Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh là một trong những khâu quan trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, đặc biệt tại các trường Trung học phổ thông (THPT). Tại huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, với quy mô 3 trường THPT, 59 lớp và 2.577 học sinh, việc quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) được xem là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng đào tạo. Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT đã mang đến nhiều đổi mới về phương pháp đánh giá, nhấn mạnh tính khách quan, đa dạng hình thức đánh giá và giảm áp lực thi cử cho giáo viên và học sinh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tại các trường THPT huyện Lục Yên, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Nghiên cứu tập trung trong năm học 2020-2021, tại 3 trường THPT Hoàn Văn Thụ, Hồn Quan và Mai Sơn. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý đánh giá, giúp các nhà trường thực hiện đúng quy định, nâng cao hiệu quả đánh giá và phát triển năng lực học sinh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và đánh giá kết quả học tập. Lý thuyết của Benjamin Bloom về phân loại mục tiêu giáo dục (biết, hiểu, vận dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá) được áp dụng để xây dựng tiêu chí đánh giá toàn diện. Hệ thống lý luận về kiểm tra, đánh giá của Robert L. Linn và Norman E. Gronlund cũng được sử dụng để đảm bảo tính khách quan và khoa học trong đánh giá.

Khái niệm quản lý được hiểu là quá trình tổ chức, điều khiển các hoạt động nhằm đạt mục tiêu đề ra, trong đó quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập là việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra quá trình đánh giá nhằm đảm bảo kết quả chính xác, khách quan và có tác động tích cực đến việc dạy và học. Các nguyên tắc đánh giá theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT bao gồm tính khách quan, công bằng, thường xuyên, toàn diện, công khai, giáo dục và phát triển.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn. Về lý luận, tác giả phân tích các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành và các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và đánh giá kết quả học tập. Về thực tiễn, nghiên cứu tiến hành khảo sát tại 3 trường THPT huyện Lục Yên với cỡ mẫu gồm 33 cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên.

Phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm: bảng hỏi khảo sát nhận thức và thực trạng quản lý đánh giá, quan sát hoạt động đánh giá, phỏng vấn chuyên gia và cán bộ quản lý, phân tích sản phẩm hoạt động như đề thi, bài kiểm tra, sổ sách quản lý. Phân tích số liệu sử dụng thống kê mô tả và phân tích định tính để đánh giá mức độ thực hiện các nội dung quản lý đánh giá theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT. Thời gian nghiên cứu tập trung trong năm học 2020-2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò và chức năng đánh giá: 90% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng đắn về vai trò quan trọng của hoạt động đánh giá kết quả học tập theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT. Tuy nhiên, chỉ khoảng 65% thực hiện đầy đủ các chức năng đánh giá định hướng, chẩn đoán và xác nhận.

  2. Thực trạng xây dựng kế hoạch và tổ chức đánh giá: 85% trường đã xây dựng kế hoạch đánh giá kết quả học tập theo quy định, nhưng chỉ 70% kế hoạch được thực hiện đúng tiến độ và đầy đủ nội dung. Việc tổ chức đánh giá thường xuyên và đa dạng hình thức còn hạn chế, với tỷ lệ áp dụng đánh giá bằng nhận xét chiếm khoảng 60%.

  3. Quản lý và kiểm tra hoạt động đánh giá: Khoảng 75% cán bộ quản lý thực hiện công tác kiểm tra, giám sát việc đánh giá kết quả học tập, tuy nhiên chỉ 55% có biện pháp xử lý kịp thời các sai sót và vi phạm trong đánh giá. Việc phối hợp giữa các bộ phận trong nhà trường còn chưa chặt chẽ, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá: Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên là yếu tố chủ quan quan trọng nhất, chiếm trên 80% ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Về khách quan, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đánh giá và phần mềm quản lý kết quả học tập có ảnh hưởng tích cực nhưng còn hạn chế do chưa đồng bộ và đầy đủ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù các trường THPT huyện Lục Yên đã quan tâm và thực hiện quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Việc nhận thức chưa đồng đều và chưa sâu sắc về các chức năng đánh giá dẫn đến việc áp dụng chưa toàn diện, ảnh hưởng đến chất lượng đánh giá. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc xây dựng kế hoạch và tổ chức đánh giá cần được thực hiện bài bản hơn, đảm bảo tính thường xuyên, đa dạng và khách quan.

Việc quản lý và kiểm tra hoạt động đánh giá chưa chặt chẽ, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ phận trong nhà trường, làm giảm hiệu quả quản lý. Điều kiện cơ sở vật chất và công nghệ hỗ trợ còn hạn chế cũng là nguyên nhân khách quan ảnh hưởng đến chất lượng đánh giá. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ thực hiện các nội dung quản lý, nhận thức cán bộ quản lý và giáo viên, cũng như mức độ phối hợp giữa các bộ phận sẽ minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.

Những kết quả này khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức, đào tạo bồi dưỡng cán bộ quản lý và giáo viên, đồng thời đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đánh giá kết quả học tập.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giáo viên
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý đánh giá kết quả học tập theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT, tập trung vào các chức năng đánh giá và kỹ năng tổ chức đánh giá đa dạng. Mục tiêu đạt 100% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT phối hợp với các trường đại học sư phạm.

  2. Xây dựng và thực hiện kế hoạch đánh giá bài bản, khoa học
    Các trường cần xây dựng kế hoạch đánh giá chi tiết, đảm bảo tính thường xuyên, đa dạng hình thức và phù hợp với đặc điểm học sinh. Kế hoạch phải được phổ biến rộng rãi và thực hiện nghiêm túc. Mục tiêu hoàn thành kế hoạch đánh giá đúng tiến độ với tỷ lệ trên 90% trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường THPT.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong đánh giá
    Thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát chặt chẽ, phối hợp giữa các bộ phận để phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót, vi phạm trong đánh giá kết quả học tập. Mục tiêu giảm 50% các vi phạm trong đánh giá trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn và tổ thanh tra nội bộ.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đánh giá
    Trang bị đầy đủ thiết bị kỹ thuật, phần mềm quản lý kết quả học tập hiện đại để hỗ trợ công tác đánh giá và quản lý. Mục tiêu 100% trường THPT có phần mềm quản lý kết quả học tập và thiết bị hỗ trợ trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT, UBND huyện Lục Yên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các trường THPT
    Giúp nâng cao năng lực quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập, xây dựng kế hoạch và tổ chức đánh giá hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Giáo viên các môn học tại trường THPT
    Hỗ trợ hiểu rõ các nguyên tắc, phương pháp đánh giá theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT, từ đó áp dụng linh hoạt, đa dạng hình thức đánh giá nhằm phát triển năng lực học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đánh giá kết quả học tập, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục cấp huyện, tỉnh
    Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra công tác quản lý đánh giá kết quả học tập tại các trường phổ thông trên địa bàn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT có điểm mới gì trong đánh giá kết quả học tập?
    Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT nhấn mạnh đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, đa dạng hình thức đánh giá, giảm áp lực thi cử và tăng cường đánh giá bằng nhận xét.

  2. Làm thế nào để xây dựng kế hoạch đánh giá kết quả học tập hiệu quả?
    Kế hoạch cần xác định rõ nội dung, thời gian, hình thức và phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu môn học, đảm bảo tính thường xuyên và toàn diện.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý đánh giá kết quả học tập?
    Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giáo viên là yếu tố chủ quan quan trọng nhất, bên cạnh điều kiện cơ sở vật chất và công nghệ hỗ trợ.

  4. Các hình thức đánh giá nào được áp dụng phổ biến tại các trường THPT?
    Đánh giá thường xuyên bằng nhận xét, kiểm tra viết tự luận, trắc nghiệm khách quan, vấn đáp, quan sát và thực hành là các hình thức phổ biến.

  5. Làm sao để xử lý vi phạm trong đánh giá kết quả học tập?
    Cần có quy trình kiểm tra, giám sát chặt chẽ, phối hợp các bộ phận trong nhà trường, xử lý kịp thời các sai phạm và tăng cường tuyên truyền, nâng cao ý thức trách nhiệm.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT tại các trường THPT huyện Lục Yên đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về nhận thức, tổ chức và kiểm tra.
  • Nghiên cứu đã chỉ ra các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, trong đó nhận thức cán bộ quản lý và giáo viên đóng vai trò quyết định.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch bài bản, tăng cường kiểm tra giám sát và đầu tư cơ sở vật chất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đánh giá.
  • Các biện pháp đề xuất có tính khả thi, phù hợp với đặc điểm thực tiễn của các trường THPT huyện Lục Yên.
  • Khuyến nghị các nhà trường, cơ quan quản lý giáo dục triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao chất lượng giáo dục.

Hành động tiếp theo: Các trường THPT và Sở GD&ĐT cần phối hợp tổ chức tập huấn, xây dựng kế hoạch chi tiết và triển khai các biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập theo hướng đổi mới, đồng thời thường xuyên đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh kịp thời.