trên tổng 33 điểm). Thực hành phòng ngừa té ngã cũng ở mức không đạt với 82,9% điều dưỡng viên (điểm trung bình 2,69 ± 0,24 trên tổng 5 điểm).

  2. Sự thay đổi kiến thức sau can thiệp: Sau chương trình can thiệp giáo dục, điểm kiến thức tăng lên đáng kể với trung bình 21,02 ± 4,08 ngay sau can thiệp và duy trì ở mức 21,36 ± 4,03 sau 1 tháng (p < 0,001).

  3. Sự thay đổi thực hành sau can thiệp: Điểm thực hành cũng cải thiện rõ rệt, tăng lên 3,74 ± 0,46 ngay sau can thiệp và 3,47 ± 0,53 sau 1 tháng (p < 0,001), cho thấy sự duy trì thực hành tốt hơn so với trước can thiệp.

  4. Đặc điểm nhân khẩu học và chuyên môn: Đa số điều dưỡng viên là nữ (74,5%), tuổi từ 30-45 chiếm 80,8%, trình độ đại học chiếm 55,3%, thâm niên công tác từ 10-20 năm chiếm 53,2%. Các đặc điểm này có ảnh hưởng đến mức độ tiếp thu kiến thức và thực hành phòng ngừa té ngã.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chương trình can thiệp giáo dục đã nâng cao hiệu quả kiến thức và thực hành phòng ngừa té ngã cho điều dưỡng viên tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam. Việc tăng điểm trung bình kiến thức từ 15,85 lên trên 21 điểm và thực hành từ 2,69 lên trên 3,7 điểm phản ánh sự cải thiện rõ rệt, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về tác động của đào tạo liên tục đối với nhân viên y tế.

Nguyên nhân của sự cải thiện này có thể do chương trình can thiệp được xây dựng dựa trên các học thuyết hành vi sức khỏe và học tập xã hội, tập trung vào nhận thức, thực hành và tạo động lực thay đổi hành vi. Việc tổ chức tập huấn kết hợp thuyết trình, thảo luận nhóm và đóng vai giúp điều dưỡng viên dễ dàng tiếp thu và áp dụng kiến thức vào thực tế.

So sánh với các nghiên cứu tại Nhật Bản và Hoa Kỳ, kết quả tương đồng về hiệu quả can thiệp giáo dục trong giảm tỷ lệ té ngã và nâng cao tuân thủ các biện pháp phòng ngừa. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình kiến thức và thực hành trước và sau can thiệp, cũng như bảng phân loại tỷ lệ đạt và không đạt theo từng thời điểm đánh giá.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp bằng chứng khoa học cho việc triển khai các chương trình đào tạo liên tục nhằm nâng cao năng lực điều dưỡng viên trong phòng ngừa té ngã, góp phần cải thiện an toàn người bệnh và chất lượng dịch vụ y tế tại các bệnh viện Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai rộng rãi mô hình tập huấn phòng ngừa té ngã cho điều dưỡng viên: Áp dụng chương trình can thiệp giáo dục tương tự tại các bệnh viện tuyến tỉnh và trung ương nhằm nâng cao kiến thức và thực hành phòng ngừa té ngã, với mục tiêu tăng tỷ lệ điều dưỡng viên đạt chuẩn kiến thức và thực hành lên trên 80% trong vòng 12 tháng.

  2. Xây dựng quy trình đánh giá và giám sát thường xuyên: Thiết lập hệ thống đánh giá định kỳ kiến thức và thực hành phòng ngừa té ngã cho điều dưỡng viên, kết hợp giám sát thực hành tại các khoa nhằm duy trì và nâng cao hiệu quả can thiệp, thực hiện hàng quý.

  3. Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức về an toàn người bệnh: Tổ chức các chiến dịch truyền thông nội bộ, hội thảo và tài liệu hướng dẫn nhằm nâng cao nhận thức của toàn bộ nhân viên y tế về tầm quan trọng của phòng ngừa té ngã, hướng tới xây dựng văn hóa an toàn người bệnh trong bệnh viện.

  4. Phát triển công cụ hỗ trợ và ứng dụng công nghệ thông tin: Áp dụng các công cụ đánh giá nguy cơ té ngã chuẩn hóa và phần mềm quản lý rủi ro để hỗ trợ điều dưỡng viên trong việc đánh giá và can thiệp kịp thời, dự kiến triển khai trong 6-12 tháng tới.

  5. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện, phòng Quản lý chất lượng, phòng Đào tạo và các khoa lâm sàng phối hợp thực hiện các giải pháp trên, đồng thời báo cáo kết quả định kỳ cho Sở Y tế tỉnh Hà Nam.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế tại các bệnh viện: Nghiên cứu cung cấp kiến thức và phương pháp nâng cao năng lực phòng ngừa té ngã, giúp cải thiện thực hành chăm sóc người bệnh, giảm thiểu sự cố y khoa.

  2. Quản lý bệnh viện và phòng Quản lý chất lượng: Tham khảo để xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo, giám sát an toàn người bệnh, đặc biệt trong lĩnh vực phòng ngừa té ngã.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành điều dưỡng: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc phát triển chương trình đào tạo, nghiên cứu tiếp theo về an toàn người bệnh và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  4. Cơ quan quản lý y tế và hoạch định chính sách: Cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng chính sách, quy định về an toàn người bệnh, đặc biệt trong công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phòng ngừa té ngã lại quan trọng trong bệnh viện?
    Té ngã là nguyên nhân hàng đầu gây thương tích và tử vong không chủ ý, ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh và tăng chi phí điều trị. Phòng ngừa té ngã giúp giảm sự cố y khoa, nâng cao an toàn người bệnh và chất lượng chăm sóc.

  2. Chương trình can thiệp giáo dục bao gồm những nội dung gì?
    Chương trình tập trung vào kiến thức về khái niệm té ngã, nguy cơ, hậu quả và biện pháp phòng ngừa; thực hành đánh giá nguy cơ và can thiệp phù hợp với từng mức độ nguy cơ té ngã của người bệnh.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của chương trình can thiệp?
    Hiệu quả được đánh giá qua điểm số kiến thức và thực hành của điều dưỡng viên trước, ngay sau và 1 tháng sau can thiệp, sử dụng bộ câu hỏi trắc nghiệm và bảng quan sát thực hành với tiêu chuẩn đạt trên 50% điểm tối đa.

  4. Có thể áp dụng mô hình này ở các bệnh viện khác không?
    Có, mô hình can thiệp giáo dục đơn giản, hiệu quả và dễ nhân rộng, phù hợp với nhiều bệnh viện có quy mô và điều kiện khác nhau nhằm nâng cao năng lực phòng ngừa té ngã cho điều dưỡng viên.

  5. Điều dưỡng viên cần làm gì để duy trì kiến thức và thực hành tốt?
    Điều dưỡng viên nên tham gia các khóa đào tạo liên tục, thực hành thường xuyên, cập nhật kiến thức mới và tuân thủ quy trình phòng ngừa té ngã, đồng thời phối hợp với đồng nghiệp và quản lý để đảm bảo an toàn người bệnh.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả thực trạng kiến thức và thực hành phòng ngừa té ngã của điều dưỡng viên tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam, với tỷ lệ không đạt lần lượt là 61,7% và 82,9% trước can thiệp.
  • Chương trình can thiệp giáo dục đã nâng cao đáng kể điểm số kiến thức và thực hành phòng ngừa té ngã, duy trì hiệu quả sau 1 tháng.
  • Kết quả khẳng định vai trò quan trọng của đào tạo liên tục trong việc nâng cao năng lực điều dưỡng viên, góp phần giảm thiểu sự cố té ngã trong bệnh viện.
  • Đề xuất triển khai rộng rãi mô hình tập huấn, xây dựng quy trình giám sát và ứng dụng công nghệ hỗ trợ nhằm nâng cao an toàn người bệnh.
  • Các bước tiếp theo bao gồm nhân rộng chương trình, đánh giá định kỳ và phát triển các công cụ hỗ trợ nhằm duy trì và nâng cao hiệu quả phòng ngừa té ngã trong hệ thống y tế.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao an toàn người bệnh và chất lượng chăm sóc tại cơ sở của bạn!