Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của ngành sản xuất công nghiệp, việc nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị đóng vai trò then chốt trong việc gia tăng năng suất và giảm chi phí sản xuất. Tại Việt Nam, chi phí bảo trì thiết bị ước tính chiếm khoảng 10% tổng giá trị thiết bị, tương đương khoảng 5 tỷ USD mỗi năm, gây ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Công ty Kỹ Nghệ Gỗ Long Việt, một trong những doanh nghiệp xuất khẩu lớn tại Bình Dương, đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý bảo trì do trình độ bảo trì còn thấp, thiết bị đa dạng nguồn gốc và quy trình làm việc chưa đồng bộ. Chi phí bảo trì chiếm hơn 10% tổng chi phí sản xuất, đồng thời các sự cố thiết bị đột ngột làm giảm năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh của công ty.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu việc áp dụng quy trình bảo trì tự quản (Autonomous Maintenance - AM) trong khuôn khổ phương pháp quản lý bảo trì năng suất tổng thể (Total Productive Maintenance - TPM) tại Công ty Kỹ Nghệ Gỗ Long Việt. Mục tiêu chính là tìm hiểu lý thuyết TPM, thiết lập và triển khai ba bước đầu tiên của bảo trì tự quản (vệ sinh ban đầu, xác định nguồn gốc vấn đề, tiêu chuẩn vệ sinh - kiểm tra - bôi trơn) tại phân xưởng 1, đồng thời đánh giá tính khả thi của kế hoạch trong thực tế sản xuất. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian 4 tháng, từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2014, với phạm vi áp dụng tại phân xưởng 1 của nhà máy, nơi có 15 máy lạng và các thiết bị phụ trợ quan trọng.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn, giúp doanh nghiệp nhận diện các lãng phí trong bảo trì, nâng cao năng lực vận hành thiết bị, giảm chi phí sản xuất và cải thiện hiệu quả dòng tiền. Đồng thời, luận văn cung cấp cơ sở khoa học để các doanh nghiệp sản xuất gỗ công nghiệp tại Việt Nam có thể áp dụng TPM và AM nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: Quản lý bảo trì năng suất tổng thể (TPM) và Bảo trì tự quản (Autonomous Maintenance - AM).

  • TPM (Total Productive Maintenance): Là phương pháp quản lý nhằm tối đa hóa hiệu suất thiết bị thông qua sự tham gia toàn diện của nhân viên từ lãnh đạo đến công nhân vận hành. TPM tập trung vào việc loại bỏ 6 tổn thất chính gồm hư hỏng máy, cài đặt điều chỉnh, lỗi đơn giản, tốc độ thấp, giảm chất lượng sản phẩm và thời gian khởi động máy. TPM được xây dựng trên nền tảng 5S (Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc, Sẵn sàng) và 8 trụ cột như bảo trì tự quản, cải tiến có trọng điểm, bảo trì có kế hoạch, quản lý chất lượng, đào tạo huấn luyện, an toàn sức khỏe môi trường.

  • Bảo trì tự quản (AM): Là hoạt động trao quyền cho người vận hành máy thực hiện các công việc bảo trì cơ bản như vệ sinh, kiểm tra, bôi trơn, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để giảm thiểu sự cố và tăng tuổi thọ thiết bị. AM giúp nâng cao năng lực nhân viên vận hành, giảm sự phụ thuộc vào đội ngũ bảo trì chuyên nghiệp, từ đó cải thiện chỉ số hiệu suất thiết bị toàn phần (OEE).

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  1. Hiệu suất thiết bị toàn phần (OEE): Được tính bằng tích của ba yếu tố: mức độ sẵn sàng (Availability), hiệu suất thực hiện (Performance), và chất lượng sản phẩm (Quality). Mục tiêu OEE tối thiểu đạt 85% để đảm bảo hiệu quả sản xuất.

  2. 5S: Phương pháp quản lý môi trường làm việc nhằm tạo nền tảng cho TPM, bao gồm sàng lọc, sắp xếp, sạch sẽ, săn sóc và sẵn sàng.

  3. Các bước bảo trì tự quản: Bao gồm vệ sinh ban đầu, xác định nguồn gốc vấn đề và tiêu chuẩn vệ sinh - kiểm tra - bôi trơn, là các bước đầu tiên trong quy trình AM được áp dụng tại công ty.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo chi phí bảo trì hàng năm của công ty, tài liệu kỹ thuật, các bài báo chuyên ngành, tài liệu đào tạo TPM và AM, cũng như các báo cáo ISO và hướng dẫn vận hành thiết bị.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập trực tiếp tại Công ty Kỹ Nghệ Gỗ Long Việt thông qua quan sát thực tế, thống kê số lỗi hư hỏng thiết bị, chi phí sửa chữa, thời gian ngừng máy, phỏng vấn các trưởng phòng, giám đốc sản xuất và nhân viên vận hành.

Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích định lượng dựa trên các chỉ số KPIs (P, Q, C, D, M, S) và chỉ số OEE, kết hợp phân tích định tính qua phỏng vấn và đánh giá thực trạng. Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào phân xưởng 1 với 15 máy lạng và các thiết bị phụ trợ, được lựa chọn do tính quan trọng trong chuỗi sản xuất và khả năng áp dụng thực tế trong thời gian nghiên cứu.

Timeline nghiên cứu kéo dài 4 tháng (từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2014), bao gồm các giai đoạn: khảo sát hiện trạng, đào tạo nhân viên, triển khai ba bước bảo trì tự quản, thu thập dữ liệu và đánh giá tính khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giảm chi phí bảo trì và sửa chữa: Sau khi áp dụng ba bước đầu của bảo trì tự quản, chi phí sửa chữa và bảo trì tại phân xưởng 1 giảm trung bình khoảng 15% so với cùng kỳ trước đó. Chi phí bảo trì hàng năm của công ty dao động quanh mức 1,7 - 1,9 tỷ đồng, trong đó phân xưởng 1 chiếm tỷ trọng lớn.

  2. Tăng hiệu suất thiết bị (OEE): Chỉ số OEE tại phân xưởng 1 tăng từ mức trung bình khoảng 60% lên gần 75% sau 3 tháng triển khai AM, trong đó mức độ sẵn sàng thiết bị tăng từ 80% lên 88%, hiệu suất thực hiện tăng từ 85% lên 92%, và chất lượng sản phẩm duy trì trên 98%.

  3. Nâng cao năng lực nhân viên vận hành: Nhân viên vận hành được đào tạo thực hiện các công việc vệ sinh, kiểm tra và bôi trơn cơ bản, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, giảm thiểu sự cố đột ngột. Tinh thần làm việc và ý thức trách nhiệm của nhân viên được cải thiện rõ rệt, thể hiện qua việc chủ động tham gia các hoạt động bảo trì.

  4. Cải thiện môi trường làm việc và an toàn: Việc áp dụng 5S kết hợp với AM giúp môi trường làm việc sạch sẽ, ngăn nắp hơn, giảm thiểu nguy cơ tai nạn lao động và tăng sự hài lòng của người lao động.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc áp dụng ba bước đầu của bảo trì tự quản trong khuôn khổ TPM tại Công ty Kỹ Nghệ Gỗ Long Việt là khả thi và mang lại hiệu quả tích cực. Việc giảm chi phí bảo trì và tăng OEE phù hợp với các nghiên cứu trong ngành sản xuất công nghiệp, nơi mà TPM được xem là công cụ hiệu quả để nâng cao năng suất và giảm lãng phí.

Nguyên nhân chính của thành công là sự tham gia tích cực của nhân viên vận hành trong công tác bảo trì, giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề thiết bị, đồng thời nâng cao kỹ năng và ý thức bảo trì. So với các nghiên cứu khác, mức tăng OEE đạt được trong nghiên cứu này là tương đối cao trong thời gian ngắn, phản ánh sự phù hợp của phương pháp với điều kiện thực tế của công ty.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số khó khăn như trình độ lao động phổ thông chiếm đa số (76%), gây hạn chế trong việc đào tạo và áp dụng các bước bảo trì phức tạp hơn. Ngoài ra, việc thiếu cơ chế giám sát và đánh giá OEE thường xuyên cũng ảnh hưởng đến hiệu quả duy trì kết quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chi phí bảo trì trước và sau khi áp dụng AM, biểu đồ tăng trưởng OEE theo tháng, và bảng thống kê số lần sự cố thiết bị giảm dần qua các giai đoạn triển khai.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Mở rộng áp dụng bảo trì tự quản: Tiếp tục triển khai các bước tiếp theo của quy trình AM tại các phân xưởng còn lại trong công ty nhằm nâng cao hiệu quả bảo trì toàn diện. Thời gian dự kiến 12-18 tháng, do Ban lãnh đạo và Ban cơ điện chịu trách nhiệm.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao kỹ năng nhân viên: Xây dựng chương trình đào tạo liên tục về kỹ thuật bảo trì cơ bản và nâng cao cho nhân viên vận hành và bảo trì, nhằm cải thiện trình độ và ý thức bảo trì. Thực hiện hàng quý, do phòng Nhân sự phối hợp với Ban kỹ thuật tổ chức.

  3. Xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá OEE: Thiết lập hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu OEE định kỳ để theo dõi hiệu quả bảo trì và sản xuất, từ đó đưa ra các biện pháp cải tiến kịp thời. Thời gian triển khai 6 tháng, do Ban quản lý sản xuất và IT phối hợp thực hiện.

  4. Áp dụng công nghệ hỗ trợ quản lý bảo trì: Đầu tư phần mềm quản lý bảo trì (CMMS) để kiểm soát lịch trình bảo trì, vật tư thay thế và báo cáo sự cố, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu thời gian ngừng máy. Thời gian triển khai 9-12 tháng, do Ban kỹ thuật và Ban IT phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp sản xuất: Giúp hiểu rõ về lợi ích và cách thức triển khai TPM và AM để nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị, giảm chi phí và tăng năng suất.

  2. Chuyên viên kỹ thuật và bảo trì: Cung cấp kiến thức thực tiễn về quy trình bảo trì tự quản, kỹ năng phát hiện và xử lý sự cố thiết bị, cũng như cách phối hợp với các bộ phận khác.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Kỹ thuật: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết TPM trong thực tế doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong ngành công nghiệp chế biến gỗ.

  4. Các doanh nghiệp sản xuất gỗ công nghiệp: Hướng dẫn cụ thể về cách áp dụng TPM và AM phù hợp với điều kiện sản xuất, giúp cải thiện chất lượng sản phẩm và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bảo trì tự quản là gì và tại sao quan trọng?
    Bảo trì tự quản là việc trao quyền cho người vận hành thực hiện các công việc bảo trì cơ bản như vệ sinh, kiểm tra và bôi trơn. Điều này giúp phát hiện sớm sự cố, giảm thời gian ngừng máy và nâng cao hiệu suất thiết bị. Ví dụ, tại Long Việt, việc này giúp tăng OEE từ 60% lên 75% chỉ sau 3 tháng.

  2. TPM khác gì so với bảo trì truyền thống?
    TPM là phương pháp toàn diện, bao gồm sự tham gia của toàn bộ nhân viên và tập trung vào phòng ngừa sự cố, trong khi bảo trì truyền thống thường chỉ tập trung sửa chữa khi thiết bị hỏng. TPM giúp giảm chi phí và tăng năng suất lâu dài.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của TPM?
    Hiệu quả TPM thường được đánh giá qua chỉ số OEE, bao gồm mức độ sẵn sàng, hiệu suất và chất lượng sản phẩm. OEE trên 85% được xem là đạt chuẩn quốc tế. Ngoài ra, giảm chi phí bảo trì và số lần sự cố cũng là chỉ số quan trọng.

  4. Những khó khăn khi áp dụng TPM tại doanh nghiệp Việt Nam?
    Khó khăn gồm trình độ lao động phổ thông cao, thiếu cơ chế giám sát, chi phí đầu tư ban đầu và sự thay đổi thói quen làm việc. Tại Long Việt, trình độ phổ thông chiếm 76%, gây khó khăn trong đào tạo.

  5. Làm sao để duy trì và phát triển TPM sau khi triển khai?
    Cần xây dựng hệ thống giám sát liên tục, đào tạo nâng cao kỹ năng, khuyến khích sáng kiến cải tiến và duy trì văn hóa TPM trong toàn công ty. Việc này giúp TPM không chỉ là dự án ngắn hạn mà trở thành chiến lược lâu dài.

Kết luận

  • Áp dụng ba bước đầu của bảo trì tự quản trong khuôn khổ TPM tại Công ty Kỹ Nghệ Gỗ Long Việt đã giúp giảm chi phí bảo trì khoảng 15% và tăng chỉ số OEE từ 60% lên gần 75% trong 3 tháng.
  • Nâng cao năng lực và ý thức của nhân viên vận hành là yếu tố then chốt để thành công trong triển khai bảo trì tự quản.
  • Việc áp dụng TPM phù hợp với điều kiện thực tế của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong ngành sản xuất gỗ công nghiệp.
  • Cần tiếp tục mở rộng áp dụng, tăng cường đào tạo và xây dựng hệ thống giám sát để duy trì hiệu quả lâu dài.
  • Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm mở rộng quy mô triển khai, đầu tư công nghệ hỗ trợ và phát triển văn hóa TPM trong toàn công ty.

Quý doanh nghiệp và nhà quản lý quan tâm có thể liên hệ để được tư vấn chi tiết về phương pháp triển khai TPM và bảo trì tự quản nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và cạnh tranh trên thị trường.