Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, chất lượng nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt trong sự thành công và phát triển bền vững của các tổ chức, đặc biệt là các cơ quan nhà nước như Bảo hiểm xã hội (BHXH). Tỉnh Thanh Hóa, với hơn 24 năm xây dựng và phát triển, đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác bảo hiểm xã hội, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế về chất lượng nguồn nhân lực. Giai đoạn nghiên cứu từ 2018 đến 2022 cho thấy, mặc dù số lượng cán bộ viên chức tăng lên, trình độ đại học chiếm khoảng 74,4%, nhưng kỹ năng chuyên môn, công nghệ thông tin và ngoại ngữ vẫn còn yếu, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Thanh Hóa và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đến năm 2025. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại BHXH tỉnh Thanh Hóa và sử dụng số liệu thứ cấp giai đoạn 2018-2022 cùng số liệu sơ cấp năm 2023. Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của BHXH tỉnh mà còn đảm bảo thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, góp phần ổn định đời sống người lao động và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về nguồn nhân lực và quản trị nhân lực, tập trung vào ba khía cạnh chính cấu thành chất lượng nguồn nhân lực: thể lực, trí lực và tâm lực. Thể lực được hiểu là sức khỏe thể chất và tinh thần, là nền tảng để phát triển trí lực và thực hiện công việc hiệu quả. Trí lực bao gồm trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng công nghệ thông tin và ngoại ngữ, cùng với kinh nghiệm làm việc. Tâm lực phản ánh thái độ làm việc, đạo đức nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm và khả năng chịu áp lực công việc. Ngoài ra, mô hình quản trị nhân lực được áp dụng để phân tích các hoạt động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực như tuyển dụng, đào tạo, bố trí sử dụng và chăm sóc sức khỏe. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực được phân tích theo hai nhóm: nhân tố bên trong (quan điểm lãnh đạo, trình độ công nghệ, nhận thức người lao động, cơ sở vật chất, chính sách đãi ngộ, văn hóa tổ chức) và nhân tố bên ngoài (yếu tố xã hội, y tế, giáo dục, pháp lý, kinh tế, chính trị, hội nhập quốc tế).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu, số liệu thống kê của BHXH tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2018-2022 và các công trình nghiên cứu liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát bằng bảng câu hỏi với 110 cán bộ viên chức và lao động hợp đồng tại BHXH tỉnh Thanh Hóa, trong đó 100 phiếu hợp lệ được phân tích. Phương pháp chọn mẫu là mẫu phi xác suất, tập trung vào cán bộ quản lý và nhân viên các phòng nghiệp vụ. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh và phân tích tổng hợp nhằm đánh giá thực trạng và so sánh sự thay đổi chất lượng nguồn nhân lực qua các năm. Thời gian khảo sát sơ cấp diễn ra vào tháng 7 năm 2023. Việc sử dụng các phương pháp này giúp đảm bảo tính khách quan, toàn diện và chính xác trong đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Thanh Hóa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thể lực nguồn nhân lực: Tỷ lệ cán bộ viên chức có sức khỏe loại A (khỏe mạnh) chiếm khoảng 85%, tuy nhiên vẫn còn 10% thuộc loại B1 và B2, cần theo dõi sức khỏe định kỳ. Các hoạt động chăm sóc sức khỏe như khám sức khỏe định kỳ, tổ chức thể dục thể thao được thực hiện nhưng chưa đồng đều giữa các phòng ban.

  2. Trí lực nguồn nhân lực: Trình độ đại học trở lên chiếm 74,4%, trong đó có 4% cán bộ có trình độ thạc sĩ. Tỷ lệ cán bộ có chứng chỉ tin học và ngoại ngữ đạt loại A trở lên lần lượt là khoảng 60% và 45%. Tuy nhiên, kỹ năng công nghệ thông tin và ngoại ngữ còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận công nghệ mới và hội nhập quốc tế.

  3. Tâm lực nguồn nhân lực: Đánh giá thái độ làm việc và đạo đức nghề nghiệp cho thấy 80% cán bộ có tinh thần trách nhiệm cao, 15% có thái độ trung bình và 5% cần cải thiện. Khả năng chịu áp lực công việc được đánh giá ở mức trung bình đến cao, tuy nhiên vẫn còn một số trường hợp chưa thích ứng tốt với áp lực công việc.

  4. Hoạt động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Công tác tuyển dụng được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, đảm bảo đúng người, đúng việc với tỷ lệ tuyển dụng đạt yêu cầu khoảng 90%. Đào tạo, bồi dưỡng được tổ chức thường xuyên với trung bình 20 giờ đào tạo/người/năm, tập trung vào kỹ năng chuyên môn và công nghệ thông tin. Việc bố trí và sử dụng nhân lực cơ bản phù hợp với năng lực, tuy nhiên còn tồn tại tình trạng chưa linh hoạt trong luân chuyển cán bộ. Các chính sách đãi ngộ và chăm sóc sức khỏe được duy trì nhưng chưa thực sự tạo động lực mạnh mẽ cho người lao động.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Thanh Hóa đã có sự cải thiện rõ rệt về số lượng và trình độ đào tạo trong giai đoạn 2018-2022, phù hợp với xu hướng phát triển của ngành bảo hiểm xã hội và yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, hạn chế về kỹ năng công nghệ thông tin và ngoại ngữ vẫn là rào cản lớn, tương tự với các nghiên cứu trong ngành bảo hiểm xã hội tại một số địa phương khác. Thể lực và tâm lực của cán bộ viên chức nhìn chung đáp ứng yêu cầu công việc, nhưng cần tăng cường các hoạt động chăm sóc sức khỏe và nâng cao tinh thần làm việc để giảm thiểu áp lực và tăng hiệu quả công việc. Việc đào tạo và bồi dưỡng cần được đổi mới, đa dạng hóa hình thức và nội dung để phù hợp với yêu cầu công nghệ 4.0. Các chính sách đãi ngộ cần được cải thiện để tạo động lực bền vững, đồng thời tăng cường luân chuyển cán bộ nhằm phát huy tối đa năng lực cá nhân và tránh sự trì trệ trong công việc. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ trình độ đào tạo, biểu đồ phân bố sức khỏe và bảng đánh giá thái độ làm việc để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chính sách tuyển dụng: Xây dựng và áp dụng khung năng lực chi tiết cho từng vị trí công việc, ưu tiên tuyển dụng nhân lực có trình độ chuyên môn cao, kỹ năng công nghệ thông tin và ngoại ngữ tốt. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo BHXH tỉnh Thanh Hóa phối hợp với phòng nhân sự.

  2. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng công nghệ thông tin, ngoại ngữ và kỹ năng mềm, áp dụng hình thức đào tạo trực tuyến kết hợp trực tiếp để nâng cao hiệu quả. Thời gian: liên tục từ 2024 đến 2025. Chủ thể: Phòng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

  3. Tối ưu hóa bố trí và sử dụng nhân lực: Thực hiện luân chuyển cán bộ theo định kỳ, đánh giá năng lực và phù hợp công việc để bố trí đúng người, đúng việc, tăng tính linh hoạt và phát huy tối đa năng lực cá nhân. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng tổ chức cán bộ.

  4. Nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và phúc lợi: Tăng cường tổ chức các hoạt động thể dục thể thao, khám sức khỏe định kỳ, cải thiện chế độ ăn uống và môi trường làm việc. Xây dựng chính sách khen thưởng, động viên kịp thời nhằm nâng cao tinh thần làm việc. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Ban lãnh đạo, công đoàn và phòng hành chính.

  5. Xây dựng văn hóa tổ chức tích cực: Tăng cường truyền thông nội bộ, xây dựng môi trường làm việc thân thiện, công bằng, khuyến khích sáng tạo và tinh thần trách nhiệm. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý BHXH các cấp: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, từ đó xây dựng chính sách phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị.

  2. Chuyên viên nhân sự và đào tạo: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để thiết kế các chương trình tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân lực hiệu quả.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị nhân lực, Chính sách công: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản trị nguồn nhân lực trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội, góp phần phát triển nghiên cứu chuyên sâu.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và an sinh xã hội: Hỗ trợ xây dựng các chính sách phát triển nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nâng cao chất lượng nguồn nhân lực lại quan trọng đối với BHXH tỉnh Thanh Hóa?
    Chất lượng nguồn nhân lực quyết định hiệu quả thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, góp phần ổn định an sinh xã hội và phát triển kinh tế địa phương. Nguồn nhân lực yếu kém sẽ ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của người dân.

  2. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá chất lượng nguồn nhân lực trong nghiên cứu?
    Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp thống kê mô tả, so sánh và phân tích tổng hợp dựa trên dữ liệu thứ cấp và khảo sát sơ cấp với 100 phiếu điều tra hợp lệ từ cán bộ viên chức BHXH tỉnh Thanh Hóa.

  3. Những hạn chế chính của nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Thanh Hóa là gì?
    Hạn chế gồm kỹ năng công nghệ thông tin và ngoại ngữ còn yếu, chưa linh hoạt trong luân chuyển cán bộ, chính sách đãi ngộ chưa đủ mạnh để tạo động lực bền vững, và hoạt động chăm sóc sức khỏe chưa đồng đều.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao kỹ năng công nghệ thông tin cho cán bộ?
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu, kết hợp hình thức trực tuyến và trực tiếp, cập nhật công nghệ mới, đồng thời khuyến khích tự học và ứng dụng công nghệ trong công việc hàng ngày.

  5. Làm thế nào để đảm bảo tuyển dụng đúng người, đúng việc tại BHXH tỉnh Thanh Hóa?
    Cần xây dựng khung năng lực chi tiết cho từng vị trí, thực hiện quy trình tuyển dụng minh bạch, khách quan, ưu tiên người có trình độ chuyên môn phù hợp và kỹ năng cần thiết, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả công việc sau tuyển dụng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tổ chức, làm rõ các khía cạnh thể lực, trí lực và tâm lực.
  • Đánh giá thực trạng tại BHXH tỉnh Thanh Hóa cho thấy sự cải thiện về số lượng và trình độ đào tạo, nhưng còn tồn tại hạn chế về kỹ năng công nghệ thông tin, ngoại ngữ và chính sách đãi ngộ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về tuyển dụng, đào tạo, bố trí sử dụng nhân lực và chăm sóc sức khỏe nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đến năm 2025.
  • Nghiên cứu cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho lãnh đạo, chuyên viên nhân sự, nhà nghiên cứu và cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội.
  • Khuyến nghị BHXH tỉnh Thanh Hóa triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật để đáp ứng yêu cầu phát triển trong bối cảnh hội nhập và cách mạng công nghiệp 4.0.

Hành động tiếp theo là xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp và tổ chức đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại BHXH tỉnh Thanh Hóa.