Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động công đoàn tại các trường Trung học phổ thông (THPT) tỉnh Quảng Ninh đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của cán bộ, nhà giáo và người lao động (CB, NG, LĐ), đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Tỉnh Quảng Ninh hiện có mạng lưới giáo dục với 655 cơ sở từ mầm non đến đại học, trong đó các trường THPT là một bộ phận trọng yếu. Chất lượng giáo dục đại trà được duy trì ổn định với 100% đơn vị đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non và tiểu học mức độ 1, phổ cập THCS mức độ 1 đạt 100%, cùng với nhiều thành tích nổi bật như học sinh đạt huy chương quốc tế trong các kỳ thi Olympic môn Hóa học và Sinh học.

Tuy nhiên, hoạt động công đoàn tại các trường THPT vẫn còn tồn tại những hạn chế như tính hình thức trong một số đơn vị, chưa tập trung sâu vào các nhiệm vụ thiết thực phục vụ đội ngũ CB, NG, LĐ trong bối cảnh đổi mới giáo dục và quan hệ lao động ngày càng phức tạp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động công đoàn tại các trường THPT tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2014-2018, khảo sát năm học 2018-2019, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động công đoàn, góp phần thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện công tác quản lý công đoàn, tăng cường vai trò đại diện bảo vệ quyền lợi người lao động, đồng thời thúc đẩy phong trào thi đua, nâng cao trình độ chuyên môn và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ giáo viên, góp phần phát triển bền vững ngành giáo dục tỉnh Quảng Ninh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý và công đoàn, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý: Quản lý được hiểu là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý nhằm vận hành tổ chức đạt mục tiêu đề ra. Quản lý giáo dục là quá trình tác động có kế hoạch của các cơ quan quản lý giáo dục nhằm vận hành hệ thống giáo dục hiệu quả, tập trung vào quản lý nhà trường, đội ngũ và các nguồn lực.

  • Lý thuyết công đoàn: Công đoàn là tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho người lao động, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, tham gia quản lý nhà nước và các hoạt động xã hội. Hoạt động công đoàn tại trường THPT bao gồm đại diện bảo vệ quyền lợi, tham gia quản lý, kiểm tra giám sát, tuyên truyền vận động nâng cao trình độ và tổ chức các phong trào thi đua.

Các khái niệm chính gồm: quản lý hoạt động công đoàn, mục tiêu hoạt động công đoàn trường THPT, nội dung và hình thức hoạt động công đoàn, quản lý nguồn nhân lực công đoàn, kiểm tra đánh giá hoạt động công đoàn, cơ sở vật chất và điều kiện thuận lợi cho hoạt động công đoàn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp lý luận và thực tiễn:

  • Phương pháp lý luận: Tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng, Luật Công đoàn 2013, Luật Giáo dục 2019, các tài liệu chuyên ngành về quản lý giáo dục và công đoàn.

  • Phương pháp thực tiễn:

    • Khảo sát điều tra: Thu thập dữ liệu từ Ủy viên Ban Chấp hành (BCH), Ủy ban kiểm tra (UBKT) Công đoàn Giáo dục (CĐGD) tỉnh Quảng Ninh, cán bộ công đoàn chuyên trách, Chủ tịch công đoàn các trường THPT, đại diện Chi bộ Đảng, Ban giám hiệu, cán bộ, nhà giáo, lao động tại các trường công lập và ngoài công lập.
    • Phỏng vấn sâu: Thu thập thông tin chi tiết về các vấn đề quản lý hoạt động công đoàn.
    • Quan sát: Theo dõi hoạt động công đoàn tại các trường THPT để phát hiện các vấn đề thực tiễn.
    • Phân tích thống kê: Xử lý số liệu từ năm 2014 đến 2018 và khảo sát năm học 2018-2019, đánh giá thực trạng, mức độ cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

Cỡ mẫu khảo sát gồm nhiều đối tượng liên quan đến công tác công đoàn tại các trường THPT tỉnh Quảng Ninh, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao. Phương pháp chọn mẫu kết hợp chọn mẫu ngẫu nhiên và chọn mẫu theo nhóm đối tượng nhằm thu thập dữ liệu đa chiều.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng mục tiêu hoạt động công đoàn:

    • Khoảng 85% công đoàn trường THPT tỉnh Quảng Ninh thực hiện tốt chức năng đại diện bảo vệ quyền lợi hợp pháp của CB, NG, LĐ.
    • Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% công đoàn tham gia hiệu quả vào các phong trào thi đua và các cuộc vận động của ngành giáo dục.

  2. Quản lý nội dung và chương trình hoạt động công đoàn:

    • 70% công đoàn trường THPT xây dựng kế hoạch hoạt động công đoàn theo nhiệm kỳ và năm học, nhưng chỉ 55% trong số đó thực hiện đầy đủ kế hoạch đã đề ra.
    • Việc phối hợp với Ban giám hiệu và Chi bộ Đảng trong quản lý hoạt động công đoàn đạt tỷ lệ khoảng 65%.

  3. Quản lý hình thức hoạt động công đoàn:

    • Hoạt động của Ban Chấp hành (BCH) công đoàn được tổ chức định kỳ với tần suất 3 tháng họp một lần ở 90% trường khảo sát.
    • Công tác kiểm tra, giám sát của Ủy ban kiểm tra (UBKT) được thực hiện ở 75% trường, nhưng còn hạn chế về chất lượng và tính thường xuyên.
    • Ban Nữ công (BNC) hoạt động tích cực tại 80% trường, tập trung vào các vấn đề bình đẳng giới và chăm sóc nữ CB, NG, LĐ.

  4. Quản lý nguồn nhân lực và cơ sở vật chất (CSVC):

    • Đội ngũ cán bộ công đoàn (CBCĐ) chuyên trách được bồi dưỡng nghiệp vụ thường xuyên ở 65% trường.
    • Tuy nhiên, khoảng 30% trường THPT còn thiếu phòng làm việc và trang thiết bị phục vụ hoạt động công đoàn, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công đoàn các trường THPT tỉnh Quảng Ninh đã phát huy vai trò đại diện bảo vệ quyền lợi người lao động với tỷ lệ thực hiện chức năng chính đạt trên 80%. Tuy nhiên, việc tổ chức các phong trào thi đua và vận động nâng cao trình độ chuyên môn còn chưa đồng đều, chỉ đạt khoảng 60%, phản ánh sự phân hóa trong năng lực và nguồn lực của các công đoàn cơ sở.

Việc xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động công đoàn chưa đồng bộ, chỉ có hơn một nửa số trường thực hiện đầy đủ kế hoạch, cho thấy công tác quản lý còn nhiều bất cập. Sự phối hợp giữa công đoàn với Ban giám hiệu và Chi bộ Đảng chưa thực sự chặt chẽ, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và triển khai hoạt động.

Hoạt động của BCH và UBKT công đoàn được tổ chức tương đối đều đặn, tuy nhiên chất lượng kiểm tra, giám sát còn hạn chế do thiếu nguồn lực và năng lực chuyên môn. Ban Nữ công hoạt động tích cực, góp phần nâng cao nhận thức về bình đẳng giới và chăm sóc quyền lợi nữ CB, NG, LĐ.

Về nguồn nhân lực, đội ngũ CBCĐ được bồi dưỡng nghiệp vụ nhưng chưa đồng đều, một số trường còn thiếu cán bộ chuyên trách. Cơ sở vật chất phục vụ công đoàn còn hạn chế, đặc biệt tại các trường vùng sâu, vùng xa và trường ngoài công lập, ảnh hưởng đến khả năng tổ chức hoạt động hiệu quả.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục và công đoàn tại các địa phương khác, kết quả này tương đồng với xu hướng chung về sự cần thiết nâng cao năng lực quản lý và cải thiện điều kiện hoạt động công đoàn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ chức hoạt động công đoàn còn hạn chế, là điểm cần cải thiện trong giai đoạn tới.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thực hiện các chức năng công đoàn, biểu đồ tròn phân bổ nguồn lực CBCĐ, bảng tổng hợp đánh giá chất lượng hoạt động BCH, UBKT và BNC tại các trường THPT.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động công đoàn

    • Động từ hành động: Xây dựng, triển khai, giám sát.
    • Mục tiêu: 100% công đoàn trường THPT xây dựng kế hoạch chi tiết, thực hiện đầy đủ kế hoạch hàng năm.
    • Timeline: Triển khai ngay từ năm học 2024-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Công đoàn Giáo dục tỉnh Quảng Ninh phối hợp với Ban giám hiệu và Chi bộ Đảng các trường.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ công đoàn

    • Động từ hành động: Tổ chức bồi dưỡng, tập huấn, đánh giá.
    • Mục tiêu: 100% CBCĐ được đào tạo nghiệp vụ công đoàn chuyên sâu trong vòng 2 năm tới.
    • Timeline: Từ quý 3 năm 2024 đến hết năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Công đoàn Giáo dục tỉnh, các trung tâm đào tạo nghiệp vụ công đoàn.

  3. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ hoạt động công đoàn

    • Động từ hành động: Đầu tư, trang bị, hỗ trợ.
    • Mục tiêu: 90% trường THPT có phòng làm việc và thiết bị tối thiểu phục vụ công đoàn.
    • Timeline: Giai đoạn 2024-2026.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, Công đoàn Giáo dục tỉnh, các nhà tài trợ.

  4. Tăng cường phối hợp quản lý giữa công đoàn, Ban giám hiệu và Chi bộ Đảng

    • Động từ hành động: Thiết lập, duy trì, đánh giá.
    • Mục tiêu: Thiết lập quy chế phối hợp rõ ràng, nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động công đoàn.
    • Timeline: Hoàn thành trong năm học 2024-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Công đoàn Giáo dục tỉnh, Ban giám hiệu, Chi bộ Đảng các trường THPT.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ chức hoạt động công đoàn

    • Động từ hành động: Triển khai, đào tạo, vận hành.
    • Mục tiêu: 100% công đoàn trường THPT sử dụng phần mềm quản lý công đoàn và truyền thông nội bộ.
    • Timeline: Từ năm 2025 trở đi.
    • Chủ thể thực hiện: Công đoàn Giáo dục tỉnh, Sở GD&ĐT, các đơn vị công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ công đoàn các trường THPT

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, nâng cao kỹ năng quản lý và tổ chức hoạt động công đoàn hiệu quả.
    • Use case: Áp dụng các biện pháp quản lý đề xuất để cải thiện hoạt động công đoàn tại đơn vị mình.

  2. Ban giám hiệu các trường THPT

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và phối hợp với công đoàn trong quản lý nhà trường, nâng cao chất lượng giáo dục.
    • Use case: Thiết lập cơ chế phối hợp quản lý công đoàn, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động công đoàn.

  3. Cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh và ngành công đoàn

    • Lợi ích: Cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển công đoàn trong ngành giáo dục.
    • Use case: Xây dựng chương trình đào tạo, quy chế phối hợp và đầu tư cơ sở vật chất cho công đoàn trường học.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý giáo dục, Công đoàn

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động công đoàn trong trường học.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến công đoàn và quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động công đoàn tại các trường THPT tỉnh Quảng Ninh hiện nay có những điểm mạnh gì?
    Hoạt động công đoàn đã phát huy vai trò đại diện bảo vệ quyền lợi CB, NG, LĐ với tỷ lệ thực hiện chức năng chính đạt khoảng 85%. Công đoàn tổ chức các phong trào thi đua, vận động nâng cao trình độ chuyên môn và chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động công đoàn tại các trường THPT là gì?
    Khó khăn gồm việc tổ chức hoạt động còn mang tính hình thức, kế hoạch chưa được thực hiện đầy đủ, phối hợp giữa công đoàn với Ban giám hiệu và Chi bộ Đảng chưa chặt chẽ, thiếu nguồn lực về nhân sự và cơ sở vật chất.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động công đoàn trong trường THPT?
    Cần xây dựng kế hoạch chi tiết, tăng cường bồi dưỡng cán bộ công đoàn, cải thiện cơ sở vật chất, thiết lập quy chế phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

  4. Vai trò của Ban Nữ công trong công đoàn trường THPT như thế nào?
    Ban Nữ công tập trung chăm lo quyền lợi nữ CB, NG, LĐ, thúc đẩy bình đẳng giới, tổ chức các hoạt động hỗ trợ sức khỏe sinh sản, gia đình và trẻ em, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động công đoàn.

  5. Công đoàn trường THPT có thể phối hợp với các tổ chức nào để nâng cao hiệu quả hoạt động?
    Công đoàn phối hợp chặt chẽ với Ban giám hiệu, Chi bộ Đảng, các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, Sở GD&ĐT và Công đoàn Giáo dục tỉnh để triển khai các hoạt động, phong trào và bảo vệ quyền lợi đoàn viên.

Kết luận

  • Công đoàn các trường THPT tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện tốt vai trò đại diện bảo vệ quyền lợi người lao động, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Quản lý hoạt động công đoàn còn tồn tại hạn chế về kế hoạch, phối hợp, nguồn lực và cơ sở vật chất.
  • Đội ngũ cán bộ công đoàn cần được bồi dưỡng nâng cao năng lực để đáp ứng yêu cầu đổi mới.
  • Các biện pháp quản lý đề xuất tập trung vào xây dựng kế hoạch, nâng cao năng lực CBCĐ, cải thiện CSVC, tăng cường phối hợp và ứng dụng công nghệ.
  • Nghiên cứu đề xuất lộ trình triển khai các giải pháp từ năm 2024 đến 2026 nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động công đoàn trường THPT tỉnh Quảng Ninh.

Hành động tiếp theo: Các cấp công đoàn và ngành giáo dục cần phối hợp triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Đề nghị các nhà quản lý, cán bộ công đoàn và nhà nghiên cứu quan tâm ứng dụng kết quả nghiên cứu nhằm phát huy tối đa vai trò của công đoàn trong giáo dục.