Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới, đặc biệt sau khi gia nhập WTO và ký kết CPTPP năm 2018, môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh khốc liệt. Đối với các doanh nghiệp trong ngành đồ uống, như Công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (SABECO), việc nâng cao hiệu quả tài chính trở thành yếu tố sống còn để duy trì và phát triển. Giai đoạn 2014-2018, SABECO ghi nhận sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ấn tượng, với doanh thu năm 2018 đạt 34.504 tỷ đồng, tăng 11,68% so với năm 2017, và lợi nhuận sau thuế đạt 3.158 tỷ đồng năm 2017, tăng 34,99% so với năm 2016. Tuy nhiên, công ty cũng đối mặt với nhiều thách thức như chi phí sản xuất tăng cao và cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ mới.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hiệu quả tài chính của SABECO trong giai đoạn 2014-2018 và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả tài chính trong giai đoạn 2019-2025. Phạm vi nghiên cứu bao gồm phân tích các chỉ tiêu tài chính quan trọng như ROE, EVA, khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng tài sản, đồng thời áp dụng mô hình thẻ điểm cân bằng để đánh giá toàn diện hiệu quả tài chính. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp SABECO và các doanh nghiệp Việt Nam khác nâng cao năng lực cạnh tranh, quản lý tài chính hiệu quả, từ đó góp phần phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai mô hình phân tích hiệu quả tài chính doanh nghiệp chính:

  1. Mô hình tài chính truyền thống: Tập trung vào các chỉ tiêu tài chính như ROE (Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu) và EVA (Giá trị kinh tế gia tăng). ROE được phân tích theo mô hình Dupont, gồm ba yếu tố ảnh hưởng: tỷ suất sinh lợi trên doanh thu, vòng quay tổng tài sản và số nhân vốn chủ sở hữu. EVA phản ánh giá trị gia tăng thực sự của doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận sau thuế trừ chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu, chịu ảnh hưởng bởi ROE, rủi ro và quy mô vốn.

  2. Mô hình thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard - BSC): Đánh giá hiệu quả tài chính một cách toàn diện trên bốn khía cạnh: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ, học hỏi và phát triển. Mô hình này giúp kết nối mục tiêu tài chính với các hoạt động phi tài chính, đảm bảo chiến lược doanh nghiệp được thực thi hiệu quả và bền vững.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: hiệu quả tài chính doanh nghiệp, khả năng thanh toán, đòn bẩy tài chính, hiệu quả sử dụng tài sản, tỷ suất sinh lợi (ROE, ROA, ROS), EVA, hệ số Z-score dự báo rủi ro tài chính, và các chỉ tiêu trong mô hình thẻ điểm cân bằng như sự hài lòng khách hàng, quy trình nội bộ, năng lực học hỏi và phát triển nguồn nhân lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích thống kê mô tả dựa trên số liệu tài chính của SABECO giai đoạn 2014-2018, thu thập từ phòng Tài chính kế toán công ty. Cỡ mẫu là toàn bộ báo cáo tài chính và các chỉ tiêu tài chính liên quan trong 5 năm. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dữ liệu có sẵn để đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

Phân tích được thực hiện theo hai hướng: (i) phân tích các chỉ tiêu tài chính truyền thống như ROE, EVA, khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng tài sản; (ii) áp dụng mô hình thẻ điểm cân bằng để đánh giá hiệu quả tài chính trong mối quan hệ với các yếu tố khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến 2020, với các bước thu thập, xử lý số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định: Doanh thu của SABECO tăng từ khoảng 8.109 tỷ đồng năm 2014 lên 34.504 tỷ đồng năm 2018, tương ứng tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm khoảng 25%. Lợi nhuận trước thuế cũng tăng từ 2.536 tỷ đồng năm 2014 lên 4.562 tỷ đồng năm 2018. Lợi nhuận sau thuế năm 2017 đạt 3.158 tỷ đồng, tăng 34,99% so với năm 2016.

  2. Khả năng thanh toán tốt nhưng có dấu hiệu giảm sút năm 2018: Hệ số thanh toán hiện hành duy trì trên 1,5 trong giai đoạn 2014-2017, cao nhất đạt 4,75 lần năm 2017, cho thấy công ty có khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn tốt. Tuy nhiên, năm 2018 hệ số này giảm còn 2,97 lần, phản ánh áp lực tăng nợ ngắn hạn để mở rộng sản xuất kinh doanh.

  3. Hiệu quả sử dụng vốn và tài sản cải thiện rõ rệt: ROE tăng từ 26% năm 2014 lên 42,24% năm 2017, giảm nhẹ còn 41,19% năm 2018 nhưng vẫn cao hơn mức trung bình ngành (30%). Tỷ suất sinh lợi trên tài sản (ROA) tăng từ 19,22% năm 2014 lên 29,48% năm 2018, cho thấy tài sản được sử dụng hiệu quả hơn trong việc tạo ra lợi nhuận.

  4. Hiệu quả tài chính toàn diện theo mô hình thẻ điểm cân bằng: SABECO đã chú trọng cải thiện các khía cạnh khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển, góp phần nâng cao hiệu quả tài chính. Ví dụ, công ty mở rộng thị trường sang Đông Nam Á, tăng vòng quay tài sản ngắn hạn lên 40,61% năm 2017 so với năm trước, đồng thời triển khai hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận của SABECO trong giai đoạn nghiên cứu phản ánh hiệu quả trong chiến lược mở rộng thị trường và quản lý chi phí. Việc duy trì hệ số thanh toán trên mức an toàn cho thấy công ty có chính sách tài chính thận trọng, tuy nhiên sự giảm sút năm 2018 cảnh báo về áp lực tài chính do tăng vay ngắn hạn.

Hiệu quả sử dụng vốn và tài sản được cải thiện rõ rệt nhờ vào việc tối ưu hóa nguồn lực và áp dụng công nghệ hiện đại. So với các nghiên cứu trong ngành đồ uống, mức ROE và ROA của SABECO vượt trội, chứng tỏ năng lực quản trị tài chính tốt.

Mô hình thẻ điểm cân bằng giúp SABECO không chỉ tập trung vào kết quả tài chính mà còn chú trọng đến khách hàng, quy trình và phát triển nguồn nhân lực, tạo nền tảng bền vững cho hiệu quả tài chính dài hạn. Các biểu đồ thể hiện xu hướng tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận và các hệ số tài chính sẽ minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý và cải thiện tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE)

    • Hành động: Đa dạng hóa sản phẩm, tối ưu hóa danh mục đầu tư để tăng lợi nhuận trên vốn.
    • Mục tiêu: Tăng ROE lên trên 45% vào năm 2025.
    • Chủ thể: Ban lãnh đạo tài chính và phòng R&D.
    • Timeline: 2020-2025.

  2. Cải thiện giá trị kinh tế gia tăng (EVA) thông qua quản lý rủi ro và chi phí vốn

    • Hành động: Sử dụng đòn bẩy tài chính hợp lý, kiểm soát chi phí sản xuất và vận hành.
    • Mục tiêu: Tăng EVA hàng năm ít nhất 10%.
    • Chủ thể: Phòng tài chính kế toán và quản lý rủi ro.
    • Timeline: 2020-2025.

  3. Mở rộng thị phần và nâng cao sự hài lòng khách hàng

    • Hành động: Xây dựng chiến lược giá phù hợp từng phân khúc, tăng cường quảng bá thương hiệu tại miền Bắc và miền Trung.
    • Mục tiêu: Tăng thị phần thêm 5% trong 3 năm tới.
    • Chủ thể: Phòng marketing và bán hàng.
    • Timeline: 2020-2023.

  4. Nâng cao hiệu quả quy trình nội bộ và đổi mới công nghệ

    • Hành động: Triển khai hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2008, ISO 14000, HACCP; áp dụng ERP để quản lý nguồn lực.
    • Mục tiêu: Giảm chi phí vận hành 10% và tăng năng suất lao động 15% đến năm 2025.
    • Chủ thể: Phòng sản xuất, IT và quản lý chất lượng.
    • Timeline: 2020-2025.

  5. Phát triển nguồn nhân lực và môi trường làm việc

    • Hành động: Xây dựng quy chế tuyển dụng minh bạch, đào tạo nâng cao kỹ năng, cải thiện chế độ đãi ngộ.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ nhân viên hoàn thành công việc chiến lược lên 90%.
    • Chủ thể: Phòng nhân sự và ban lãnh đạo.
    • Timeline: 2020-2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý tài chính doanh nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ các chỉ tiêu tài chính quan trọng và cách áp dụng mô hình phân tích hiệu quả tài chính toàn diện.
    • Use case: Định hướng chiến lược tài chính, ra quyết định đầu tư và quản lý rủi ro.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tài chính - Kế toán

    • Lợi ích: Nắm bắt kiến thức lý thuyết và thực tiễn về phân tích tài chính doanh nghiệp trong ngành đồ uống.
    • Use case: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, mô hình phân tích và số liệu thực tế.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị doanh nghiệp và tài chính

    • Lợi ích: Có cơ sở dữ liệu và phân tích chuyên sâu để tư vấn nâng cao hiệu quả tài chính cho khách hàng.
    • Use case: Xây dựng giải pháp tài chính và phi tài chính phù hợp với từng doanh nghiệp.

  4. Nhà đầu tư và cổ đông

    • Lợi ích: Đánh giá chính xác hiệu quả tài chính và tiềm năng phát triển của SABECO cũng như các doanh nghiệp tương tự.
    • Use case: Ra quyết định đầu tư dựa trên phân tích tài chính toàn diện và dự báo rủi ro.

Câu hỏi thường gặp

  1. ROE là gì và tại sao nó quan trọng đối với doanh nghiệp?
    ROE (Return on Equity) là tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu, phản ánh khả năng sinh lời của vốn đầu tư của cổ đông. ROE cao cho thấy doanh nghiệp sử dụng vốn hiệu quả, tạo ra lợi nhuận lớn trên mỗi đồng vốn. Ví dụ, SABECO đạt ROE trên 40% trong nhiều năm, vượt mức trung bình ngành 30%, chứng tỏ hiệu quả tài chính tốt.

  2. EVA khác gì so với ROE trong đánh giá hiệu quả tài chính?
    EVA (Economic Value Added) đo lường giá trị kinh tế gia tăng thực sự của doanh nghiệp sau khi trừ chi phí sử dụng vốn. EVA giúp đánh giá hiệu quả tài chính toàn diện hơn ROE vì nó tính đến chi phí vốn và rủi ro. SABECO sử dụng EVA để xác định giá trị tạo ra cho cổ đông vượt chi phí vốn.

  3. Mô hình thẻ điểm cân bằng giúp gì cho việc quản lý tài chính doanh nghiệp?
    Mô hình thẻ điểm cân bằng đánh giá hiệu quả tài chính không chỉ dựa trên các chỉ tiêu tài chính mà còn kết hợp các yếu tố khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. Điều này giúp doanh nghiệp như SABECO có cái nhìn toàn diện, cân bằng và bền vững trong quản lý tài chính.

  4. Khả năng thanh toán của SABECO trong giai đoạn 2014-2018 như thế nào?
    SABECO duy trì hệ số thanh toán hiện hành trên 1,5 trong hầu hết các năm, cho thấy khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn tốt. Tuy nhiên, năm 2018 hệ số này giảm còn 2,97 do tăng vay ngắn hạn để mở rộng sản xuất, cảnh báo cần quản lý nợ chặt chẽ hơn.

  5. Giải pháp nào giúp SABECO nâng cao hiệu quả tài chính trong tương lai?
    SABECO cần đa dạng hóa sản phẩm, tối ưu hóa đòn bẩy tài chính, mở rộng thị phần, cải tiến quy trình nội bộ và phát triển nguồn nhân lực. Việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng và ERP cũng là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả tài chính bền vững.

Kết luận

  • SABECO đã đạt được sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ấn tượng trong giai đoạn 2014-2018, với ROE và ROA vượt mức trung bình ngành.
  • Khả năng thanh toán của công ty duy trì ở mức an toàn, tuy có dấu hiệu giảm sút năm 2018 do tăng vay ngắn hạn.
  • Mô hình thẻ điểm cân bằng giúp đánh giá hiệu quả tài chính toàn diện, kết nối các yếu tố tài chính và phi tài chính trong chiến lược doanh nghiệp.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào cải thiện ROE, EVA, mở rộng thị phần, nâng cao quy trình nội bộ và phát triển nguồn nhân lực nhằm đảm bảo hiệu quả tài chính bền vững giai đoạn 2019-2025.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng cho SABECO và các doanh nghiệp Việt Nam trong việc nâng cao năng lực tài chính, góp phần phát triển kinh tế ngành đồ uống và thị trường trong nước.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo SABECO và các phòng ban liên quan cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả tài chính qua các chỉ tiêu định kỳ để điều chỉnh chiến lược phù hợp. Các nhà quản trị tài chính và chuyên gia tư vấn có thể sử dụng kết quả nghiên cứu này làm tài liệu tham khảo để hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững.