Mở Rộng Dịch Vụ Thư Viện Cho Người Khiếm Thị Tại Việt Nam

Trước năm 1998, các thư viện công cộng ở Việt Nam hầu như chưa có dịch vụ nào dành cho người khiếm thị. Sự thay đổi bắt đầu từ cuối năm 1998 tại một số thư viện và tiếp tục lan rộng. Hiện nay, hầu hết các thư viện công cộng đã có dịch vụ hoặc hoạt động liên quan. Tuy nhiên, so với các nước phát triển, dịch vụ này vẫn còn hạn chế và cần được đầu tư, phát triển hơn nữa để đáp ứng nhu cầu của người khiếm thị.

Thư viện đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền tiếp cận thông tin bình đẳng cho mọi người. Việc mở rộng dịch vụ thư viện cho người khiếm thị đáp ứng nhu cầu giải trí, học tập, nghiên cứu và hội nhập xã hội. Với sự hỗ trợ của dịch vụ thư viện, người khiếm thị có thể nâng cao trình độ nhận thức và tiếp cận kho tư liệu phong phú. Đây là việc làm mang tính nhân văn sâu sắc.

Số lượng tài liệu dành cho người khiếm thị còn hạn chế so với nhu cầu thực tế. Việc sản xuất sách chữ nổi Braille tốn kém và mất nhiều thời gian. Sách nói chưa đa dạng về thể loại và ngôn ngữ. Tài liệu điện tử thường không tương thích với phần mềm đọc màn hình, gây khó khăn cho người khiếm thị trong việc tiếp cận thông tin.

Nhiều thư viện chưa có thiết kế phù hợp với người khiếm thị, như thiếu đường dẫn, biển báo chữ nổi, không gian di chuyển rộng rãi. Trang thiết bị hỗ trợ như máy đọc sách, phần mềm phóng to màn hình còn thiếu hoặc chưa được cập nhật. Điều này gây khó khăn cho người khiếm thị trong việc sử dụng dịch vụ thư viện một cách độc lập.

Cán bộ thư viện cần được đào tạo về kiến thức và kỹ năng phục vụ người khiếm thị, bao gồm cách sử dụng phần mềm đọc màn hình, hỗ trợ tìm kiếm tài liệu, và giao tiếp hiệu quả. Việc nâng cao nhận thức về nhu cầu và khó khăn của người khiếm thị cũng rất quan trọng để cung cấp dịch vụ tốt hơn.

Cần có chính sách khuyến khích và hỗ trợ các nhà xuất bản, tổ chức sản xuất sách chữ nổi Braille và sách nói với số lượng lớn, đa dạng về thể loại và ngôn ngữ. Ưu tiên các tác phẩm văn học, khoa học, giáo dục và kỹ năng sống. Xây dựng hệ thống phân phối hiệu quả để tài liệu đến được với người khiếm thị trên cả nước.

Xây dựng và phát triển thư viện điện tử cho người khiếm thị với giao diện thân thiện, dễ sử dụng và tương thích với phần mềm đọc màn hình. Cung cấp đa dạng tài liệu điện tử, bao gồm sách, báo, tạp chí, và tài liệu học tập. Đầu tư vào công nghệ hỗ trợ người mù như máy đọc sách, phần mềm phóng to màn hình, và thiết bị chuyển đổi văn bản thành giọng nói.

Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng cho người khiếm thị về sử dụng máy tính, phần mềm đọc màn hình, và các thiết bị hỗ trợ khác. Nâng cao năng lực cán bộ thư viện thông qua đào tạo và tập huấn chuyên môn về phục vụ người khiếm thị. Tạo điều kiện cho cán bộ thư viện tham gia các hội thảo, khóa học để cập nhật kiến thức và kinh nghiệm.

Tìm hiểu và đánh giá các mô hình thư viện số thành công trên thế giới, như National Library Service for the Blind and Print Disabled (NLS) của Hoa Kỳ, Royal National Institute of Blind People (RNIB) của Anh, và Swedish Agency for Accessible Media (MTM) của Thụy Điển. Phân tích các yếu tố thành công và khả năng áp dụng vào điều kiện Việt Nam.

Phát triển ứng dụng hỗ trợ người khiếm thị trên điện thoại thông minh và máy tính bảng, cho phép tìm kiếm tài liệu, đọc sách, nghe sách nói, và tham gia các hoạt động trực tuyến của thư viện. Ứng dụng cần có giao diện đơn giản, dễ sử dụng và tương thích với phần mềm đọc màn hình.

Thực hiện đánh giá định kỳ về hiệu quả của các dịch vụ thư viện mới triển khai, thu thập phản hồi từ người khiếm thị để cải thiện chất lượng dịch vụ. Sử dụng các chỉ số đo lường như số lượng người sử dụng, mức độ hài lòng, và tác động đến chất lượng cuộc sống của người khiếm thị.

Rà soát và sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật liên quan đến quyền tiếp cận thông tin của người khuyết tật, đảm bảo phù hợp với Công ước Quốc tế về Quyền của Người Khuyết Tật. Xây dựng cơ chế giám sát và xử lý vi phạm về khả năng tiếp cận thông tin.

Ưu tiên bố trí ngân sách cho việc sản xuất tài liệu phù hợp, mua sắm trang thiết bị hỗ trợ, và đào tạo cán bộ thư viện. Khuyến khích các nguồn tài trợ từ các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong và ngoài nước.

Tăng cường hợp tác giữa thư viện và hội người mù Việt Nam trong việc xác định nhu cầu, xây dựng chương trình, và đánh giá hiệu quả của dịch vụ thư viện. Tạo điều kiện cho người khiếm thị tham gia vào quá trình xây dựng và phát triển thư viện.

Sử dụng AI để tự động chuyển đổi văn bản thành giọng nói, tạo ra sách nói chất lượng cao. Phát triển hệ thống tìm kiếm thông minh, giúp người khiếm thị dễ dàng tìm kiếm tài liệu phù hợp. Ứng dụng AI để cá nhân hóa trải nghiệm người dùng, cung cấp dịch vụ phù hợp với nhu cầu và sở thích của từng người.

Xây dựng các điểm truy cập thư viện tại các vùng sâu, vùng xa, nơi người khiếm thị gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận thông tin. Sử dụng các phương tiện di động như xe thư viện lưu động để phục vụ người khiếm thị tại nhà.

Tổ chức các chiến dịch truyền thông để nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền tiếp cận thông tin của người khiếm thị. Khuyến khích sự tham gia của người khiếm thị vào các hoạt động xã hội, góp phần xây dựng một xã hội hòa nhập và bình đẳng.