Nghiên cứu văn học nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết Đức Thánh Trần và Trần Thủ Độ

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài

1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Phương pháp nghiên cứu

1.5. Cấu trúc luận văn

2. CHƯƠNG 1: KHÁI LƯỢC VỀ NGHỆ THUẬT TỰ SỰ VÀ HÀNH TRÌNH SÁNG TÁC CỦA TRẦN THANH CẢNH

2.1. Khái lược về nghệ thuật tự sự

2.2. Khái niệm tự sự và tự sự học

2.3. Các bình diện nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết

2.4. Hành trình sáng tác của Trần Thanh Cảnh

3. CHƯƠNG 2: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ CỦA TRẦN THANH CẢNH

3.1. Nguồn sử liệu và nhân vật trong tiểu thuyết lịch sử

3.2. Vấn đề hư cấu trong xây dựng nhân vật lịch sử

3.3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật Trần Quốc Tuấn

3.4. Cách lựa chọn sự kiện và khung cảnh lịch sử

3.5. Nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật Trần Quốc Tuấn

3.6. Nghệ thuật xây dựng nhân vật Trần Thủ Độ

3.7. Cách lựa chọn sử liệu để xây dựng nhân vật Trần Thủ Độ

3.8. Nghệ thuật khắc họa tính cách và tâm lý phức tạp của Trần Thủ Độ

3.9. Đối thoại với diễn ngôn sử học qua trường hợp Trần Thủ Độ

4. CHƯƠNG 3: NGƯỜI KỂ CHUYỆN, CỐT TRUYỆN, NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU TRONG TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ CỦA TRẦN THANH CẢNH

4.1. Hình tượng người kể chuyện

4.2. Khái niệm về ngôi kể và điểm nhìn trần thuật

4.3. Ngôi kể và điểm nhìn trần thuật trong tiểu thuyết Đức Thánh Trần

4.4. Ngôi kể và điểm nhìn trần thuật trong tiểu thuyết Trần Thủ Độ

4.5. Nghệ thuật xây dựng tình huống và tổ chức cốt truyện

4.6. Tình huống và cốt truyện trong tiểu thuyết lịch sử

4.7. Nghệ thuật xây dựng tình huống và cốt truyện trong tiểu thuyết Đức Thánh Trần

4.8. Nghệ thuật xây dựng tình huống và cốt truyện trong tiểu thuyết Trần Thủ Độ

4.9. Ngôn ngữ nghệ thuật và giọng điệu trần thuật

4.10. Khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật

4.11. Ngôn ngữ nghệ thuật trong Đức Thánh Trần và Trần Thủ Độ

4.12. Khái niệm giọng điệu trần thuật

4.13. Giọng điệu trần thuật trong Đức Thánh Trần và Trần Thủ Độ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khái lược về nghệ thuật tự sự và hành trình sáng tác của Trần Thanh Cảnh

Luận văn bắt đầu bằng việc khái quát về nghệ thuật tự sự, đề cập đến định nghĩa của tự sự và tự sự học theo các nhà nghiên cứu như Trần Đình Sử và Lê Bá Hán. Tự sự được hiểu là phương thức tái hiện đời sống thông qua các sự kiện, biến cố trong không gian và thời gian nhất định. Luận văn cũng phân biệt tự sự với trữ tình và kịch, đồng thời khẳng định tính đa dạng của tự sự trong văn học và phi văn học.

Tiếp theo, luận văn tóm tắt hành trình sáng tác của Trần Thanh Cảnh, từ những truyện ngắn về làng Ngọc đến các tiểu thuyết lịch sử về thời Trần, đặc biệt là Đức Thánh Trần và Trần Thủ Độ. Tác giả luận văn nhấn mạnh tâm huyết của nhà văn khi muốn truyền tải tình yêu quê hương đất nước, lòng kính trọng đối với các vị anh hùng dân tộc, đồng thời gửi gắm thông điệp về việc học hỏi từ quá khứ để xây dựng hiện tại và tương lai. Trích dẫn lời nhà văn Trần Thanh Cảnh: “Khi hai tiểu thuyết lịch sử Đức Thánh Trần và Trần Thủ Độ ra đời được đông đảo bạn đọc đón nhận, thực sự tôi rất vui... Nhân đây tôi muốn nhắn gửi đến các thế hệ sau là hãy đọc và tìm hiểu về nguồn cội lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam và những người anh hùng của dân tộc mình.”

1.1. Khái niệm tự sự 1.2. Hành trình sáng tác của Trần Thanh Cảnh 1.3. Tâm huyết của nhà văn 1.4. Thông điệp gửi gắm

II. Nghệ thuật xây dựng nhân vật

Chương này tập trung phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật trong hai tiểu thuyết. Luận văn cho rằng Trần Thanh Cảnh đã thành công trong việc xây dựng hình tượng các nhân vật lịch sử vừa mang tính sử thi, vừa mang tính hiện thực. Tác giả đã khéo léo kết hợp sử liệu chính thống với yếu tố hư cấu để tạo nên những nhân vật sống động, có chiều sâu tâm lý. Luận văn phân tích cụ thể cách tác giả khắc họa nhân vật Trần Quốc Tuấn và Trần Thủ Độ, làm nổi bật tính cách, tâm lý phức tạp của hai vị anh hùng này.

Đặc biệt, luận văn nhấn mạnh vào nghệ thuật khắc họa Trần Thủ Độ - một nhân vật lịch sử gây nhiều tranh cãi. Tác giả đã không né tránh những khía cạnh “tối” trong con người Trần Thủ Độ, mà mạnh dạn phơi bày cả công và tội, tạo nên một hình tượng nhân vật đa diện, chân thực và gần gũi hơn. Việc “Đối thoại với diễn ngôn sử học qua trường hợp Trần Thủ Độ” cho thấy sự tìm tòi, sáng tạo của nhà văn trong việc tiếp cận và tái hiện lịch sử.

2.1. Nhân vật Trần Quốc Tuấn 2.2. Nhân vật Trần Thủ Độ 2.3. Sử liệu và hư cấu 2.4. Đối thoại với diễn ngôn sử học

III. Người kể chuyện cốt truyện ngôn ngữ và giọng điệu

Chương này đi sâu vào phân tích các yếu tố kỹ thuật tự sự như ngôi kể, điểm nhìn, cốt truyện, ngôn ngữ và giọng điệu. Luận văn chỉ ra việc Trần Thanh Cảnh sử dụng ngôi kể và điểm nhìn linh hoạt, khi thì ở ngôi thứ ba khách quan, khi thì ở ngôi thứ nhất tạo sự gần gũi, dẫn dắt người đọc vào câu chuyện. Cốt truyện được xây dựng hấp dẫn, lồng ghép giữa quá khứ và hiện tại, hiện thực và kỳ ảo, tạo nên sự lôi cuốn cho người đọc.

Về ngôn ngữ, tác giả sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, đậm chất dân tộc, kết hợp với giọng điệu trần thuật linh hoạt, khi trang trọng, khi trữ tình, khi hài hước, góp phần khắc họa thành công tính cách nhân vật và không khí thời đại. Luận văn đánh giá cao việc tác giả sử dụng ngôn ngữ thuyết khách “thấu tình đạt lý mà không cần viện dẫn các điển tích điển cố từ văn hóa Trung Hoa”.

3.1. Ngôi kể và điểm nhìn trần thuật 3.2. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện 3.3. Ngôn ngữ nghệ thuật 3.4. Giọng điệu trần thuật

IV. Giá trị và ứng dụng thực tiễn

Luận văn khẳng định giá trị của hai tiểu thuyết Đức Thánh Trần và Trần Thủ Độ không chỉ ở giá trị nghệ thuật mà còn ở giá trị lịch sử, văn hóa và giáo dục. Hai tác phẩm đã góp phần tái hiện một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và tình yêu quê hương đất nước trong lòng người đọc, đặc biệt là thế hệ trẻ. Việc tác giả khéo léo lồng ghép các giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống vào tác phẩm cũng góp phần giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc cho thế hệ sau.

Ngoài ra, luận văn cũng đánh giá cao tính ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu, cho rằng việc phân tích nghệ thuật tự sự trong hai tiểu thuyết này có thể là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, giảng dạy văn học, cũng như cho các nhà văn, nhà nghiên cứu quan tâm đến thể loại tiểu thuyết lịch sử.

Luận văn thạc sĩ về văn học nghệ thuật tự sự trong Đức Thánh Trần và Trần Thủ Độ của Trần Thanh Cảnh