Luận án tiến sĩ nghiên cứu văn bản thuyên thích sách Mạnh Tử ở Việt Nam từ đầu thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XX

Khảo sát lịch sử nghiên cứu Mạnh Tử ở Việt Nam cho thấy sự quan tâm đến kinh điển Nho gia từ sớm. Các nhà Nho Việt Nam đã chủ động tiếp nhận, nghiên cứu và diễn giải Mạnh Tử, tạo nên nhiều văn bản thuyên thích sách Mạnh Tử. Mạnh Tử ở Việt Nam không chỉ là tài liệu học tập, thi cử mà còn là nguồn tư tưởng quan trọng. Tư tưởng Mạnh Tử trong lịch sử Việt Nam có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống chính trị, xã hội và văn hóa. Nghiên cứu này tập trung vào giai đoạn thế kỷ XVIII - XX, một thời kỳ chuyển biến mạnh mẽ của xã hội Việt Nam. Việc phân tích các văn bản thuyên thích sách Mạnh Tử trong giai đoạn này giúp làm rõ cách tiếp cận và diễn giải kinh điển Nho gia trong bối cảnh lịch sử cụ thể. Nghiên cứu Mạnh Tử thế kỷ XVIII, Nghiên cứu Mạnh Tử thế kỷ XIX, Nghiên cứu Mạnh Tử thế kỷ XX sẽ được phân tích riêng biệt để làm nổi bật sự khác biệt về phương pháp và quan điểm.

Phần này tập trung phân tích văn bản Mạnh Tử theo các nhóm: tường thuật chính văn, tái cấu trúc chính văn, và chú thích. Phương pháp nghiên cứu văn bản Mạnh Tử bao gồm phân tích ngữ nghĩa, văn phong, cấu trúc văn bản và bối cảnh lịch sử. Các bản dịch Mạnh Tử ở Việt Nam được phân tích so sánh để làm rõ sự đa dạng trong cách tiếp cận và diễn giải kinh điển. So sánh các bản dịch Mạnh Tử giúp làm nổi bật những điểm mạnh, yếu của từng bản dịch. Quan điểm chính trị Mạnh Tử, quan điểm xã hội Mạnh Tử được phân tích trong bối cảnh lịch sử Việt Nam. Giáo dục theo Mạnh Tử cũng là một hướng nghiên cứu quan trọng, phản ánh sự ảnh hưởng của tư tưởng Mạnh Tử đến hệ thống giáo dục Việt Nam. Ứng dụng tư tưởng Mạnh Tử trong thực tiễn đời sống Việt Nam được khảo sát.

Nghiên cứu văn bản thuyên thích Mạnh Tử bắt đầu bằng việc thống kê các văn bản thuyên thích sách Mạnh Tử còn lại. Các văn bản được phân loại theo nhiều tiêu chí: thời gian biên soạn, phương pháp thuyên thích (tóm lược, chú giải, dịch thuật…), loại chữ viết (Hán văn, Nôm). Mục tiêu là xây dựng một bức tranh tổng quan về hoạt động thuyên thích Mạnh Tử tại Việt Nam trong giai đoạn nghiên cứu. Việc phân tích các bản dịch Mạnh Tử giúp xác định tính chất và mục đích của từng văn bản. So sánh các bản dịch Mạnh Tử sẽ làm rõ sự đa dạng trong cách tiếp cận và diễn giải. Mạnh Tử học thời kỳ này thể hiện sự kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo của các nhà Nho Việt Nam. Triết lý Mạnh Tử được thể hiện qua nhiều cách khác nhau trong các văn bản, phản ánh sự đa dạng trong cách hiểu và ứng dụng.

Phân tích văn bản Mạnh Tử tập trung vào 5 văn bản tiêu biểu: Tứ thư ước giải, Tứ thư tiết yếu, Tiểu học Tứ thư tiết lược, Sách Mạnh học bậc cao trung học giáo khoa, Trâu thư trích lục. Mỗi văn bản được phân tích chi tiết về nguồn gốc, tác giả (nếu xác định được), phương pháp thuyên thích, ngôn ngữ sử dụng, nội dung chính. Phương pháp thuyên thích của các nhà Nho Việt Nam được làm rõ. Quan điểm chính trị Mạnh Tử được thể hiện trong các văn bản như thế nào? Triết học Mạnh Tử được vận dụng vào thực tiễn ra sao? Đạo đức Mạnh Tử ảnh hưởng thế nào đến đời sống xã hội? Sư phạm Mạnh Tử được thể hiện trong các văn bản ra sao? Những câu hỏi này sẽ được giải đáp trong quá trình phân tích. Văn hóa Nho giáo Việt Nam đã góp phần hình thành nên đặc trưng của các văn bản này như thế nào?

Nghiên cứu này có giá trị học thuật to lớn. Nó bổ sung những hiểu biết mới về lịch sử tiếp nhận và diễn giải tư tưởng Nho gia ở Việt Nam. Nghiên cứu Mạnh Tử mang đến những góc nhìn mới về mối quan hệ giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa Trung Quốc. Những đóng góp của nghiên cứu bao gồm việc phát hiện và phân tích các văn bản thuyên thích Mạnh Tử quý hiếm. Việc so sánh các bản dịch Mạnh Tử cung cấp những thông tin giá trị về cách hiểu và vận dụng tư tưởng Mạnh Tử ở Việt Nam. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận án có thể được áp dụng cho các nghiên cứu tương tự về kinh điển Nho gia khác. Triết lý Mạnh Tử được nghiên cứu sâu sắc hơn, góp phần làm rõ hơn hệ thống tư tưởng của Mạnh Tử.

Nghiên cứu này có nhiều ứng dụng thực tiễn. Nó phục vụ cho công tác giáo dục, đặc biệt là giáo dục đạo đức và lịch sử. Những bài học từ tư tưởng Mạnh Tử vẫn còn giá trị đến ngày nay. Nghiên cứu này góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc. Hiểu rõ hơn về văn hóa Nho giáo Việt Nam giúp chúng ta bảo vệ và phát triển những giá trị truyền thống tốt đẹp. Triết lý Mạnh Tử vẫn còn nhiều điều đáng để học hỏi và ứng dụng trong cuộc sống hiện đại. Những thách thức trong việc ứng dụng nghiên cứu này bao gồm việc phổ biến kết quả nghiên cứu đến đông đảo người đọc và việc kết hợp kiến thức truyền thống với thực tiễn hiện đại.