Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi theo cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế sâu rộng, quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) trở thành một mắt xích quan trọng trong việc điều tiết kinh tế vĩ mô. Từ năm 2012 đến 2015, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (Liên hiệp) đã nhận được nguồn ngân sách nhà nước cấp chi thường xuyên nhằm phục vụ các hoạt động đối ngoại nhân dân. Tuy nhiên, công tác quản lý chi NSNN tại Liên hiệp còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn và sự phát triển bền vững của tổ chức. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng quản lý chi NSNN tại Liên hiệp trong giai đoạn 2012-2015, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách trong giai đoạn 2016-2020, với tầm nhìn đến năm 2025.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các khoản chi thường xuyên NSNN cấp cho Liên hiệp, bao gồm chi lương, phụ cấp, chi hàng hóa dịch vụ, chi quản lý hành chính và các khoản chi phục vụ hoạt động đối ngoại. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý chi NSNN, đảm bảo tiết kiệm, minh bạch và hiệu quả, đồng thời hỗ trợ Liên hiệp phát huy vai trò đầu mối trong hoạt động ngoại giao nhân dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước và mô hình quản lý chi ngân sách theo kết quả đầu ra. Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước nhấn mạnh vai trò của NSNN trong việc điều tiết kinh tế vĩ mô, phân phối nguồn lực và thực hiện các chức năng của Nhà nước. Mô hình quản lý chi ngân sách theo kết quả đầu ra tập trung vào việc phân bổ ngân sách dựa trên hiệu quả và mục tiêu cụ thể, thay vì chỉ dựa vào nguồn lực đầu vào truyền thống.

Các khái niệm chính bao gồm: chi ngân sách nhà nước, chi thường xuyên, quản lý chi ngân sách, dự toán ngân sách, kiểm soát chi ngân sách và hiệu quả quản lý ngân sách. Luật NSNN 2015 và các văn bản pháp luật liên quan được sử dụng làm cơ sở pháp lý cho nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là số liệu chi NSNN của Liên hiệp giai đoạn 2012-2015, các văn bản pháp luật, báo cáo tài chính và tài liệu thứ cấp từ các nghiên cứu, sách chuyên ngành, tạp chí và các báo cáo liên quan. Phương pháp thu thập dữ liệu kết hợp quan sát, phân tích tài liệu và phỏng vấn chuyên gia.

Phương pháp phân tích bao gồm phân tích định tính và định lượng. Phân tích định tính được sử dụng để đánh giá các quy định pháp luật, cơ chế quản lý và các nhân tố ảnh hưởng. Phân tích định lượng dựa trên thống kê số liệu chi NSNN, so sánh tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách và đánh giá hiệu quả quản lý qua các chỉ số tài chính. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu chi NSNN của Liên hiệp trong giai đoạn 2012-2015. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ dữ liệu có sẵn nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2016, bao gồm thu thập, xử lý và phân tích số liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi NSNN tăng dần: Giai đoạn 2012-2015, chi thường xuyên chiếm khoảng 70-75% tổng chi ngân sách cấp cho Liên hiệp, phản ánh sự tập trung nguồn lực vào các hoạt động duy trì bộ máy và đối ngoại nhân dân.

  2. Công tác lập dự toán chi thường xuyên còn hạn chế: Việc lập dự toán dựa chủ yếu vào các quy định pháp luật và định mức tiêu chuẩn, chưa thực sự gắn kết với kết quả đầu ra và nhu cầu thực tế. Tỷ lệ điều chỉnh dự toán hàng năm chiếm khoảng 15-20%, cho thấy sự thiếu chính xác và linh hoạt trong dự toán.

  3. Chấp hành dự toán chưa nghiêm túc: Một số đơn vị sử dụng ngân sách chưa tuân thủ đúng quy định về chi tiêu, dẫn đến lãng phí và thất thoát. Tỷ lệ vượt dự toán chi thường xuyên khoảng 10% trong một số năm, gây áp lực lên nguồn ngân sách.

  4. Năng lực quản lý và chuyên môn của cán bộ còn yếu: Đội ngũ cán bộ kế hoạch tài chính chiếm tỷ lệ nhỏ, thiếu kinh nghiệm và trình độ chuyên môn, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chi NSNN.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ cơ chế quản lý chi ngân sách theo yếu tố đầu vào truyền thống, thiếu sự đổi mới theo hướng quản lý theo kết quả đầu ra. Việc áp dụng các quy định pháp luật chưa đồng bộ, cùng với hạn chế về nguồn nhân lực và công nghệ thông tin, làm giảm hiệu quả quản lý chi NSNN tại Liên hiệp.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành quản lý ngân sách nhà nước, kết quả tương đồng với thực trạng chung của nhiều tổ chức công lập tại Việt Nam, nơi mà việc lập dự toán và chấp hành ngân sách còn nhiều bất cập. Việc thiếu sự gắn kết giữa dự toán và kết quả đầu ra làm giảm tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng chi thường xuyên theo năm, bảng so sánh dự toán và thực chi, cũng như biểu đồ phân bổ chi theo các khoản mục chi tiêu. Các bảng số liệu minh họa sẽ giúp làm rõ xu hướng và điểm nghẽn trong quản lý chi NSNN.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới phương thức quản lý chi ngân sách theo kết quả đầu ra: Áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn gắn với mục tiêu và kết quả cụ thể, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách. Thời gian thực hiện: 2016-2020. Chủ thể: Ban Tài chính – Kế hoạch Liên hiệp phối hợp với Bộ Tài chính.

  2. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi thường xuyên: Xây dựng hệ thống định mức chi tiêu dựa trên nhu cầu thực tế và kết quả đánh giá hiệu quả, tăng cường tham gia của các đơn vị sử dụng ngân sách. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Ban Tài chính – Kế hoạch Liên hiệp.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và quyết toán chi ngân sách: Nâng cao vai trò của Kho bạc Nhà nước trong kiểm soát chi, thực hiện thanh tra tài chính định kỳ và công khai minh bạch tài chính. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Liên hiệp phối hợp với Kho bạc Nhà nước.

  4. Nâng cao năng lực chuyên môn và ứng dụng công nghệ thông tin: Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý chi ngân sách, đồng thời phát triển hệ thống quản lý thông tin tài chính hiện đại như TABMIS để quản lý chi ngân sách hiệu quả hơn. Thời gian: 2016-2020. Chủ thể: Liên hiệp và các cơ quan liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính công: Giúp hiểu rõ cơ chế, quy trình và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nước trong các tổ chức công lập.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực chi thường xuyên.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tài chính: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và công cụ quản lý ngân sách phù hợp với đặc thù từng đơn vị.

  4. Các tổ chức phi chính phủ và đối tác quốc tế: Hiểu rõ cơ chế tài chính và quản lý ngân sách của Liên hiệp, từ đó tăng cường hợp tác và hỗ trợ tài chính hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý chi ngân sách nhà nước là quá trình tổ chức, giám sát và điều hành các khoản chi theo dự toán đã được phê duyệt nhằm đảm bảo sử dụng ngân sách đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả.

  2. Tại sao cần đổi mới phương thức quản lý chi ngân sách theo kết quả đầu ra?
    Phương thức này giúp gắn kết nguồn lực tài chính với mục tiêu cụ thể, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách, tránh lãng phí và thất thoát.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý chi NSNN tại Liên hiệp là gì?
    Bao gồm hạn chế về năng lực chuyên môn cán bộ, cơ chế quản lý chưa đồng bộ, thiếu công nghệ thông tin hiện đại và việc lập dự toán chưa sát thực tế.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách?
    Cần hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường kiểm tra giám sát, đào tạo cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính.

  5. Vai trò của Kho bạc Nhà nước trong quản lý chi ngân sách là gì?
    Kho bạc Nhà nước kiểm soát việc chấp hành dự toán, thanh toán và quyết toán các khoản chi, đảm bảo tính chính xác, trung thực và tuân thủ pháp luật trong quản lý ngân sách.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam giai đoạn 2012-2015, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong công tác lập dự toán, chấp hành và quyết toán chi thường xuyên.
  • Đề xuất đổi mới phương thức quản lý chi ngân sách theo kết quả đầu ra, hoàn thiện quy trình lập dự toán và tăng cường kiểm soát chi ngân sách nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn.
  • Nhấn mạnh vai trò của đào tạo cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính công.
  • Gợi ý các giải pháp thực tiễn có thể triển khai trong giai đoạn 2016-2020, góp phần phát triển bền vững hoạt động đối ngoại nhân dân của Liên hiệp.
  • Kêu gọi các cơ quan liên quan phối hợp chặt chẽ để hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách, đảm bảo minh bạch và hiệu quả trong sử dụng ngân sách nhà nước.