Tổng quan nghiên cứu

Giảm nghèo bền vững là một trong những chính sách an sinh xã hội trọng yếu của Đảng và Nhà nước Việt Nam, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển kinh tế - xã hội. Tính đến năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo cả nước đã giảm từ 58,1% năm 1993 xuống còn 5,2%, thể hiện sự thành công vượt bậc trong công tác giảm nghèo. Tuy nhiên, tình trạng tái nghèo vẫn còn phổ biến, đặc biệt tại các vùng miền núi, dân tộc thiểu số. Tỉnh Thừa Thiên Huế cũng ghi nhận sự giảm nghèo đáng kể, với tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 8,36% năm 2016 xuống 3,45% năm 2020. Huyện Phong Điền, một trong những địa phương khó khăn nhất của tỉnh, có tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 7,80% năm 2016 xuống còn khoảng 3,84% năm 2022, nhưng vẫn còn nhiều thách thức về tái nghèo và chênh lệch mức sống giữa các vùng.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2016-6/2022. Mục tiêu chính là phân tích thực trạng, đánh giá hiệu quả công tác quản lý nhà nước và đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý nhằm nâng cao hiệu quả giảm nghèo bền vững. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho hoạch định chính sách, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển và nâng cao đời sống người dân địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển bền vững, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước được hiểu là sự tác động có tổ chức, có mục đích và điều chỉnh bằng quyền lực pháp luật của các cơ quan nhà nước nhằm duy trì và phát triển xã hội. Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững là việc sử dụng bộ máy, cán bộ và công cụ của nhà nước để thực hiện chức năng giảm nghèo bền vững, đảm bảo người nghèo nâng cao mức sống và không tái nghèo.

  • Lý thuyết giảm nghèo bền vững: Giảm nghèo bền vững là quá trình giúp người nghèo thoát nghèo và duy trì mức sống trên chuẩn nghèo ngay cả khi gặp rủi ro, thông qua việc tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục, việc làm, điều kiện sống và thông tin.

Các khái niệm chính bao gồm: nghèo, giảm nghèo, giảm nghèo bền vững, quản lý nhà nước, chuẩn nghèo đa chiều, nguyên tắc quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê hộ nghèo, cận nghèo từ năm 2016 đến 6/2022 trên địa bàn huyện Phong Điền; các văn bản pháp luật, chính sách liên quan; tài liệu nghiên cứu từ các cơ quan nhà nước và mạng Internet; ý kiến chuyên gia và khảo sát thực tế tại địa phương.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê số liệu giảm nghèo qua các năm, so sánh tỷ lệ hộ nghèo giữa các năm và với các huyện khác trong tỉnh; phương pháp so sánh để đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước; phương pháp chuyên gia để thẩm định nhận định và kết luận.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Số liệu được thu thập từ toàn bộ hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn huyện Phong Điền, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung giai đoạn 2016 đến tháng 6 năm 2022, phù hợp với các giai đoạn chính sách giảm nghèo bền vững của nhà nước.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt: Tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn huyện Phong Điền giảm từ 7,80% năm 2016 xuống còn khoảng 3,84% năm 2022, tương đương giảm 3,96 điểm phần trăm, thể hiện hiệu quả bước đầu của công tác giảm nghèo.

  2. Tỷ lệ tái nghèo và phát sinh nghèo còn cao: Mặc dù tỷ lệ hộ nghèo giảm, nhưng số hộ tái nghèo và phát sinh nghèo vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể, đặc biệt tại các xã vùng núi và ven biển, do điều kiện tự nhiên khó khăn và hạn chế về tiếp cận dịch vụ.

  3. Nguồn lực đầu tư và chính sách hỗ trợ chưa đồng đều: Tổng nguồn lực thực hiện các chính sách giảm nghèo giai đoạn 2016-2022 đạt trên 1.452 tỷ đồng, tuy nhiên phân bổ chưa đồng đều giữa các xã, ảnh hưởng đến hiệu quả giảm nghèo bền vững.

  4. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực: Tỷ trọng ngành công nghiệp chiếm 59%, nông nghiệp giảm nhẹ còn 22%, dịch vụ chiếm 19%, tạo điều kiện đa dạng hóa sinh kế cho người dân, góp phần giảm nghèo.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự giảm nghèo là do sự chỉ đạo quyết liệt của chính quyền địa phương, sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan, ban ngành và sự tham gia tích cực của cộng đồng. Việc ban hành các chính sách đặc thù, tổ chức các chương trình đào tạo nghề, hỗ trợ tín dụng ưu đãi và phát triển các mô hình sản xuất đã tạo điều kiện cho người nghèo nâng cao thu nhập.

Tuy nhiên, tỷ lệ tái nghèo còn cao do nhiều nguyên nhân khách quan như địa hình phức tạp, điều kiện kinh tế xã hội chưa đồng đều, trình độ dân trí thấp và hạn chế trong tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. So với các huyện khác trong tỉnh như Hòa Vang hay Tuyên Hóa, Phong Điền còn nhiều khó khăn hơn về hạ tầng và nguồn lực đầu tư.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hộ nghèo qua các năm, bảng phân bổ nguồn lực đầu tư theo xã, và sơ đồ phân tích nguyên nhân nghèo để minh họa rõ hơn các yếu tố ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch, kế hoạch giảm nghèo bền vững: Cần xây dựng kế hoạch chi tiết, sát thực tế địa phương, ưu tiên các xã vùng núi và ven biển, đảm bảo nguồn lực phân bổ công bằng và hiệu quả. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể: UBND huyện, Ban chỉ đạo giảm nghèo.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý giảm nghèo: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ các cấp nhằm nâng cao hiệu quả triển khai chính sách. Thời gian: liên tục từ 2023. Chủ thể: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, UBND huyện.

  3. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp: Tăng cường phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội, doanh nghiệp và người dân trong công tác giảm nghèo, thúc đẩy xã hội hóa nguồn lực. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Ban chỉ đạo giảm nghèo, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thực hiện các chương trình giảm nghèo, đảm bảo minh bạch, hiệu quả và kịp thời điều chỉnh. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Ban chỉ đạo giảm nghèo, Hội đồng nhân dân huyện.

  5. Huy động và sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư: Đẩy mạnh huy động vốn từ ngân sách, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội để đầu tư phát triển hạ tầng, hỗ trợ sản xuất và đào tạo nghề cho người nghèo. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: UBND huyện, các sở ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, từ đó nâng cao hiệu quả công tác tại địa phương.

  2. Nhà hoạch định chính sách và chuyên gia phát triển: Cung cấp dữ liệu, phân tích và đề xuất thiết thực để xây dựng và điều chỉnh chính sách giảm nghèo phù hợp với điều kiện thực tế.

  3. Các tổ chức chính trị xã hội và doanh nghiệp: Tăng cường phối hợp, tham gia vào các chương trình giảm nghèo, phát huy vai trò xã hội hóa và hỗ trợ cộng đồng.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành quản lý công và phát triển kinh tế xã hội: Là tài liệu tham khảo khoa học, cập nhật các khái niệm, phương pháp nghiên cứu và thực tiễn quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Giảm nghèo bền vững khác gì so với giảm nghèo thông thường?
    Giảm nghèo bền vững không chỉ giúp người nghèo thoát nghèo mà còn duy trì mức sống trên chuẩn nghèo lâu dài, tránh tái nghèo khi gặp rủi ro, thông qua tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, việc làm và thông tin.

  2. Tại sao tỷ lệ tái nghèo vẫn còn cao ở huyện Phong Điền?
    Nguyên nhân chính là điều kiện tự nhiên phức tạp, hạn chế về hạ tầng, trình độ dân trí thấp và khó khăn trong tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, cùng với nguồn lực đầu tư chưa đồng đều.

  3. Các chính sách giảm nghèo hiện nay được triển khai như thế nào?
    Chính quyền huyện đã ban hành các chương trình mục tiêu quốc gia, tổ chức đào tạo nghề, hỗ trợ tín dụng ưu đãi, phát triển mô hình sản xuất và huy động sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo?
    Cần hoàn thiện quy hoạch, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra giám sát, huy động nguồn lực đa dạng và khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội và doanh nghiệp.

  5. Ai nên tham khảo nghiên cứu này?
    Cán bộ quản lý nhà nước, nhà hoạch định chính sách, tổ chức chính trị xã hội, doanh nghiệp và sinh viên ngành quản lý công, phát triển kinh tế xã hội sẽ tìm thấy nhiều thông tin hữu ích từ nghiên cứu này.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2016-2022.
  • Tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể nhưng vẫn còn thách thức về tái nghèo và chênh lệch phát triển giữa các vùng.
  • Các yếu tố chủ quan và khách quan như năng lực quản lý, điều kiện tự nhiên, nguồn lực đầu tư ảnh hưởng lớn đến hiệu quả giảm nghèo.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy hoạch, nâng cao năng lực cán bộ, huy động nguồn lực và tăng cường giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp chính quyền và tổ chức liên quan trong việc hoạch định và triển khai chính sách giảm nghèo bền vững trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý địa phương cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá để điều chỉnh phù hợp, hướng tới mục tiêu giảm nghèo bền vững đến năm 2025 và xa hơn.