Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội. Giáo dục Tiểu học là nền tảng quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần hình thành nhân cách và năng lực cơ bản cho học sinh. Tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông, với 15 trường Tiểu học và dân số hơn 54.000 người, công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên còn nhiều hạn chế do điều kiện kinh tế xã hội còn khó khăn, cơ sở vật chất thiếu đồng bộ và đội ngũ giáo viên chưa đồng đều về trình độ chuyên môn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường Tiểu học huyện Đắk Glong giai đoạn 2016-2019, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả trong giai đoạn 2020-2025, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển đội ngũ giáo viên chuẩn hóa, nâng cao năng lực sư phạm, đồng thời hỗ trợ hiệu trưởng các trường Tiểu học trong công tác quản lý bồi dưỡng chuyên môn, góp phần thực hiện thành công các chính sách đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý nhà trường, trong đó quản lý được hiểu là sự tác động có chủ đích của chủ thể quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra thông qua các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Quản lý giáo dục là vận dụng các nguyên lý quản lý vào lĩnh vực giáo dục nhằm điều hành hệ thống giáo dục vận hành hiệu quả theo đường lối của Đảng và Nhà nước. Quản lý nhà trường tập trung vào vai trò của hiệu trưởng trong việc tổ chức, điều khiển các hoạt động giáo dục, đặc biệt là quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên. Các khái niệm chính bao gồm: bồi dưỡng chuyên môn (nâng cao kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên), quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn (quản lý toàn diện các khâu từ lập kế hoạch đến kiểm tra đánh giá), và đổi mới giáo dục (thực hiện các chính sách, chương trình giáo dục phổ thông mới). Lý thuyết quản lý giáo dục được kết hợp với các mô hình quản lý hoạt động bồi dưỡng nhằm xây dựng hệ thống biện pháp quản lý phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Đắk Glong.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn. Về lý thuyết, tác giả phân tích, tổng hợp các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng các công trình nghiên cứu liên quan để xây dựng cơ sở lý luận. Về thực tiễn, khảo sát được tiến hành trên 15 trường Tiểu học huyện Đắk Glong giai đoạn 2016-2019 với cỡ mẫu khoảng 200 giáo viên và cán bộ quản lý, sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Các công cụ thu thập dữ liệu gồm bảng hỏi, quan sát, phỏng vấn sâu và xin ý kiến chuyên gia. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê với các phép phân tích mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, tính trung bình và độ lệch chuẩn. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 9/2019, bao gồm các bước khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm tính cấp thiết, khả thi của các biện pháp quản lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý mục tiêu bồi dưỡng chuyên môn: Khoảng 65% giáo viên cho biết mục tiêu bồi dưỡng chưa được hiệu trưởng các trường xác định rõ ràng và cụ thể, dẫn đến việc triển khai thiếu định hướng. So với mức trung bình toàn tỉnh, tỷ lệ này cao hơn khoảng 10%.

  2. Quản lý nội dung và kế hoạch bồi dưỡng: Chỉ khoảng 58% trường có kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn được phê duyệt và thực hiện nghiêm túc. Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào cập nhật chương trình, sách giáo khoa mới, nhưng chưa đa dạng và chưa gắn sát với thực tế giảng dạy tại địa phương.

  3. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Hình thức bồi dưỡng chủ yếu là tập trung qua các lớp tập huấn (chiếm 70%), trong khi hình thức tự học, bồi dưỡng theo nhóm chuyên môn còn hạn chế, chỉ chiếm khoảng 30%. Phương pháp bồi dưỡng còn mang tính truyền thống, ít áp dụng các phương pháp tương tác, thực hành.

  4. Điều kiện hỗ trợ và kiểm tra đánh giá: Cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng còn thiếu và chưa đồng bộ, chỉ khoảng 40% trường có đủ thiết bị dạy học hiện đại. Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng chưa được thực hiện thường xuyên và khách quan, chỉ khoảng 45% giáo viên được đánh giá kết quả bồi dưỡng một cách bài bản.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do hiệu trưởng các trường Tiểu học chưa thực sự phát huy vai trò quản lý toàn diện trong hoạt động bồi dưỡng chuyên môn. Việc thiếu kế hoạch cụ thể, nội dung bồi dưỡng chưa phù hợp với đặc điểm địa phương và phương pháp bồi dưỡng còn truyền thống đã làm giảm hiệu quả công tác này. So với các nghiên cứu ở các địa phương khác, tỷ lệ quản lý hiệu quả tại Đắk Glong thấp hơn khoảng 15-20%, phản ánh sự cần thiết phải đổi mới phương pháp quản lý và nâng cao năng lực cán bộ quản lý. Việc thiếu đồng bộ về cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính cũng là rào cản lớn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thực hiện các nội dung quản lý bồi dưỡng tại các trường, bảng so sánh mức độ hài lòng của giáo viên về các hình thức bồi dưỡng, và sơ đồ quy trình quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn do hiệu trưởng thực hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và triển khai kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cụ thể, rõ ràng: Hiệu trưởng cần xác định mục tiêu bồi dưỡng phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục và đặc điểm địa phương, đảm bảo kế hoạch được phê duyệt và thực hiện nghiêm túc. Thời gian thực hiện: từ năm học 2020-2021, chủ thể thực hiện: hiệu trưởng và Phòng Giáo dục.

  2. Đổi mới hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Khuyến khích áp dụng phương pháp bồi dưỡng theo nhóm chuyên môn, kết hợp bồi dưỡng trực tuyến và trực tiếp, tăng cường thực hành, trao đổi kinh nghiệm. Mục tiêu nâng tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng theo nhóm lên 60% trong 3 năm tới.

  3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị hỗ trợ bồi dưỡng: Huy động nguồn lực tài chính từ ngân sách địa phương và các chương trình hỗ trợ để trang bị phòng học, thiết bị công nghệ thông tin phục vụ bồi dưỡng. Mục tiêu đạt 80% trường có đủ thiết bị hiện đại vào năm 2025.

  4. Nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao kỹ năng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho hiệu trưởng và cán bộ quản lý giáo dục. Thời gian thực hiện từ 2020 đến 2023, nhằm đảm bảo hiệu trưởng có năng lực tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hiệu quả.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng: Xây dựng hệ thống đánh giá khách quan, đa dạng hình thức kiểm tra như bài thu hoạch, báo cáo chuyên đề, đánh giá qua mạng internet. Mục tiêu 100% giáo viên được đánh giá kết quả bồi dưỡng hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng các trường Tiểu học: Nhận diện rõ vai trò và trách nhiệm trong quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện, tỉnh: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, hỗ trợ các trường trong công tác quản lý.

  3. Giáo viên Tiểu học: Hiểu rõ tầm quan trọng của bồi dưỡng chuyên môn, chủ động tham gia các hoạt động bồi dưỡng, tự học để nâng cao năng lực nghề nghiệp.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, cơ sở lý luận và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và phát triển đội ngũ giáo viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn lại quan trọng đối với giáo viên Tiểu học?
    Quản lý hiệu quả giúp đảm bảo bồi dưỡng đúng mục tiêu, nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, từ đó nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục học sinh.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý bồi dưỡng chuyên môn tại huyện Đắk Glong là gì?
    Khó khăn gồm thiếu kế hoạch cụ thể, nội dung bồi dưỡng chưa phù hợp, phương pháp truyền thống, cơ sở vật chất hạn chế và công tác kiểm tra đánh giá chưa hiệu quả.

  3. Hiệu trưởng có thể áp dụng những biện pháp nào để nâng cao hiệu quả quản lý bồi dưỡng?
    Hiệu trưởng cần xây dựng kế hoạch rõ ràng, đổi mới hình thức bồi dưỡng, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực quản lý và kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng.

  4. Phương pháp bồi dưỡng nào được khuyến khích áp dụng hiện nay?
    Phương pháp bồi dưỡng theo nhóm chuyên môn, kết hợp trực tuyến và trực tiếp, tăng cường thực hành, trao đổi kinh nghiệm và tự học được đánh giá cao về hiệu quả.

  5. Làm thế nào để đánh giá kết quả bồi dưỡng chuyên môn một cách khách quan?
    Sử dụng đa dạng hình thức đánh giá như bài kiểm tra, báo cáo chuyên đề, thu hoạch, đánh giá qua mạng internet và phần mềm quản lý, đảm bảo minh bạch và phản ánh đúng năng lực giáo viên.

Kết luận

  • Hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên Tiểu học huyện Đắk Glong còn nhiều hạn chế về quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp và điều kiện hỗ trợ.
  • Hiệu trưởng đóng vai trò then chốt trong việc quản lý, tổ chức và kiểm tra hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm xây dựng kế hoạch cụ thể, đổi mới hình thức bồi dưỡng, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực quản lý và kiểm tra đánh giá.
  • Nghiên cứu có phạm vi từ 2016-2019 và đề xuất thực hiện các biện pháp trong giai đoạn 2020-2025, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
  • Khuyến khích các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và giáo viên tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng chuyên môn, góp phần phát triển giáo dục bền vững.

Hãy bắt đầu áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học tại địa phương ngay hôm nay!