Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặc biệt là giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi – giai đoạn phát triển vượt bậc về thể chất và tâm lý. Theo báo cáo của ngành, trong 3 năm học 2018-2020, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ đã có sự phát triển ổn định về quy mô trường lớp mầm non với số lượng trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tăng dần, đồng thời chất lượng giáo dục cũng được chú trọng nâng cao. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao còn nhiều hạn chế như phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục còn gò bó, chưa linh hoạt, môi trường giáo dục chưa phát huy tối đa tính sáng tạo của trẻ, và công tác phối hợp với cha mẹ học sinh chưa hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm tại trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao, phân tích nguyên nhân và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2018-2020, tập trung tại huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, với đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh học sinh của hai trường mầm non trên địa bàn.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, đồng thời cung cấp các giải pháp thiết thực giúp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần phát triển giáo dục mầm non tại địa phương và có thể áp dụng rộng rãi cho các cơ sở giáo dục mầm non khác.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, bao gồm:

  • Lý thuyết giáo dục của J. Cômenxki: Nhấn mạnh nguyên tắc dạy học phải phù hợp với tự nhiên, trực quan, vừa sức và có tính hệ thống, liên tục. Giáo dục trẻ mẫu giáo phải dựa trên sự phát triển tự nhiên của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ học mà chơi, chơi mà học.

  • Quan điểm giáo dục tự do của J. Ruxô: Giáo dục phải tôn trọng quyền tự do của trẻ, không áp đặt, tạo môi trường để trẻ phát triển tự nhiên và sáng tạo.

  • Phương pháp Montessori của Maria Montessori: Tập trung vào việc học qua trải nghiệm thực tiễn, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện về kỹ năng và năng khiếu.

  • Lý thuyết quản lý giáo dục của Harold Koontz và các nhà quản lý giáo dục hiện đại: Quản lý là quá trình có mục tiêu, có hệ thống, bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt được mục tiêu giáo dục.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý giáo dục, hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo, quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, kế hoạch giáo dục, môi trường giáo dục, đánh giá kết quả giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập tài liệu chuyên ngành, văn bản pháp luật liên quan đến giáo dục mầm non và quản lý giáo dục; khảo sát thực trạng tại trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao và Mầm non Sơn Vy 2; phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh học sinh; quan sát hoạt động giáo dục và quản lý tại trường.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng dựa trên số liệu khảo sát, đánh giá kết quả giáo dục của trẻ qua các năm học 2018-2020; so sánh thực trạng với các tiêu chuẩn và yêu cầu của chương trình giáo dục mầm non theo Thông tư 17/2009/TT-BGDĐT và Thông tư 28/2016/TT-BGDĐT.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát toàn bộ cán bộ quản lý, giáo viên dạy lớp mẫu giáo 5-6 tuổi và một số phụ huynh học sinh tại hai trường mầm non trên địa bàn huyện Lâm Thao, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong 3 năm học liên tiếp (2018-2020), bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất biện pháp quản lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm còn hạn chế: Khoảng 65% cán bộ quản lý và giáo viên hiểu đúng và vận dụng hiệu quả quan điểm này trong tổ chức hoạt động giáo dục. Phụ huynh học sinh cũng có nhận thức tích cực nhưng chưa đồng đều, chỉ khoảng 58% tham gia phối hợp tích cực với nhà trường.

  2. Phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục còn gò bó, chưa linh hoạt: 70% giáo viên sử dụng phương pháp truyền thống, ít áp dụng các hình thức chơi trải nghiệm, khám phá sáng tạo theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Việc tổ chức hoạt động theo nhóm nhỏ và cá nhân còn hạn chế, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

  3. Môi trường giáo dục chưa phát huy tối đa tính sáng tạo và trải nghiệm của trẻ: Cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ hoạt động giáo dục chỉ đạt khoảng 75% so với yêu cầu chuẩn quốc gia, chưa đa dạng và phong phú để kích thích sự khám phá của trẻ.

  4. Công tác phối hợp giữa nhà trường và gia đình chưa hiệu quả: Chỉ khoảng 60% phụ huynh tham gia các hoạt động giáo dục và hỗ trợ con em tại nhà theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, dẫn đến sự thiếu đồng bộ trong giáo dục trẻ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thiếu các chương trình tập huấn chuyên sâu và thường xuyên. So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này tương đồng với báo cáo của một số địa phương khác, cho thấy đây là vấn đề phổ biến trong quản lý giáo dục mầm non hiện nay.

Việc phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục còn gò bó làm giảm tính tích cực, sáng tạo của trẻ, không đáp ứng được yêu cầu phát triển toàn diện theo chương trình giáo dục mầm non hiện hành. Môi trường giáo dục chưa được đầu tư đồng bộ cũng là một yếu tố hạn chế sự phát triển kỹ năng và năng lực của trẻ.

Công tác phối hợp với gia đình chưa hiệu quả làm giảm sự hỗ trợ từ phía phụ huynh, ảnh hưởng đến kết quả giáo dục toàn diện của trẻ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức và áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh qua các năm học; bảng so sánh mức độ đầu tư cơ sở vật chất và phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tập huấn, nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục sáng tạo.
    • Mục tiêu: 100% cán bộ quản lý và giáo viên được tập huấn trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với trường Đại học Giáo dục.

  2. Đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi

    • Khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp chơi trải nghiệm, khám phá, tổ chức hoạt động theo nhóm nhỏ và cá nhân.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp lấy trẻ làm trung tâm lên 85% trong 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu trường mầm non, giáo viên.

  3. Nâng cấp, đa dạng hóa cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ giáo dục

    • Đầu tư trang thiết bị, đồ dùng học tập, tạo môi trường giáo dục phong phú, kích thích sự sáng tạo và trải nghiệm của trẻ.
    • Mục tiêu: Đạt chuẩn cơ sở vật chất kỹ thuật theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu trường.

  4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục trẻ

    • Xây dựng các chương trình truyền thông, hội thảo, buổi họp phụ huynh nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng hỗ trợ giáo dục trẻ tại nhà.
    • Mục tiêu: 90% phụ huynh tham gia các hoạt động phối hợp trong vòng 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Giáo viên chủ nhiệm, Ban đại diện cha mẹ học sinh, nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển trường mầm non phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục.

  2. Giáo viên mầm non, đặc biệt là giáo viên lớp mẫu giáo 5-6 tuổi

    • Lợi ích: Hiểu rõ phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, nâng cao kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ.
    • Use case: Thiết kế và thực hiện các hoạt động giáo dục hiệu quả, phát huy tính tích cực của trẻ.

  3. Phụ huynh học sinh

    • Lợi ích: Nắm được vai trò phối hợp với nhà trường trong giáo dục trẻ, hiểu về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm để hỗ trợ con em phát triển toàn diện.
    • Use case: Tham gia tích cực vào các hoạt động giáo dục tại nhà và trường, đồng hành cùng giáo viên.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, giáo dục mầm non

    • Lợi ích: Có tài liệu tham khảo về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực trạng quản lý giáo dục mầm non theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến quản lý giáo dục mầm non.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là gì?
    Đây là quan điểm giáo dục đặt trẻ em làm trung tâm của mọi hoạt động giáo dục, tôn trọng sự khác biệt, nhu cầu, sở thích và khả năng của từng trẻ, tạo điều kiện để trẻ được trải nghiệm, khám phá và phát triển toàn diện.

  2. Tại sao cần quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm?
    Vì lứa tuổi này là giai đoạn phát triển quan trọng, việc quản lý theo quan điểm này giúp tổ chức hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ, nâng cao hiệu quả giáo dục và chuẩn bị tốt cho trẻ bước vào lớp 1.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động giáo dục theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý và giáo viên, phương pháp tổ chức hoạt động còn gò bó, môi trường giáo dục chưa đa dạng, và sự phối hợp chưa hiệu quả giữa nhà trường và gia đình.

  4. Làm thế nào để nâng cao nhận thức và năng lực của giáo viên trong việc áp dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm?
    Thông qua các khóa tập huấn chuyên sâu, đào tạo liên tục, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và hỗ trợ kỹ thuật trong tổ chức hoạt động giáo dục sáng tạo, linh hoạt.

  5. Phụ huynh có thể phối hợp với nhà trường như thế nào để hỗ trợ giáo dục trẻ?
    Phụ huynh cần tham gia các buổi họp, hội thảo, phối hợp chăm sóc và giáo dục trẻ tại nhà theo hướng dẫn của giáo viên, đồng thời tham gia các hoạt động của trường để tạo môi trường giáo dục đồng bộ cho trẻ.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn 2018-2020.
  • Phát hiện chính gồm nhận thức và áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm còn hạn chế, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục chưa linh hoạt, môi trường giáo dục chưa đa dạng và công tác phối hợp với gia đình chưa hiệu quả.
  • Đề xuất 4 nhóm biện pháp trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng quản lý và giáo dục trẻ, bao gồm tập huấn nâng cao năng lực, đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động, nâng cấp cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp với gia đình.
  • Nghiên cứu có thể áp dụng cho các trường mầm non khác nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trên toàn quốc.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp theo thực tiễn địa phương.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển thế hệ tương lai toàn diện và bền vững!