THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC TRỰC TUYẾN MỘT SỐ NỘI DUNG HÌNH HỌC 8 NHẰM RÈN LUYỆN KĨ NĂNG TỰ HỌC CHO HỌC SINH

• Tác giả: Nguyễn Thị Kim Chi
• Người hướng dẫn: TS. Thái Thị Nga
• Trường học: Trường Đại Học Hải Phòng
• Chuyên ngành: Lý Luận Và Phương Pháp Dạy Học Bộ Môn Toán
• Đề tài: Thiết Kế Và Tổ Chức Dạy Học Trực Tuyến Một Số Nội Dung Hình Học 8 Nhằm Rèn Luyện Kĩ Năng Tự Học Cho Học Sinh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hải Phòng

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 1.1. Khái niệm “Tự học”
• 1.2. Các hình thức tự học
• 1.2.1. Tự học có hướng dẫn trực tiếp
• 1.2.2. Tự học có hướng dẫn từ xa
• 1.2.3. Tự học không có người hướng dẫn
• 1.3. Vai trò của tự học
• 1.4. Kĩ năng tự học
• 1.4.1. Kỹ năng định hướng
• 1.4.2. Kỹ năng lập kế hoạch học tập
• 1.4.3. Kỹ năng thực hiện kế hoạch
• 1.4.4. Kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm
• 1.4.5. Kỹ năng tự học môn Toán
• 1.5. DH trực tuyến
• 1.5.1. Khái niệm về DH trực tuyến
• 1.5.2. Cấu trúc của lớp học trực tuyến
• 1.5.3. Môi trường và kế hoạch HT
• 1.5.4. Công cụ, nguồn tài nguyên
• 1.5.4.1. Người dạy
• 1.5.4.2. Người học
• 1.5.5. Quy trình DH trực tuyến
• 1.5.5.1. Tiếp nhận thông tin và hình thành động cơ
• 1.5.5.2. Hình thành cộng đồng
• 1.5.5.3. Trao đổi thông tin
• 1.5.5.4. Xây dựng kiến thức
• 1.5.6. Các mức độ DH trực tuyến
• 1.6. Thực trạng của việc DH trực tuyến theo hướng phát triển kĩ năng tự học của HS
• 1.6.1. Khảo sát thực trạng
• 1.6.1.1. Mục đích khảo sát
• 1.6.1.2. Nội dung khảo sát
• 1.6.1.3. Đối tượng và thời điểm tiến hành khảo sát
• 1.6.1.4. Phương pháp điều tra
• 1.6.1.5. Kết quả khảo sát
• 1.6.2. Thực trạng việc thực hiện dạy học trực tuyến của các Thầy/Cô
• 1.6.3. Thực trạng việc thực hiện dạy học trực tuyến nhằm phát triển kỹ năng tự học của học sinh
• 1.6.4. Về kỹ năng tự học khi học tập trực tuyến của học sinh
• 1.7. Kết luận chương I
• 2. CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC ONLINE MỘT SỐ NỘI DUNG HÌNH HỌC 8 NHẰM RÈN LUYỆN KĨ NĂNG TỰ HỌC CHO HỌC SINH
• 2.1. Yêu cầu cần đạt về năng lực chung của HS THCS, nội dung kiến thức HH 8
• 2.1.1. Yêu cầu cần đạt
• 2.1.2. Nội dung kiến thức HH 8
• 2.2. Thiết kế quy trình dạy học trực tuyến
• 2.2.1. Quy trình dạy học trực tuyến
• 2.2.2. Lựa chọn hệ thống hỗ trợ dạy học trực tuyến
• 2.2.3. Xây dựng kế hoạch bài dạy trực tuyến
• 2.2.4. Tổ chức dạy học trực tuyến
• 2.3. Một số biện pháp tổ chức dạy học trực tuyến góp phần phát triển năng lực tự học cho học sinh
• 2.3.1. Biện pháp 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tự học và các kỹ năng tự học môn Toán
• 2.3.2. Biện pháp 2: Trước khi dạy học trực tuyến, GV hướng dẫn và yêu cầu HS xây dựng kế hoạch tự học của bài học (mục đích, nội dung, thời gian, phương pháp thực hiện), tìm tài liệu liên quan đến nội dung bài học
• 2.3.3. Biện pháp 3: Trong quá trình dạy học trực tuyến, khai thác tối đa dữ liệu hình ảnh, video thực tiễn gắn liền với ứng dụng của Hình học 8 trong thực tiễn nhằm kích thích ham học hỏi của HS, từ đó tạo động lực tự học cho HS giúp HS phát triển kỹ năng định hướng tự học
• 2.3.4. Biện pháp 4: Tăng cường tính chủ động của HS trong giờ học trực tuyến thông qua việc thảo luận, chia nhóm, thuyết trình góp phần phát triển kỹ năng trao đổi thông tin trong tự học
• 2.3.5. Biện pháp 5: Giao nhiệm vụ, bài tập về nhà cùng với hướng dẫn đánh giá KQHT cho HS tự đánh giá KQHT của mình
• 2.3.6. Biện pháp 6: Tạo nhóm chat trên nền tảng công nghệ phù hợp nhằm trao đổi, tương tác thông tin, giữa GV và HS
• 2.4. Kết luận chương II
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm
• 3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm
• 3.3. Đối tượng thực nghiệm
• 3.4. Tổ chức thực nghiệm
• 3.5. Thời gian, địa điểm tổ chức thực nghiệm
• 3.6. Nội dung thực nghiệm
• 3.6.1. Kế hoạch bài dạy: Hình bình hành (trực tuyến)
• 3.7. Kết quả thực nghiệm
• 3.7.1. Đánh giá định tính
• 3.7.2. Đánh giá định lượng
• 3.7.3. Đánh giá tính tích cực của HS
• 3.7.4. Đánh giá kết quả HT HH 8. So sánh kết quả của lớp TN với lớp ĐC
• 3.8. Kết luận chương 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Thiết Kế Dạy Học Trực Tuyến Hình Học 8

Luận văn này tập trung vào việc thiết kế và tổ chức dạy học trực tuyến hình học 8 nhằm rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh. Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc tích hợp công nghệ vào giảng dạy trở nên vô cùng quan trọng. Đặc biệt, môn Toán, với tính trừu tượng và logic cao, đòi hỏi phương pháp giảng dạy linh hoạt và hiệu quả. Luận văn nghiên cứu cách thức dạy học hình học 8 thông qua môi trường trực tuyến, tận dụng các công cụ và nền tảng công nghệ để tạo ra trải nghiệm học tập tương tác và kích thích sự chủ động của học sinh. Mục tiêu chính là giúp học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn phát triển kỹ năng tự học, tự nghiên cứu và giải quyết vấn đề.

1.1. Tầm quan trọng của Dạy Học Trực Tuyến Hình Học 8

Dạy học trực tuyến mở ra cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh ở mọi địa điểm và điều kiện khác nhau. Nó cung cấp sự linh hoạt về thời gian và không gian, cho phép học sinh tự điều chỉnh tốc độ học tập phù hợp với khả năng cá nhân. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh và các tình huống khẩn cấp, dạy học trực tuyến trở thành giải pháp thay thế hiệu quả, đảm bảo quá trình học tập không bị gián đoạn.

1.2. Kỹ năng Tự Học trong Môn Hình Học Tại Sao Quan Trọng

Kỹ năng tự học là yếu tố then chốt để học sinh thành công trong học tập và cuộc sống. Môn Hình học, với các khái niệm và định lý phức tạp, đòi hỏi học sinh phải chủ động tìm tòi, nghiên cứu và thực hành. Kỹ năng tự học giúp học sinh nắm vững kiến thức một cách sâu sắc, phát triển tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề một cách độc lập. Theo [3], phát triển NL tự học cho HS qua môn Toán là một trong những mục tiêu quan trọng của chương trình giáo dục phổ thông 2018.

II. Thách Thức Rào Cản Dạy Trực Tuyến Tự Học Hình Học 8

Mặc dù dạy học trực tuyến mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại không ít thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là sự tương tác hạn chế giữa giáo viên và học sinh, cũng như giữa các học sinh với nhau. Điều này có thể dẫn đến tình trạng học sinh cảm thấy cô đơn, mất động lực và khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức. Ngoài ra, kỹ năng tự học của học sinh cũng không đồng đều, một số em có khả năng tự học tốt, trong khi những em khác cần sự hướng dẫn và hỗ trợ sát sao hơn. Theo báo cáo, "Trong nhiều trường hợp, những nỗ lực của GV và HS là chưa đủ để có được giờ học trực tuyến chất lượng và thực sự hiệu quả."

2.1. Khó khăn trong tương tác trực tuyến và duy trì động lực

Thiếu sự tương tác trực tiếp giữa giáo viên và học sinh, cũng như giữa các học sinh với nhau, có thể làm giảm hiệu quả học tập. Học sinh có thể cảm thấy cô đơn, mất động lực và khó khăn trong việc đặt câu hỏi hoặc trao đổi ý kiến. Giáo viên cũng gặp khó khăn trong việc theo dõi và hỗ trợ từng học sinh một cách sát sao.

2.2. Mức độ sẵn sàng về kỹ năng tự học của học sinh không đồng đều

Không phải học sinh nào cũng có sẵn kỹ năng tự học tốt. Một số em có khả năng tự tìm tòi, nghiên cứu và giải quyết vấn đề một cách độc lập, trong khi những em khác cần sự hướng dẫn và hỗ trợ sát sao hơn. Việc đáp ứng nhu cầu học tập khác nhau của từng học sinh là một thách thức lớn đối với giáo viên.

2.3. Vấn đề về hạ tầng công nghệ và kết nối internet

Không phải gia đình nào cũng có điều kiện trang bị đầy đủ thiết bị công nghệ và kết nối internet ổn định cho con em học tập. Điều này tạo ra sự bất bình đẳng trong cơ hội tiếp cận giáo dục và có thể làm giảm hiệu quả của dạy học trực tuyến. "Chưa kể đến ở những vùng khó khăn, hay những gia đình không có điều kiện, không có phương tiện để học trực tuyến, khiến hiệu quả thu về chưa cao."

III. Cách Thiết Kế Bài Giảng Hình Học 8 Trực Tuyến Hiệu Quả

Để vượt qua những thách thức trên, việc thiết kế bài giảng hình học 8 trực tuyến cần được thực hiện một cách cẩn thận và khoa học. Bài giảng cần được chia nhỏ thành các đơn vị kiến thức nhỏ, dễ tiếp thu, kết hợp với các hoạt động tương tác, trò chơi và bài tập thực hành để tạo sự hứng thú cho học sinh. Giáo viên nên sử dụng các công cụ và nền tảng công nghệ phù hợp để tạo ra môi trường học tập trực tuyến sinh động và hấp dẫn. Quan trọng nhất, bài giảng phải hướng đến việc phát triển kỹ năng tự học cho học sinh, khuyến khích các em chủ động tìm tòi, nghiên cứu và giải quyết vấn đề.

3.1. Chia nhỏ nội dung bài học và tăng tính tương tác

Thay vì trình bày một lượng lớn kiến thức một cách liên tục, bài giảng nên được chia nhỏ thành các đơn vị kiến thức nhỏ, dễ tiếp thu. Sau mỗi đơn vị kiến thức, giáo viên nên tổ chức các hoạt động tương tác, trò chơi hoặc bài tập thực hành để học sinh củng cố kiến thức và phát triển kỹ năng tự học.

3.2. Ứng dụng công nghệ và nền tảng phù hợp Quizizz Kahoot Teams

Sử dụng các công cụ và nền tảng công nghệ phù hợp có thể giúp tạo ra môi trường học tập trực tuyến sinh động và hấp dẫn. Ví dụ, Quizizz và Kahoot có thể được sử dụng để tạo ra các trò chơi học tập tương tác, trong khi Teams có thể được sử dụng để tạo ra không gian giao tiếp và hợp tác giữa giáo viên và học sinh.

3.3. Hướng dẫn học sinh lập kế hoạch tự học chi tiết

Giáo viên nên hướng dẫn học sinh cách lập kế hoạch tự học chi tiết cho từng bài học, bao gồm mục tiêu học tập, nội dung cần nghiên cứu, thời gian thực hiện và phương pháp học tập. Điều này giúp học sinh có ý thức hơn về việc học tập và phát triển kỹ năng tự học một cách hiệu quả.

IV. Phương Pháp Tổ Chức Dạy Học Trực Tuyến Hình Học 8 Hiệu Quả

Bên cạnh việc thiết kế bài giảng, phương pháp tổ chức dạy học trực tuyến hình học 8 cũng đóng vai trò quan trọng. Giáo viên nên tạo ra một môi trường học tập thân thiện, cởi mở, khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, trao đổi ý kiến và chia sẻ kinh nghiệm. Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo dự án, dạy học theo vấn đề để kích thích sự chủ động và sáng tạo của học sinh. Đồng thời, giáo viên cần theo dõi và đánh giá quá trình học tập của học sinh một cách thường xuyên để kịp thời hỗ trợ và điều chỉnh phương pháp giảng dạy.

4.1. Tạo môi trường học tập thân thiện và cởi mở

Một môi trường học tập thân thiện và cởi mở sẽ giúp học sinh cảm thấy thoải mái và tự tin hơn trong việc tham gia vào các hoạt động học tập. Giáo viên nên khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, trao đổi ý kiến và chia sẻ kinh nghiệm với nhau.

4.2. Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực dự án vấn đề

Các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo dự án, dạy học theo vấn đề có thể kích thích sự chủ động và sáng tạo của học sinh. Học sinh sẽ được tham gia vào quá trình tìm tòi, nghiên cứu và giải quyết các vấn đề thực tế, từ đó phát triển kỹ năng tự học một cách hiệu quả.

4.3. Theo dõi và đánh giá thường xuyên quá trình học tập

Giáo viên cần theo dõi và đánh giá quá trình học tập của học sinh một cách thường xuyên để kịp thời hỗ trợ và điều chỉnh phương pháp giảng dạy. Việc đánh giá có thể được thực hiện thông qua các bài kiểm tra, bài tập về nhà, hoặc thông qua việc quan sát và đánh giá sự tham gia của học sinh trong các hoạt động học tập.

V. Ứng Dụng Thực Tế Kết Quả Rèn Luyện Tự Học Hình Học 8

Luận văn này trình bày kết quả thực nghiệm về việc áp dụng các phương pháp thiết kế và tổ chức dạy học trực tuyến hình học 8 nhằm rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh. Kết quả cho thấy rằng, khi được học tập trong môi trường trực tuyến được thiết kế khoa học và áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, học sinh đã có sự tiến bộ rõ rệt về kiến thức, kỹ năng và thái độ học tập. Các em trở nên chủ động hơn trong việc tìm tòi, nghiên cứu và giải quyết vấn đề, đồng thời có khả năng tự đánh giá và điều chỉnh quá trình học tập của mình một cách hiệu quả.

5.1. Cải thiện kết quả học tập môn Hình học 8

Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng học sinh được học tập theo phương pháp mới có kết quả học tập môn Hình học 8 cao hơn so với học sinh được học tập theo phương pháp truyền thống. Điều này chứng tỏ rằng việc thiết kế và tổ chức dạy học trực tuyến một cách khoa học có thể giúp nâng cao hiệu quả học tập của học sinh.

5.2. Nâng cao kỹ năng tự học và tư duy logic

Học sinh được học tập theo phương pháp mới không chỉ nắm vững kiến thức mà còn phát triển kỹ năng tự học và tư duy logic. Các em trở nên chủ động hơn trong việc tìm tòi, nghiên cứu và giải quyết vấn đề, đồng thời có khả năng tự đánh giá và điều chỉnh quá trình học tập của mình một cách hiệu quả.

5.3. Tăng cường sự hứng thú và yêu thích môn Hình học 8

Môi trường học tập trực tuyến được thiết kế khoa học và áp dụng các phương pháp dạy học tích cực đã giúp học sinh tăng cường sự hứng thú và yêu thích môn Hình học 8. Các em cảm thấy thoải mái và tự tin hơn trong việc tham gia vào các hoạt động học tập, từ đó đạt được kết quả học tập tốt hơn.

VI. Kết Luận Tiềm Năng Phát Triển Dạy Tự Học Hình Học 8

Luận văn này đã trình bày một cách tổng quan về việc thiết kế và tổ chức dạy học trực tuyến hình học 8 nhằm rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp này có nhiều tiềm năng để phát triển và ứng dụng rộng rãi trong thực tế. Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu để hoàn thiện và tối ưu hóa phương pháp này, đồng thời cần có sự đầu tư về hạ tầng công nghệ và đào tạo giáo viên để đảm bảo rằng tất cả học sinh đều có cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao.

6.1. Khuyến nghị về chính sách và đầu tư cho giáo dục trực tuyến

Cần có chính sách hỗ trợ và đầu tư cho giáo dục trực tuyến, bao gồm việc trang bị cơ sở vật chất, đào tạo giáo viên và phát triển các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ dạy và học. Điều này sẽ giúp tạo ra môi trường học tập trực tuyến chất lượng cao và đảm bảo rằng tất cả học sinh đều có cơ hội tiếp cận giáo dục.

6.2. Nghiên cứu sâu hơn về các phương pháp dạy học trực tuyến

Cần có thêm nhiều nghiên cứu để hoàn thiện và tối ưu hóa các phương pháp dạy học trực tuyến, đặc biệt là các phương pháp giúp phát triển kỹ năng tự học cho học sinh. Các nghiên cứu nên tập trung vào việc tìm ra các công cụ và kỹ thuật hiệu quả để tạo ra môi trường học tập trực tuyến sinh động, hấp dẫn và phù hợp với nhu cầu của từng học sinh.

6.3. Đề xuất về việc tích hợp dạy học trực tuyến vào chương trình

Dạy học trực tuyến nên được tích hợp vào chương trình giáo dục một cách hợp lý, không chỉ như một giải pháp thay thế trong các tình huống khẩn cấp mà còn như một phương pháp bổ trợ giúp nâng cao hiệu quả học tập của học sinh. Việc tích hợp cần được thực hiện một cách cẩn thận và khoa học, đảm bảo rằng các hoạt động học tập trực tuyến phù hợp với mục tiêu và nội dung của chương trình.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và đại dịch Covid-19, việc dạy học trực tuyến trở thành giải pháp thiết yếu nhằm duy trì hoạt động giáo dục. Theo khảo sát tại 5 trường THCS ở Hải Phòng với 487 học sinh và 26 giáo viên, có tới 83% học sinh nhận thức được tầm quan trọng của kỹ năng tự học khi học trực tuyến. Tuy nhiên, thực tế cho thấy chỉ khoảng 7-15% học sinh có ý thức tự học chủ động, trong khi 43-76% học sinh chưa hình thành thói quen tự học hiệu quả. Môn Toán, đặc biệt là nội dung Hình học lớp 8, được xem là môn học trọng tâm để phát triển năng lực tự học do tính ứng dụng rộng rãi và khả năng rèn luyện tư duy logic. Mục tiêu nghiên cứu là thiết kế và tổ chức dạy học trực tuyến một số nội dung Hình học lớp 8 nhằm phát triển kỹ năng tự học cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng học tập và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nghiên cứu tập trung vào quá trình dạy học trực tuyến tại các trường THCS ở Hải Phòng trong năm học 2020-2021, với trọng tâm là phát triển kỹ năng tự học qua các hoạt động tương tác, lập kế hoạch và tự đánh giá kết quả học tập. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng mô hình dạy học trực tuyến hiệu quả, giúp học sinh nâng cao năng lực tự học, thích nghi với môi trường học tập hiện đại và phát triển bền vững trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết giáo dục về tự học và dạy học trực tuyến. Theo Nguyễn Cảnh Toàn, tự học là quá trình người học chủ động sử dụng năng lực trí tuệ và phẩm chất cá nhân để chiếm lĩnh tri thức, phát triển bản thân. Lý thuyết kỹ năng tự học được phân thành bốn nhóm chính: kỹ năng định hướng, lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch và tự kiểm tra, đánh giá. Trong dạy học trực tuyến, mô hình tương tác giữa giáo viên và học sinh được phân thành bốn mức độ, từ mức độ tương tác thấp (học sinh tự học với tài liệu) đến mức độ tương tác cao nhất (giáo viên và học sinh trao đổi liên tục, cá nhân hóa nội dung học tập). Môn Toán, đặc biệt là Hình học lớp 8, được lựa chọn làm nội dung nghiên cứu do tính chất phát triển tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề. Các khái niệm chính bao gồm: tự học, kỹ năng tự học môn Toán, dạy học trực tuyến, môi trường học tập trực tuyến, và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận, điều tra khảo sát và thực nghiệm sư phạm. Nguồn dữ liệu chính gồm khảo sát ý kiến 26 giáo viên và 487 học sinh tại 5 trường THCS ở Hải Phòng, thu thập tháng 4 năm 2021. Phương pháp điều tra bao gồm quan sát, phỏng vấn sâu và bảng hỏi nhằm đánh giá thực trạng kỹ năng tự học và hiệu quả dạy học trực tuyến. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý dữ liệu khảo sát và kết quả thực nghiệm. Thực nghiệm sư phạm được tiến hành trên các lớp học trực tuyến với nội dung Hình học lớp 8, áp dụng các biện pháp phát triển kỹ năng tự học như hướng dẫn lập kế hoạch học tập, sử dụng công cụ công nghệ, tổ chức thảo luận nhóm và tự đánh giá kết quả học tập. Cỡ mẫu thực nghiệm gồm các lớp học sinh lớp 8 tại trường THCS Bàng La, với so sánh kết quả giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong học kỳ II năm học 2020-2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng kỹ năng tự học của học sinh: Chỉ khoảng 7-15% học sinh có kỹ năng tự học chủ động và sáng tạo, trong khi 43-76% học sinh chưa hình thành thói quen tự học hiệu quả. 83% học sinh nhận thức được tầm quan trọng của tự học khi học trực tuyến, nhưng chỉ 43% yêu thích việc tự thực hiện nhiệm vụ học tập do giáo viên giao.

2. Sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học: 100% giáo viên sử dụng Microsoft Word và PowerPoint trong giảng dạy trực tuyến, nhưng chỉ 45% tự đánh giá kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin ở mức khá thành thạo. Học sinh chủ yếu sử dụng công nghệ cho mục đích giải trí (70%) và trao đổi thông tin qua mạng xã hội (84%), trong khi chỉ 25% thường xuyên tra cứu tài liệu học tập và 13% tham gia khóa học trực tuyến.

3. Hiệu quả dạy học trực tuyến trong phát triển kỹ năng tự học: 65% giáo viên tập trung phát triển toàn diện các kỹ năng tự học cho học sinh, trong đó kỹ năng định hướng, lập kế hoạch, thực hiện và kiểm tra kế hoạch tự học được chú trọng. Qua thực nghiệm sư phạm, lớp học áp dụng biện pháp thiết kế bài giảng trực tuyến có sự tương tác cao, sử dụng hình ảnh, video minh họa và tổ chức thảo luận nhóm đã nâng cao tính tích cực và kết quả học tập của học sinh so với lớp đối chứng.

4. Thái độ và khả năng học trực tuyến của học sinh: 90% học sinh cho biết có thể hiểu nội dung bài học và làm bài tập sau khi học trực tuyến, tuy nhiên 30% học sinh không thích học trực tuyến do thiếu sự kiểm soát và khó khăn trong việc tự học. Việc học trực tuyến giúp tiết kiệm thời gian di chuyển và tăng thời gian học tại nhà, nhưng cũng gặp khó khăn về thiết bị và mạng Internet ở một số địa phương.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát và thực nghiệm cho thấy việc phát triển kỹ năng tự học qua dạy học trực tuyến là cần thiết và khả thi, nhưng còn nhiều thách thức. Nguyên nhân chính là do học sinh chưa quen với phương pháp học chủ động, thiếu kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin hiệu quả và chưa có thói quen tự lập kế hoạch học tập. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả tương đồng với nhận định rằng tự học là yếu tố quyết định chất lượng học tập và cần được rèn luyện từ sớm. Việc sử dụng phần mềm Microsoft Teams và các công cụ hỗ trợ như video, bài tập trực tuyến, nhóm chat đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc tương tác và phát triển kỹ năng tự học. Tuy nhiên, cần khắc phục hạn chế về thiết bị và mạng, đồng thời tăng cường hướng dẫn kỹ năng tự học cho học sinh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ tự học của học sinh, bảng thống kê kỹ năng sử dụng công nghệ của giáo viên và học sinh, cũng như biểu đồ so sánh kết quả học tập giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho giáo viên và học sinh: Tổ chức các khóa tập huấn kỹ năng sử dụng phần mềm dạy học trực tuyến như Microsoft Teams, Google Classroom trong vòng 6 tháng, do phòng đào tạo và công nghệ thông tin các trường THCS phối hợp thực hiện.

2. Xây dựng và áp dụng quy trình dạy học trực tuyến có tương tác cao: Thiết kế bài giảng trực tuyến kết hợp hình ảnh, video minh họa, tổ chức thảo luận nhóm và giao nhiệm vụ tự học rõ ràng nhằm phát triển kỹ năng định hướng, lập kế hoạch và tự đánh giá của học sinh. Thời gian áp dụng từ đầu năm học tiếp theo, do giáo viên bộ môn Toán chủ trì.

3. Phát triển hệ thống hỗ trợ học tập trực tuyến: Xây dựng nhóm chat, diễn đàn trao đổi thông tin giữa giáo viên và học sinh trên nền tảng công nghệ phù hợp để tăng cường tương tác và hỗ trợ học sinh trong quá trình tự học. Thực hiện trong vòng 3 tháng, do ban giám hiệu và tổ chuyên môn phối hợp.

4. Khuyến khích phụ huynh tham gia hỗ trợ học sinh: Tổ chức các buổi hướng dẫn cho phụ huynh về cách đồng hành cùng con trong học trực tuyến và phát triển kỹ năng tự học, nhằm nâng cao hiệu quả học tập tại nhà. Thời gian triển khai trong quý đầu năm học, do nhà trường và ban đại diện cha mẹ học sinh thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên bộ môn Toán THCS: Nghiên cứu cung cấp các biện pháp thiết kế và tổ chức dạy học trực tuyến hiệu quả, giúp giáo viên nâng cao kỹ năng hướng dẫn học sinh tự học, từ đó cải thiện chất lượng giảng dạy.

2. Nhà quản lý giáo dục: Các hiệu trưởng, phòng giáo dục có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và hỗ trợ dạy học trực tuyến, góp phần nâng cao năng lực tự học của học sinh trong toàn hệ thống.

3. Chuyên gia phát triển chương trình đào tạo: Những người xây dựng chương trình và tài liệu học tập có thể tham khảo để tích hợp các nội dung phát triển kỹ năng tự học và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

4. Phụ huynh học sinh: Luận văn giúp phụ huynh hiểu rõ vai trò của kỹ năng tự học và cách hỗ trợ con em trong học tập trực tuyến, từ đó đồng hành hiệu quả cùng nhà trường và giáo viên.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao kỹ năng tự học lại quan trọng trong dạy học trực tuyến?
   Kỹ năng tự học giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, tự lập kế hoạch và tự đánh giá kết quả học tập, đặc biệt trong môi trường học trực tuyến thiếu sự giám sát trực tiếp. Ví dụ, khảo sát cho thấy 83% học sinh nhận thức được tầm quan trọng của tự học khi học trực tuyến.

2. Các kỹ năng tự học chính cần phát triển cho học sinh là gì?
   Bao gồm kỹ năng định hướng (xác định mục tiêu học tập), lập kế hoạch học tập, thực hiện kế hoạch và tự kiểm tra, đánh giá kết quả. Những kỹ năng này giúp học sinh học tập hiệu quả và bền vững.

3. Làm thế nào để giáo viên hỗ trợ học sinh phát triển kỹ năng tự học trong dạy học trực tuyến?
   Giáo viên cần thiết kế bài giảng có tính tương tác cao, hướng dẫn học sinh lập kế hoạch học tập, giao nhiệm vụ rõ ràng và tổ chức thảo luận nhóm. Ví dụ, sử dụng phần mềm Microsoft Teams để tạo nhóm chat và tổ chức các buổi học trực tuyến có sự tham gia tích cực của học sinh.

4. Khó khăn phổ biến khi dạy học trực tuyến là gì?
   Bao gồm hạn chế về thiết bị và mạng Internet, học sinh thiếu kỹ năng sử dụng công nghệ, thiếu sự kiểm soát và động lực học tập. Khoảng 30% học sinh không thích học trực tuyến do những khó khăn này.

5. Làm thế nào để phụ huynh hỗ trợ con em trong học trực tuyến?
   Phụ huynh cần quan tâm, đồng hành cùng con trong việc lập kế hoạch học tập, tạo môi trường học tập thuận lợi tại nhà và phối hợp với giáo viên để theo dõi tiến độ học tập. Việc này giúp học sinh duy trì thói quen tự học và nâng cao hiệu quả học tập.

Kết luận

• Tự học là yếu tố quyết định chất lượng học tập, đặc biệt trong môi trường dạy học trực tuyến.
• Kỹ năng tự học gồm bốn nhóm chính: định hướng, lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch và tự đánh giá.
• Việc thiết kế và tổ chức dạy học trực tuyến nội dung Hình học lớp 8 có thể phát triển hiệu quả kỹ năng tự học cho học sinh.
• Thực nghiệm sư phạm cho thấy học sinh lớp thực nghiệm có kết quả học tập và thái độ tích cực hơn so với lớp đối chứng.
• Các giải pháp đề xuất cần được triển khai đồng bộ trong thời gian tới để nâng cao năng lực tự học và chất lượng dạy học trực tuyến.

Hành động tiếp theo: Các trường THCS cần áp dụng quy trình dạy học trực tuyến có tương tác cao, tổ chức tập huấn kỹ năng công nghệ cho giáo viên và học sinh, đồng thời tăng cường phối hợp với phụ huynh để phát triển kỹ năng tự học cho học sinh. Để biết thêm chi tiết và tài liệu hỗ trợ, quý độc giả có thể liên hệ với khoa Giáo dục của Trường Đại học Hải Phòng.