Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đóng vai trò nền tảng trong việc phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ và nhân cách trẻ em. Tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, với dân số trẻ em ngày càng tăng, nhu cầu chăm sóc, nuôi dưỡng (CS, ND) trẻ mầm non cũng gia tăng, đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý hoạt động này. Theo số liệu năm học 2018-2019, thành phố có 57 trường mầm non với gần 29.000 trẻ được huy động đến trường, trong đó tỷ lệ huy động trẻ mẫu giáo 5 tuổi đạt 100%, nhưng tỷ lệ trẻ nhà trẻ chỉ đạt khoảng 42,4%. Tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi vẫn còn ở mức 7,9%, trong khi tỷ lệ trẻ thừa cân, béo phì có xu hướng tăng lên 3,2%. Những con số này phản ánh rõ nhu cầu cấp thiết trong việc nâng cao chất lượng quản lý hoạt động CS, ND trẻ tại các trường mầm non trên địa bàn.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động CS, ND trẻ tại các trường mầm non thành phố Quy Nhơn, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mầm non trong giai đoạn hiện nay. Nghiên cứu tập trung khảo sát 12 trường mầm non, bao gồm cả công lập và ngoài công lập, trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 3 năm 2020. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục, cán bộ quản lý trường mầm non và các bên liên quan nhằm cải thiện chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, góp phần phát triển nguồn nhân lực tương lai của địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý trường mầm non, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt được mục tiêu giáo dục thông qua việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Quản lý giáo dục mầm non tập trung vào việc tổ chức và điều hành các hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em từ 3 tháng đến 6 tuổi.

  • Lý thuyết quản lý trường mầm non: Quản lý trường mầm non là tổ chức điều hành các hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ. Hoạt động quản lý bao gồm xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá và phối hợp các lực lượng liên quan.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trường mầm non, hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ mầm non, và quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ. Nghiên cứu cũng vận dụng các nguyên tắc quản lý như tính khoa học, tính thực tiễn, tính hệ thống và tính kế thừa để xây dựng các biện pháp quản lý phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ tài liệu chuyên khảo, văn bản pháp luật, báo cáo ngành, kết quả khảo sát thực tế tại 12 trường mầm non trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Đối tượng khảo sát gồm 36 cán bộ quản lý, 132 giáo viên, nhân viên và 144 phụ huynh học sinh.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Điều tra bằng phiếu hỏi, quan sát trực tiếp các hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và phụ huynh.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để tổng hợp số liệu, tính điểm trung bình, độ lệch chuẩn và xếp hạng mức độ quan trọng, thường xuyên, cấp thiết của các hoạt động. Phân tích so sánh giữa các nhóm đối tượng khảo sát để đánh giá thực trạng và nhận thức về quản lý hoạt động CS, ND trẻ.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 01 đến tháng 3 năm 2020, xử lý và phân tích dữ liệu trong quý tiếp theo, hoàn thiện đề xuất biện pháp quản lý trong quý cuối năm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động CS, ND trẻ: Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và phụ huynh đều đánh giá hoạt động CS, ND trẻ là trọng tâm của giáo dục mầm non với điểm trung bình trên 3,0 (thang 4). Tuy nhiên, có sự khác biệt nhỏ về mức độ nhận thức, trong đó cán bộ quản lý và giáo viên có nhận thức cao hơn phụ huynh.

  2. Thực trạng hoạt động chăm sóc trẻ: Các trường mầm non thực hiện tốt việc ghi chép hồ sơ, giám sát công tác chăm sóc, đảm bảo an toàn thể chất và tinh thần cho trẻ với điểm trung bình từ 3,6 đến 3,9. Tuy nhiên, công trình vệ sinh phù hợp với từng độ tuổi và nhân viên y tế tại trường được đánh giá thấp hơn (điểm trung bình khoảng 2,7), cho thấy còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất và nhân lực y tế.

  3. Thực trạng hoạt động nuôi dưỡng trẻ: Hoạt động nuôi dưỡng được thực hiện nghiêm túc với điểm trung bình trên 3,7, đặc biệt việc đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng và cân đối các chất dinh dưỡng được đánh giá cao (điểm trung bình 3,97). Tuy nhiên, công tác kiểm soát tình trạng suy dinh dưỡng, thừa cân, béo phì và cải thiện vi chất dinh dưỡng còn ở mức khá (điểm trung bình từ 2,66 đến 3,02), cho thấy cần tăng cường các biện pháp can thiệp.

  4. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên: Tỷ lệ cán bộ quản lý và giáo viên đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn lần lượt là 93,8% và 67,1%, tuy nhiên nhân viên chưa được chú trọng đào tạo chuyên môn, đặc biệt nhân viên cấp dưỡng chưa qua các lớp đào tạo về chế biến thực phẩm.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công tác quản lý hoạt động CS, ND trẻ tại các trường mầm non thành phố Quy Nhơn đã đạt được một số kết quả tích cực, thể hiện qua việc tổ chức thực hiện các hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ tương đối đồng bộ và có hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế về cơ sở vật chất, nhân lực y tế và công tác kiểm soát dinh dưỡng, ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc toàn diện.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ sự thiếu đồng bộ trong quản lý, hạn chế về nguồn lực đầu tư, cũng như nhận thức chưa đồng đều của đội ngũ cán bộ, giáo viên và nhân viên. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình trạng thiếu nhân viên y tế và công trình vệ sinh phù hợp là vấn đề phổ biến tại nhiều địa phương, đòi hỏi sự quan tâm đầu tư hơn nữa từ các cấp quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình đánh giá các nội dung chăm sóc và nuôi dưỡng theo từng nhóm đối tượng khảo sát, giúp minh họa rõ sự khác biệt nhận thức và thực trạng thực hiện. Bảng tổng hợp tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng và thừa cân theo năm học cũng là minh chứng quan trọng cho nhu cầu cải thiện công tác quản lý dinh dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng nâng cao nhận thức và năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, đặc biệt về dinh dưỡng và vệ sinh an toàn thực phẩm, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành tổ chức.

  2. Đầu tư cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế và công trình vệ sinh phù hợp: Ưu tiên xây dựng, nâng cấp nhà vệ sinh theo tiêu chuẩn cho từng độ tuổi, bố trí nhân viên y tế chuyên trách tại các trường mầm non công lập. Kinh phí và kế hoạch thực hiện trong 2 năm, do UBND thành phố Quy Nhơn và Phòng Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm.

  3. Xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm soát, phòng chống suy dinh dưỡng, thừa cân, béo phì: Áp dụng phần mềm quản lý dinh dưỡng, phối hợp với cơ sở y tế địa phương để theo dõi sức khỏe trẻ định kỳ, can thiệp kịp thời. Thời gian triển khai trong 6 tháng đầu năm học, do hiệu trưởng và cán bộ y tế trường thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ: Tuyên truyền, giáo dục phụ huynh về dinh dưỡng, vệ sinh và phòng bệnh cho trẻ, tổ chức các buổi họp phụ huynh định kỳ. Thực hiện liên tục trong năm học, do nhà trường và ban đại diện cha mẹ học sinh chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng chính sách, kế hoạch quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ hiệu quả hơn.

  2. Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường mầm non: Áp dụng các biện pháp quản lý được đề xuất nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, cải thiện môi trường học tập và sinh hoạt.

  3. Giáo viên và nhân viên mầm non: Nâng cao nhận thức và kỹ năng chuyên môn trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, đặc biệt trong việc theo dõi sức khỏe và dinh dưỡng.

  4. Phụ huynh học sinh và cộng đồng: Hiểu rõ vai trò phối hợp với nhà trường trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, góp phần tạo môi trường phát triển toàn diện cho trẻ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ mầm non lại quan trọng?
    Quản lý tốt giúp đảm bảo trẻ phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần, phòng tránh suy dinh dưỡng và các bệnh thường gặp, tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài của trẻ.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ?
    Bao gồm nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; cơ sở vật chất; sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình; chính sách và nguồn lực đầu tư.

  3. Làm thế nào để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng và thừa cân ở trẻ mầm non?
    Thông qua xây dựng thực đơn dinh dưỡng cân đối, theo dõi sức khỏe định kỳ, giáo dục dinh dưỡng cho phụ huynh và nhân viên, phối hợp với cơ sở y tế để can thiệp kịp thời.

  4. Vai trò của phụ huynh trong quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ là gì?
    Phụ huynh phối hợp với nhà trường trong việc theo dõi sức khỏe, thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý tại nhà, tham gia các hoạt động tuyên truyền và giáo dục dinh dưỡng.

  5. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ?
    Bao gồm bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng kế hoạch kiểm soát dinh dưỡng, tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng.

Kết luận

  • Hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ mầm non tại các trường thành phố Quy Nhơn đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về cơ sở vật chất và nhân lực y tế.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và phụ huynh về tầm quan trọng của hoạt động này nhìn chung là tốt, tuy nhiên cần đồng bộ và nâng cao hơn nữa.
  • Tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi còn cao, trong khi tỷ lệ trẻ thừa cân, béo phì có xu hướng tăng, đòi hỏi các biện pháp quản lý dinh dưỡng hiệu quả hơn.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao năng lực đội ngũ, cải thiện cơ sở vật chất, kiểm soát dinh dưỡng và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện chính sách và thực tiễn quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ mầm non tại địa phương, kêu gọi sự quan tâm và hành động từ các cấp quản lý và cộng đồng.