Tổng quan nghiên cứu

Bảo tồn nguồn gen vật nuôi là một vấn đề cấp bách toàn cầu, được nhiều quốc gia quan tâm và thực hiện thông qua các công ước đa dạng sinh học. Theo báo cáo của ngành, hiện có khoảng 205 quốc gia đã xây dựng và cập nhật ngân hàng thông tin toàn cầu về nguồn di truyền động vật, tạo cơ sở cho việc khai thác và phát triển các giống vật nuôi quý hiếm. Gà Tò, một giống gà bản địa gắn liền với làng Tò, xã An Mỹ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình, đang đứng trước nguy cơ mai một và lai tạp. Năm 2005, đề án bảo tồn nguồn gen vật nuôi Việt Nam đã kiến nghị đưa gà Tò vào danh mục giống vật nuôi cần bảo tồn lưu giữ nguồn gen.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định một số đặc điểm sinh học và khả năng sinh sản của gà Tò nuôi tại Viện Chăn nuôi, nhằm phục vụ công tác bảo tồn an toàn nguồn gen, chọn lọc nhân thuần và khai thác hiệu quả nguồn gen quý hiếm này. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1/2016 đến tháng 6/2017 tại Trung tâm Thực nghiệm và Bảo tồn vật nuôi - Viện Chăn nuôi, Hà Nội.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc bảo vệ sự đa dạng sinh học và phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững mà còn góp phần tạo ra sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng về thực phẩm an toàn. Kết quả nghiên cứu sẽ là tài liệu tham khảo quan trọng cho công tác nghiên cứu khoa học, giảng dạy và phát triển chăn nuôi gia cầm bản địa tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về đặc điểm sinh học và khả năng sinh sản của gia cầm, tập trung vào các khái niệm chính như:

  • Đặc điểm ngoại hình và cấu trúc cơ thể: Bao gồm các chỉ tiêu như màu lông, kiểu mào, kích thước các chiều đo (vòng ngực, dài thân, dài lườn, dài đùi, cao chân), giúp phân loại và đánh giá hướng sản xuất của giống gà (hướng trứng, hướng thịt, kiêm dụng).
  • Chỉ tiêu sinh lý máu: Số lượng hồng cầu, bạch cầu, hàm lượng hemoglobin và các protein huyết tương, phản ánh sức khỏe và khả năng miễn dịch của vật nuôi.
  • Khả năng sinh trưởng và sinh sản: Đánh giá qua các chỉ tiêu như tỷ lệ nuôi sống, tốc độ sinh trưởng, tuổi thành thục sinh dục, năng suất trứng, chất lượng trứng, tỷ lệ thụ tinh và ấp nở.
  • Ảnh hưởng của yếu tố di truyền và môi trường: Mô hình biểu diễn kiểu hình (P) là tổng của giá trị kiểu gen (G) và sai lệch môi trường (E), trong đó G bao gồm các hiệu ứng cộng gộp, trội và tương tác gen.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành trên đàn gà Tò nuôi tại Trung tâm Thực nghiệm và Bảo tồn vật nuôi - Viện Chăn nuôi, Hà Nội, trong thời gian từ tháng 1/2016 đến tháng 6/2017. Cỡ mẫu gồm 900 gà con ở giai đoạn 0-8 tuần tuổi, 450 gà ở giai đoạn 9-19 tuần tuổi và 57 gà trưởng thành (27 trống, 30 mái) được chọn ngẫu nhiên theo phương pháp ngẫu nhiên hoàn toàn.

Phương pháp bố trí thí nghiệm đảm bảo sự đồng đều về vị trí, chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng và quy trình thú y phòng bệnh. Chế độ dinh dưỡng được thiết kế theo từng giai đoạn phát triển với các chỉ tiêu năng lượng trao đổi (ME), protein thô (CP), canxi, photpho và methionin phù hợp.

Các chỉ tiêu nghiên cứu bao gồm:

  • Quan sát và đo đạc đặc điểm ngoại hình tại các thời điểm 1 ngày tuổi, 8 tuần và 19 tuần tuổi.
  • Đo kích thước các chiều đo cơ thể ở 38 tuần tuổi theo tiêu chuẩn quốc tế.
  • Xác định các chỉ tiêu sinh lý máu như số lượng hồng cầu, bạch cầu, hàm lượng hemoglobin.
  • Đánh giá tỷ lệ nuôi sống, khả năng sinh trưởng, tiêu tốn thức ăn, tuổi thành thục sinh dục, năng suất và chất lượng trứng.
  • Xác định tỷ lệ trứng có phôi, tỷ lệ nở và tỷ lệ nở gà loại 1.
  • Phân tích số liệu bằng phần mềm Excel và Minitab 16 với các tham số thống kê như trung bình, sai số trung bình, hệ số biến dị và độ lệch chuẩn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm ngoại hình và kích thước cơ thể

    • Gà Tò 1 ngày tuổi có bộ lông trắng ngà và vàng nhạt đồng nhất, mắt sáng, mỏ vàng, chân màu trắng hồng. Tỷ lệ gà có lông chân chiếm 68,7%.
    • Ở 8 tuần tuổi, gà trống chiếm 78,43% có màu lông nâu sẫm, chân vàng, mào cờ đỏ tươi; gà mái chủ yếu có lông nâu đốm đen (76,3%).
    • Ở 19 tuần tuổi, gà trống có thân hình vững chắc, lông đỏ tía, chân cao, mào tích đỏ tươi, đặc trưng có hàng lông chân từ đầu gối xuống bàn chân.
    • Kích thước các chiều đo ở 38 tuần tuổi cho thấy gà trống có vòng ngực trung bình 31,95 cm, dài thân 23,47 cm, dài đùi 24,18 cm, cao chân 12,75 cm; gà mái tương ứng là 27,81 cm, 20,45 cm, 20,63 cm và 11,75 cm.

  2. Chỉ tiêu sinh lý máu

    • Số lượng hồng cầu trung bình là 2,826 triệu/mm³, bạch cầu 25,17 nghìn/mm³, hàm lượng hemoglobin 35,3 g/l, nằm trong giới hạn bình thường của gia cầm khỏe mạnh.
    • Các chỉ tiêu này thấp hơn một số giống gà nhập nội nhưng phù hợp với đặc điểm sinh học của gà bản địa.

  3. Tỷ lệ nuôi sống và khả năng sinh trưởng

    • Tỷ lệ nuôi sống gà Tò giai đoạn 0-8 tuần tuổi đạt trung bình 92,22%, tương đương hoặc cao hơn một số giống gà nội khác.
    • Tỷ lệ nuôi sống giai đoạn 9-19 tuần tuổi cũng duy trì ở mức cao, phản ánh sức sống và khả năng kháng bệnh tốt.
    • Sinh trưởng tích lũy và tuyệt đối được theo dõi hàng tuần, cho thấy gà Tò có tốc độ sinh trưởng phù hợp với điều kiện nuôi dưỡng.

  4. Khả năng sinh sản

    • Tuổi thành thục sinh dục được xác định khi đàn đạt tỷ lệ đẻ 5%, là chỉ tiêu quan trọng đánh giá khả năng sinh sản.
    • Năng suất trứng, khối lượng trứng, tỷ lệ trứng có phôi và tỷ lệ nở đều được đo đạc và phân tích, cho thấy gà Tò có khả năng sinh sản ổn định, phù hợp cho việc bảo tồn và phát triển.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy gà Tò giữ được nhiều đặc điểm sinh học và sinh sản quý giá của giống bản địa, phù hợp với điều kiện nuôi dưỡng tại Viện Chăn nuôi. Đặc điểm ngoại hình như màu lông, kiểu mào, kích thước cơ thể phản ánh rõ tính chất hướng trứng và thịt, đồng thời giúp phân biệt giới tính và chọn lọc nhân thuần.

Chỉ tiêu sinh lý máu phù hợp với trạng thái sức khỏe bình thường, cho thấy gà Tò có khả năng miễn dịch tự nhiên tốt, phù hợp với điều kiện nuôi thả và nuôi nhốt. Tỷ lệ nuôi sống cao trong các giai đoạn phát triển chứng tỏ sức sống và khả năng thích nghi tốt, tương đương hoặc vượt trội so với một số giống gà nội khác.

Khả năng sinh sản ổn định với tuổi thành thục sinh dục hợp lý và năng suất trứng tương đối cao tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo tồn và phát triển giống. So sánh với các nghiên cứu trên các giống gà chuyên dụng trong và ngoài nước, gà Tò có tiềm năng phát triển bền vững nếu được quản lý và chọn lọc đúng hướng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tỷ lệ nuôi sống theo tuần tuổi, biểu đồ tăng trưởng khối lượng cơ thể, bảng so sánh các chỉ tiêu sinh lý máu và năng suất trứng để minh họa rõ nét các kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng quy trình chọn lọc nhân thuần đàn gà Tò

    • Thực hiện chọn lọc dựa trên các đặc điểm ngoại hình, kích thước cơ thể và khả năng sinh sản.
    • Mục tiêu nâng cao tỷ lệ nuôi sống và năng suất trứng trong vòng 3-5 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Viện Chăn nuôi phối hợp với các trung tâm bảo tồn giống.

  2. Phát triển chương trình bảo tồn nguồn gen gà Tò

    • Thiết lập đàn hạt nhân và lưu giữ nguồn gen tại các trung tâm bảo tồn.
    • Định kỳ đánh giá chất lượng đàn và cập nhật dữ liệu di truyền.
    • Thời gian: liên tục, ưu tiên trong 5 năm tới.

  3. Nâng cao chế độ chăm sóc, dinh dưỡng và quản lý sức khỏe

    • Áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp từng giai đoạn phát triển, tăng cường phòng bệnh.
    • Mục tiêu giảm tỷ lệ chết do bệnh đường ruột và tăng sức đề kháng.
    • Chủ thể: Người chăn nuôi và cán bộ kỹ thuật.

  4. Khai thác và phát triển sản phẩm đặc sản từ gà Tò

    • Xây dựng thương hiệu sản phẩm gà Tò chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường.
    • Thời gian triển khai: 2-3 năm sau khi ổn định đàn giống.
    • Chủ thể: Doanh nghiệp chăn nuôi, hợp tác xã và các tổ chức liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý ngành chăn nuôi

    • Lợi ích: Định hướng chính sách bảo tồn và phát triển nguồn gen vật nuôi bản địa.
    • Use case: Xây dựng chương trình bảo tồn giống gà Tò và các giống quý hiếm khác.

  2. Nhà khoa học và nghiên cứu sinh

    • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu khoa học về đặc điểm sinh học, sinh lý và sinh sản của gà Tò.
    • Use case: Tham khảo để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về giống gà bản địa.

  3. Người chăn nuôi và doanh nghiệp chăn nuôi

    • Lợi ích: Áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả chăn nuôi, chọn lọc giống phù hợp.
    • Use case: Phát triển mô hình nuôi gà Tò thương phẩm chất lượng cao.

  4. Giảng viên và sinh viên ngành chăn nuôi, thú y

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo phục vụ giảng dạy và học tập chuyên sâu về giống vật nuôi bản địa.
    • Use case: Sử dụng trong các môn học về di truyền giống, sinh lý gia cầm và kỹ thuật chăn nuôi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Gà Tò có đặc điểm ngoại hình nổi bật nào để phân biệt với các giống gà khác?
    Gà Tò có bộ lông màu đỏ tía ở gà trống trưởng thành, chân cao, mào cờ to đỏ tươi và đặc biệt có hàng lông chân từ đầu gối xuống bàn chân, chiếm tỷ lệ khoảng 32,07%. Đây là đặc điểm đặc trưng giúp phân biệt gà Tò với các giống khác.

  2. Tỷ lệ nuôi sống của gà Tò trong giai đoạn gà con là bao nhiêu?
    Tỷ lệ nuôi sống gà Tò giai đoạn 0-8 tuần tuổi đạt trung bình 92,22%, tương đương hoặc cao hơn nhiều giống gà nội địa khác, phản ánh sức sống và khả năng thích nghi tốt của giống.

  3. Khả năng sinh sản của gà Tò như thế nào?
    Gà Tò có tuổi thành thục sinh dục hợp lý, năng suất trứng ổn định với tỷ lệ trứng có phôi và tỷ lệ nở cao, phù hợp cho việc bảo tồn và phát triển giống bản địa.

  4. Phương pháp chọn lọc nhân thuần gà Tò được thực hiện ra sao?
    Chọn lọc dựa trên các đặc điểm ngoại hình, kích thước cơ thể, sức sống và khả năng sinh sản, được tiến hành theo phương pháp ngẫu nhiên hoàn toàn với sự đồng đều về điều kiện nuôi dưỡng và chăm sóc.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả chăn nuôi gà Tò?
    Cần áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp từng giai đoạn, tăng cường quản lý sức khỏe, phòng bệnh hiệu quả và xây dựng quy trình chọn lọc nhân thuần để nâng cao tỷ lệ nuôi sống và năng suất trứng.

Kết luận

  • Gà Tò giữ được nhiều đặc điểm sinh học và sinh sản quý giá, phù hợp với điều kiện nuôi dưỡng tại Viện Chăn nuôi.
  • Các chỉ tiêu sinh lý máu và tỷ lệ nuôi sống phản ánh sức khỏe và khả năng miễn dịch tốt của giống.
  • Kích thước cơ thể và đặc điểm ngoại hình giúp phân biệt rõ ràng giới tính và hướng sản xuất của gà Tò.
  • Khả năng sinh sản ổn định với năng suất trứng và tỷ lệ nở cao tạo điều kiện thuận lợi cho bảo tồn và phát triển.
  • Đề xuất xây dựng quy trình chọn lọc nhân thuần, phát triển chương trình bảo tồn và khai thác sản phẩm đặc sản từ gà Tò trong 3-5 năm tới.

Luận văn cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho công tác bảo tồn và phát triển giống gà Tò, góp phần bảo vệ đa dạng sinh học và phát triển nông nghiệp bền vững tại Việt Nam. Các nhà quản lý, nhà khoa học và người chăn nuôi được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả và giá trị kinh tế của giống gà bản địa quý hiếm này.