Tổng quan nghiên cứu
Trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, tiến độ dự án đóng vai trò then chốt trong việc đánh giá hiệu quả và quản lý chi phí. Tại TP. Hồ Chí Minh, nhu cầu sử dụng điện ngày càng tăng cao, với lượng điện tiêu thụ trung bình tháng 4/2023 đạt 85,91 triệu kWh/ngày, tăng so với các năm trước. Điều này đặt áp lực lớn lên hệ thống truyền tải điện (TTĐ) và đòi hỏi các dự án công trình TTĐ phải hoàn thành đúng tiến độ để đảm bảo cung cấp điện ổn định. Tuy nhiên, chậm trễ tiến độ vẫn là vấn đề phổ biến, gây rủi ro lớn cho các dự án xây dựng TTĐ tại TP.
Nghiên cứu này nhằm xây dựng mô hình đánh giá rủi ro chậm trễ tiến độ dự án các công trình TTĐ tại TP. Hồ Chí Minh bằng phương pháp phân tích thứ bậc (AHP). Mục tiêu cụ thể gồm xác định và xếp hạng các nhóm nhân tố gây rủi ro chậm trễ, xây dựng mô hình AHP đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố, đồng thời đề xuất các giải pháp quản lý tiến độ hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án TTĐ tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn gần đây, với dữ liệu thu thập từ 268 chuyên gia, cán bộ quản lý dự án, nhà thầu và tư vấn thiết kế, giám sát.
Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn quan trọng cho công tác quản lý tiến độ dự án TTĐ, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư, giảm thiểu rủi ro chậm trễ và đảm bảo an ninh điện năng cho TP. Hồ Chí Minh trong bối cảnh nhu cầu điện ngày càng tăng.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:
Lý thuyết quản lý rủi ro trong xây dựng: Rủi ro được hiểu là sự kiện hoặc điều kiện không chắc chắn có thể gây ảnh hưởng tiêu cực hoặc tích cực đến mục tiêu dự án. Quan điểm mở rộng về rủi ro được áp dụng, xem xét cả cơ hội và thách thức trong quản lý tiến độ.
Mô hình phân tích thứ bậc (AHP): Được phát triển bởi Thomas L. Saaty, AHP là phương pháp ra quyết định đa tiêu chuẩn, giúp phân tích và xếp hạng các yếu tố ảnh hưởng dựa trên so sánh cặp và trọng số ưu tiên. Mô hình này phù hợp với việc đánh giá các nhân tố rủi ro trong dự án xây dựng TTĐ, nơi dữ liệu định lượng hạn chế và cần dựa vào ý kiến chuyên gia.
Khái niệm tiến độ thực hiện dự án đầu tư xây dựng: Tiến độ được đo bằng thời gian thực tế hoàn thành dự án, từ chủ trương đầu tư đến nghiệm thu và bàn giao công trình. Tiến độ là thước đo quan trọng đánh giá hiệu quả và thành công dự án.
Các khái niệm chính bao gồm: rủi ro chậm trễ tiến độ, nhóm nhân tố ảnh hưởng (thiết kế, thẩm tra, lập hồ sơ mời thầu, thi công, thanh quyết toán, pháp lý, bên ngoài), trọng số ưu tiên trong AHP, và các chỉ số kiểm định độ tin cậy (Cronbach’s Alpha, KMO, Bartlett).
Phương pháp nghiên cứu
Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập qua khảo sát bằng bảng câu hỏi với 268 mẫu hợp lệ, từ các đối tượng gồm chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu thi công, tư vấn thiết kế và giám sát các dự án TTĐ tại TP. Hồ Chí Minh.
Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu thuận tiện, tập trung vào các chuyên gia và cán bộ có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực xây dựng công trình TTĐ nhằm đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện.
Phương pháp phân tích:
- Kiểm tra độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, với các nhóm nhân tố đều đạt giá trị ≥ 0.6.
- Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn và xác định cấu trúc các nhân tố ảnh hưởng, sử dụng các tiêu chí KMO ≥ 0.5, Bartlett’s Test sig < 0.05, Eigenvalue ≥ 1, tổng phương sai trích ≥ 50%, hệ số tải nhân tố ≥ 0.5.
- Xây dựng mô hình AHP với 7 nhóm nhân tố và 41 nhân tố con, thực hiện so sánh cặp, tính trọng số ưu tiên và kiểm tra độ nhất quán (CR ≤ 0.1).
- Phân tích độ nhạy để đánh giá ảnh hưởng của từng nhóm nhân tố đến tiến độ dự án.
Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2023, phân tích và xây dựng mô hình từ tháng 5 đến tháng 6 năm 2023.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- **Xác định 7 nhóm nhân tố