Nghiên Cứu Tác Động Của Quá Trình Tái Định Cư Đến Đời Sống Kinh Tế Xã Hội Của Người Dân Hà Nội

• Tác giả: Trần Đức Phương
• Người hướng dẫn: Vũ Quốc Huy
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Kinh tế
• Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
• Đề tài: Quá trình tái định cư ở thành phố Hà Nội: Nghiên cứu sự tác động đến đời sống kinh tế, xã hội của người dân
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ TÁI ĐỊNH CƯ VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN ĐỜI SỐNG KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA NGƯỜI DÂN
• 1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 1.2. Các nghiên cứu về đền bù, bồi thường trong TĐC
• 1.3. Các nghiên cứu về di dời, tổ chức TĐC
• 1.4. Các nghiên cứu về sinh kế và phục hồi sinh kế cho người dân TĐC
• 1.5. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.6. Các nghiên cứu về chính sách TĐC
• 1.7. Các nghiên cứu về đời sống KT, XH của người dân TĐC
• 1.8. Các nghiên cứu về TĐC ở thành phố Hà Nội
• 1.9. Kết luận Chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ TÁI ĐỊNH CƯ VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN ĐỜI SỐNG KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA NGƯỜI DÂN
• 2.1. Những vấn đề chung về tái định cư
• 2.2. Khái niệm tái định cư
• 2.3. Các khái niệm về GPMB, đền bù, bồi thường và hỗ trợ
• 2.4. Đặc điểm, vai trò, bản chất và các hình thức TĐC
• 2.5. Tác động của TĐC đến đời sống KT, XH của người dân
• 2.6. Đời sống KT, XH
• 2.7. Tác động của TĐC đến đời sống KT, XH
• 2.8. Lý thuyết nguy cơ bần cùng hóa và phục hồi sinh kế (IRR)
• 2.9. Vận dụng lý thuyết IRR trong nghiên cứu về TĐC và tác động đến đời sống KT, XH
• 2.10. Vận dụng lý thuyết IRR trong nghiên cứu TĐC trên thế giới
• 2.11. Vận dụng lý thuyết IRR kết hợp với khung sinh kế bền vững trong nghiên cứu TĐC ở Việt Nam
• 2.12. Kinh nghiệm trong và ngoài nước về TĐC
• 2.13. Kinh nghiệm TĐC ở một số quốc gia trên thế giới
• 2.14. Kinh nghiệm của một số tỉnh, thành phố ở Việt Nam
• 2.15. Những bài học kinh nghiệm
• 2.16. Kết luận Chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp tiếp cận
• 3.2. Tiếp cận hệ thống
• 3.3. Tiếp cận đa ngành, đa lĩnh vực
• 3.4. Tiếp cận lịch sử, cụ thể
• 3.5. Tiếp cận hiệu quả, bền vững
• 3.6. Nguồn dữ liệu
• 3.7. Nguồn dữ liệu thứ cấp
• 3.8. Nguồn dữ liệu sơ cấp
• 3.9. Phương pháp nghiên cứu
• 3.10. Nghiên cứu định tính
• 3.11. Nghiên cứu định lượng
• 3.12. Khung nghiên cứu về tác động của TĐC đến đời sống KT, XH
• 3.13. Kết luận Chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG QUÁ TRÌNH TÁI ĐỊNH CƯ VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN ĐỜI SỐNG KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA NGƯỜI DÂN Ở HÀ NỘI
• 4.1. Tổng quan về quá trình TĐC ở thành phố Hà Nội
• 4.2. Vai trò quản lý của Nhà nước về quá trình TĐC
• 4.3. Khái quát về quá trình TĐC ở thành phố Hà Nội
• 4.4. Đánh giá chung tác động của quá trình TĐC ở thành phố Hà Nội
• 4.5. Tác động của quá trình TĐC đến đời sống KT, XH của người dân
• 4.6. Thông tin chung về hộ gia đình TĐC
• 4.7. Tác động của quá trình TĐC đến đời sống KT, XH
• 4.8. Kết luận Chương 4
• 5. CHƯƠNG 5: QUAN ĐIỂM VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM ĐẢM BẢO BỀN VỮNG ĐỜI SỐNG KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA NGƯỜI DÂN TÁI ĐỊNH CƯ Ở HÀ NỘI
• 5.1. Phương hướng phát triển KT, XH và đô thị và nhu cầu về TĐC của thành phố Hà Nội
• 5.2. Phương hướng phát triển KT, XH, đô thị của thành phố Hà Nội
• 5.3. Nhu cầu về TĐC, ổn định đời sống KT, XH người dân ở Hà Nội
• 5.4. Quan điểm về đảm bảo bền vững đời sống KT, XH của người dân TĐC
• 5.5. Các nhóm giải pháp chủ yếu nhằm đảm bảo bền vững đời sống KT, XH của người dân TĐC
• 5.6. Giải pháp đảm bảo về nhà TĐC
• 5.7. Giải pháp về đổi mới, hoàn thiện về trình tự, thủ tục, xác định giá đất và thực hiện bồi thường, hỗ trợ, TĐC
• 5.8. Giải pháp về ổn định thu nhập, việc làm
• 5.9. Các giải pháp về hỗ trợ giáo dục, y tế
• 5.10. Các giải pháp về đảm bảo về văn hóa, duy trì sự kết nối với cộng đồng
• 5.11. Các giải pháp về quản lý dân cư, tiếp cận các dịch vụ công cộng
• 5.12. Các giải pháp đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường
• 5.13. Kết luận Chương 5
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tái định cư và đời sống kinh tế xã hội

Tái định cư là quá trình phức tạp liên quan đến việc di dời người dân từ nơi ở cũ đến nơi ở mới, thường do các dự án phát triển đô thị. Quá trình này tác động mạnh mẽ đến đời sống kinh tế và đời sống xã hội của người dân. Nghiên cứu chỉ ra rằng, tái định cư không chỉ thay đổi không gian sống mà còn ảnh hưởng đến thu nhập, việc làm, và các mối quan hệ xã hội. Hà Nội, với tốc độ đô thị hóa nhanh, là một ví dụ điển hình cho những thách thức này. Các khu tái định cư thường gặp vấn đề về hệ thống hạ tầng yếu kém, chất lượng cuộc sống giảm sút, và khó khăn trong việc tái hòa nhập cộng đồng.

1.1. Tác động kinh tế của tái định cư

Tái định cư thường dẫn đến sự gián đoạn trong cơ hội việc làm và thu nhập của người dân. Nhiều hộ gia đình sau khi di dời gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm mới, đặc biệt là những người làm nghề tự do hoặc phụ thuộc vào đất đai. Chính sách tái định cư hiện tại chưa đủ mạnh để đảm bảo sự ổn định kinh tế cho người dân. Nghiên cứu tại Hà Nội cho thấy, nhiều hộ gia đình phải sử dụng tiền bồi thường để chi tiêu hàng ngày thay vì đầu tư vào sinh kế lâu dài, dẫn đến nguy cơ bần cùng hóa.

1.2. Tác động xã hội của tái định cư

Tái định cư không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế mà còn làm thay đổi cấu trúc xã hội. Người dân di chuyển đến các khu tái định cư thường mất đi mạng lưới xã hội cũ, gặp khó khăn trong việc hòa nhập với cộng đồng mới. Các vấn đề về giáo dục, y tế, và văn hóa cũng trở nên phức tạp hơn. Nghiên cứu tại Hà Nội chỉ ra rằng, nhiều khu tái định cư thiếu các dịch vụ cơ bản như trường học, bệnh viện, và không gian văn hóa, làm giảm chất lượng cuộc sống của người dân.

II. Chính sách tái định cư và phát triển đô thị

Chính sách tái định cư đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định kinh tế và xã hội cho người dân sau khi di dời. Tuy nhiên, các chính sách hiện tại tại Hà Nội còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Phát triển đô thị nhanh chóng đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc cải thiện chính sách tái định cư, đặc biệt là trong việc đảm bảo hệ thống hạ tầng và cơ hội việc làm cho người dân.

2.1. Thực trạng chính sách tái định cư ở Hà Nội

Chính sách tái định cư tại Hà Nội hiện nay tập trung chủ yếu vào việc bồi thường và hỗ trợ di dời, nhưng chưa chú trọng đến việc phục hồi sinh kế và ổn định đời sống lâu dài. Nhiều khu tái định cư được xây dựng thiếu quy hoạch đồng bộ, dẫn đến tình trạng hệ thống hạ tầng yếu kém và thiếu các dịch vụ cơ bản. Điều này làm giảm hiệu quả của chính sách tái định cư và gây khó khăn cho người dân.

2.2. Giải pháp cải thiện chính sách tái định cư

Để cải thiện chính sách tái định cư, cần tập trung vào việc đảm bảo hệ thống hạ tầng đầy đủ và chất lượng tại các khu tái định cư. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ cơ hội việc làm và đào tạo nghề cho người dân sau khi di dời. Ngoài ra, việc tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quá trình lập kế hoạch và thực hiện tái định cư cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự thành công của các dự án.

III. Tác động của tái định cư đến chất lượng cuộc sống

Tái định cư có tác động sâu sắc đến chất lượng cuộc sống của người dân, cả về mặt vật chất và tinh thần. Nghiên cứu tại Hà Nội cho thấy, nhiều hộ gia đình sau khi di dời gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế, và văn hóa. Điều này làm giảm chất lượng cuộc sống và tạo ra những thách thức lớn trong việc ổn định đời sống lâu dài.

3.1. Chất lượng cuộc sống sau tái định cư

Sau khi di chuyển đến các khu tái định cư, nhiều hộ gia đình gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản. Hệ thống hạ tầng yếu kém và thiếu các dịch vụ công cộng làm giảm chất lượng cuộc sống của người dân. Nghiên cứu tại Hà Nội chỉ ra rằng, nhiều khu tái định cư thiếu trường học, bệnh viện, và không gian văn hóa, gây bất tiện cho người dân.

3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng cuộc sống

Để nâng cao chất lượng cuộc sống sau tái định cư, cần tập trung vào việc cải thiện hệ thống hạ tầng và các dịch vụ công cộng tại các khu tái định cư. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ người dân trong việc tiếp cận giáo dục, y tế, và văn hóa. Việc tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quá trình lập kế hoạch và thực hiện tái định cư cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự thành công của các dự án.