Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2019-2022, công tác quản lý nợ thuế tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa đã trở thành một vấn đề cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu ngân sách nhà nước và sự công bằng xã hội. Tổng số thu ngân sách năm 2019 đạt 15.714 tỷ đồng, tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã làm giảm sút nghiêm trọng nguồn thu trong các năm 2020 và 2021. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc nâng cao chất lượng công tác quản lý nợ thuế nhằm đẩy mạnh thu hồi, giảm thiểu tình trạng nợ đọng và trốn thuế, qua đó tăng thu ngân sách và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hoạt động quản lý nợ thuế tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa và 4 Chi cục Thuế khu vực, trong khoảng thời gian từ 01/01/2020 đến 31/12/2022, với các giải pháp đề xuất đến năm 2025. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện hiệu quả quản lý nợ thuế, góp phần ổn định nguồn thu ngân sách và nâng cao tính minh bạch trong hệ thống thuế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nợ thuế, bao gồm:

  • Khái niệm thuế và nợ thuế: Thuế là khoản đóng góp bắt buộc của tổ chức, cá nhân cho ngân sách nhà nước, trong khi nợ thuế là số tiền thuế đã phát sinh nhưng chưa được nộp đúng hạn.
  • Phân loại nợ thuế: Theo thời hạn (nợ trong hạn, nợ quá hạn), nội dung (nợ thuế thông thường, nợ phạt, nợ sau thanh tra), khả năng thu hồi (nợ có khả năng thu, nợ khó thu), và tính chất nợ (nợ thông thường, nợ đang xử lý, nợ chờ điều chỉnh, nợ đã xử lý).
  • Quy trình quản lý nợ thuế: Bao gồm các bước thu nợ, theo dõi và đôn đốc, xử lý nợ thuế với các biện pháp cưỡng chế và khoanh, xóa nợ theo quy định pháp luật.
  • Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nợ: Tỷ lệ tiền thuế nợ trên tổng thu nội địa, tỷ lệ thu hồi nợ năm trước, tỷ lệ nợ chờ điều chỉnh, tỷ lệ nợ đến và trên 90 ngày, tỷ lệ ban hành thông báo tiền thuế nợ.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, bao gồm:

  • Phương pháp tổng hợp: Kế thừa và hệ thống hóa các lý luận về quản lý nợ thuế.
  • Phương pháp thu thập số liệu: Thu thập dữ liệu từ các báo cáo công tác quản lý nợ thuế tại Cục Thuế Khánh Hòa giai đoạn 2020-2022.
  • Phương pháp xử lý số liệu: Thống kê, so sánh số liệu qua các năm, sử dụng biểu đồ và bảng biểu để minh họa.
  • Phương pháp phân tích yếu tố: Xác định và đánh giá các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến công tác quản lý nợ thuế.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu được lấy từ toàn bộ các khoản nợ thuế và các hoạt động quản lý nợ tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa và các Chi cục Thuế trực thuộc trong phạm vi nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình nợ thuế và thu hồi nợ: Tổng số tiền thuế nợ tại Khánh Hòa giai đoạn 2019-2022 có xu hướng tăng, trong đó tỷ lệ nợ đến và trên 90 ngày chiếm khoảng 15-20% tổng số thu nội địa. Năm 2022, Cục Thuế thu được 12.714 tỷ đồng, đạt 129,8% dự toán, tăng 7,6% so với năm trước.
  2. Phân loại nợ thuế: Nợ thuế được phân loại rõ ràng theo thời hạn, nội dung và khả năng thu hồi. Nợ có khả năng thu chiếm khoảng 70%, nợ khó thu chiếm khoảng 20%, còn lại là nợ đang xử lý và chờ điều chỉnh.
  3. Nhân sự và tổ chức: Số lượng công chức làm công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế tăng 120% từ năm 2020 đến 2022, đáp ứng nhu cầu công việc ngày càng cao. Tuy nhiên, tổng biên chế có mặt vẫn thấp hơn chỉ tiêu giao, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác.
  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Việc áp dụng hệ thống quản lý thuế tập trung (TMS) giúp nâng cao độ chính xác và hiệu quả trong quản lý nợ, tuy nhiên còn tồn tại một số hạn chế về đồng bộ dữ liệu và cập nhật chính sách mới.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tình trạng nợ thuế kéo dài bao gồm yếu tố khách quan như ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 làm gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh, và yếu tố chủ quan như năng lực nghiệp vụ của cán bộ quản lý nợ còn hạn chế, sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan liên quan. So sánh với các tỉnh như Hải Dương, Cà Mau và Bắc Giang, Khánh Hòa có mức độ nợ thuế tương đối cao nhưng đã có nhiều cải tiến trong công tác phân loại và cưỡng chế nợ. Việc sử dụng công nghệ thông tin và phân tích rủi ro trong quản lý nợ được đánh giá là xu hướng phù hợp, giúp tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả thu hồi nợ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nợ thuế theo nhóm tuổi nợ và bảng so sánh kết quả thu hồi nợ qua các năm để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ quản lý nợ: Tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và cập nhật chính sách thuế mới cho cán bộ quản lý nợ, nhằm nâng cao hiệu quả công tác thu hồi nợ trong vòng 1-2 năm tới.
  2. Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin quản lý nợ thuế: Đầu tư nâng cấp hệ thống TMS, đảm bảo đồng bộ dữ liệu và tích hợp các công cụ phân tích rủi ro, giúp phân loại và xử lý nợ chính xác, dự kiến hoàn thành trong năm 2024.
  3. Tăng cường phối hợp liên ngành: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Cục Thuế với các cơ quan Công an, Kho bạc, Ngân hàng và UBND tỉnh để xử lý kịp thời các trường hợp nợ khó thu, cưỡng chế hiệu quả trong vòng 3 năm tới.
  4. Đẩy mạnh tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế: Tăng cường công tác truyền thông, hướng dẫn người nộp thuế thực hiện đúng quy định, đồng thời xây dựng các chính sách hỗ trợ gia hạn, miễn giảm hợp lý nhằm giảm thiểu nợ phát sinh, thực hiện liên tục trong giai đoạn 2023-2025.
  5. Xây dựng và áp dụng mô hình phân tích quản lý rủi ro: Áp dụng mô hình phân tích rủi ro dựa trên các tiêu chí như số tiền nợ, thời gian nợ, loại nợ để ưu tiên xử lý các khoản nợ có khả năng thu hồi cao, dự kiến triển khai thí điểm trong năm 2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý thuế và công chức ngành thuế: Nâng cao hiểu biết về quy trình, kỹ thuật quản lý nợ thuế, áp dụng các giải pháp thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác.
  2. Nhà hoạch định chính sách tài chính và thuế: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và điều chỉnh chính sách quản lý nợ thuế phù hợp với tình hình thực tế và xu hướng phát triển.
  3. Doanh nghiệp và người nộp thuế: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và các quy định pháp luật liên quan đến nợ thuế, từ đó chủ động thực hiện nghĩa vụ thuế đúng hạn.
  4. Các nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành Quản trị kinh doanh, Tài chính - Ngân hàng: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các giải pháp nâng cao chất lượng quản lý nợ thuế trong bối cảnh Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nợ thuế là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý nợ thuế là quá trình theo dõi, phân loại và thu hồi các khoản thuế chưa được nộp đúng hạn. Đây là công tác quan trọng để đảm bảo nguồn thu ngân sách, công bằng xã hội và hỗ trợ phát triển kinh tế bền vững.

  2. Các loại nợ thuế phổ biến hiện nay?
    Nợ thuế được phân loại theo thời hạn (nợ trong hạn, nợ quá hạn), nội dung (nợ thuế thông thường, nợ phạt), khả năng thu hồi (nợ có khả năng thu, nợ khó thu) và tính chất (nợ thông thường, nợ đang xử lý).

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nợ thuế?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ, quy trình quản lý, công nghệ thông tin; và yếu tố khách quan như tình hình kinh tế, ý thức tuân thủ pháp luật của người nộp thuế, sự phối hợp liên ngành.

  4. Cục Thuế Khánh Hòa đã áp dụng những biện pháp nào để thu hồi nợ?
    Cục Thuế đã thực hiện phân loại nợ, đôn đốc qua điện thoại, email, gửi thông báo, cưỡng chế tài khoản ngân hàng, thu hồi giấy phép kinh doanh và phối hợp với các cơ quan liên quan để xử lý nợ khó thu.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro phát sinh nợ thuế?
    Doanh nghiệp cần thực hiện kê khai và nộp thuế đúng hạn, cập nhật chính sách thuế mới, phối hợp với cơ quan thuế khi có vướng mắc và sử dụng các dịch vụ tư vấn thuế chuyên nghiệp để đảm bảo tuân thủ pháp luật.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận, thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nợ thuế tại Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2020-2022.
  • Phân tích chi tiết các loại nợ thuế, quy trình quản lý và tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác quản lý nợ.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện hệ thống công nghệ, tăng cường phối hợp liên ngành và áp dụng phân tích rủi ro.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả thu hồi nợ thuế, góp phần ổn định nguồn thu ngân sách và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và ứng dụng công nghệ mới trong quản lý nợ thuế.

Các cơ quan chức năng và Cục Thuế Khánh Hòa cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả công tác quản lý nợ thuế.