I. Tổng Quan Về Huy Động Nguồn Lực Xây Dựng NTM Ngân Sơn
Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân khu vực nông thôn. Tại huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn, việc huy động nguồn lực cho chương trình này đóng vai trò then chốt, quyết định đến sự thành công của quá trình xây dựng NTM. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích thực trạng, các giải pháp và đánh giá hiệu quả của công tác huy động nguồn lực tại địa phương.
1.1. Khái niệm và vai trò của huy động nguồn lực NTM
Huy động nguồn lực cho xây dựng NTM là quá trình tập hợp và sử dụng hiệu quả các nguồn lực khác nhau, bao gồm tài chính, nhân lực, vật lực và trí tuệ, nhằm đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn. Nguồn lực này có vai trò quan trọng trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, bảo vệ môi trường và duy trì an ninh trật tự tại địa phương. Theo Phạm Văn Toàn (2015), huy động nguồn lực là quá trình huy động các yếu tố cần thiết dựa trên mục tiêu để phục vụ cho chương trình xây dựng nông thôn mới.
1.2. Mục tiêu của nghiên cứu về huy động nguồn lực NTM
Nghiên cứu về huy động nguồn lực trong xây dựng NTM tại huyện Ngân Sơn hướng đến việc đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này. Mục tiêu cụ thể bao gồm: Đánh giá thực trạng huy động và sử dụng nguồn lực; Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình huy động; Đề xuất các giải pháp tăng cường huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong thời gian tới.
II. Thực Trạng Huy Động Vốn Xây Dựng NTM Tại Ngân Sơn
Huyện Ngân Sơn, một huyện miền núi nghèo của tỉnh Bắc Kạn, đang nỗ lực triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, việc huy động nguồn lực gặp không ít thách thức. Nguồn vốn đầu tư chủ yếu vẫn dựa vào ngân sách nhà nước, trong khi nguồn lực từ cộng đồng và doanh nghiệp còn hạn chế. Điều này đòi hỏi huyện cần có những giải pháp sáng tạo và hiệu quả hơn để huy động tối đa các nguồn lực cho chương trình.
2.1. Cơ cấu nguồn vốn đầu tư xây dựng NTM Ngân Sơn
Nguồn vốn đầu tư cho xây dựng NTM tại Ngân Sơn bao gồm: Ngân sách nhà nước (trung ương và địa phương); Vốn tín dụng; Vốn từ doanh nghiệp; Vốn đóng góp của cộng đồng. Theo số liệu thống kê, ngân sách nhà nước vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất, tiếp theo là vốn tín dụng. Vốn từ doanh nghiệp và cộng đồng còn chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Chính phủ (2016) ước tính rằng ngân sách nhà nước hỗ trợ khoảng 30%, vốn tín dụng khoảng 45%, vốn doanh nghiệp bên ngoài đầu tư khoảng 15%, huy động nguồn vốn trong nhân dân khoảng 10%.
2.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn vốn NTM hiện tại
Việc sử dụng nguồn vốn cho xây dựng NTM tại Ngân Sơn còn nhiều bất cập. Tình trạng đầu tư dàn trải, thiếu trọng tâm vẫn còn diễn ra. Công tác quản lý và giám sát sử dụng vốn chưa chặt chẽ, dẫn đến thất thoát và lãng phí. Hiệu quả đầu tư chưa cao, chưa tạo ra sự thay đổi rõ rệt trong đời sống của người dân. Cần có những giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn, đảm bảo đầu tư đúng mục tiêu và mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.
2.3. Các khó khăn trong huy động vốn xây dựng NTM
Huy động vốn cho xây dựng NTM tại Ngân Sơn gặp nhiều khó khăn do: Kinh tế địa phương chậm phát triển, thu nhập của người dân còn thấp; Ý thức tham gia đóng góp của một bộ phận người dân còn hạn chế; Cơ chế chính sách huy động vốn chưa thực sự khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng; Thủ tục hành chính còn rườm rà, gây khó khăn cho việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng.
III. Giải Pháp Huy Động Nguồn Lực Tài Chính Xây Dựng NTM
Để giải quyết bài toán về nguồn lực tài chính cho xây dựng nông thôn mới tại huyện Ngân Sơn, cần có những giải pháp đồng bộ và sáng tạo. Các giải pháp này phải dựa trên đặc điểm và tiềm năng của địa phương, đồng thời phải phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Việc đa dạng hóa các kênh huy động vốn, tăng cường xã hội hóa và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là những yếu tố then chốt.
3.1. Tăng cường huy động vốn từ cộng đồng dân cư
Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để nâng cao nhận thức của người dân về vai trò và lợi ích của việc tham gia xây dựng NTM. Xây dựng cơ chế khuyến khích người dân đóng góp bằng tiền, vật chất và ngày công lao động. Phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc vận động và quản lý nguồn vốn đóng góp của cộng đồng. Huy động nguồn nhân lực chủ yếu được huy động bằng việc đóng góp sức lao động của người dân thông qua các tổ chức đoàn thể ở địa phương như Hội nông dân, Hội phụ nữ, Đoàn thanh niên.
3.2. Thu hút đầu tư từ doanh nghiệp vào nông thôn
Xây dựng môi trường đầu tư thuận lợi, hấp dẫn để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ưu đãi. Khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất và dịch vụ tại nông thôn. Một phần tài chính cho xây dựng nông thôn mới được Nhà nước phân bổ, phần còn lại được huy động từ sức dân, từ sự đầu tư vốn của các doanh nghiệp và vốn từ các chương trình, dự án lồng ghép đang đầu tư cho nông nghiệp, nông dân và nông thôn (Dẫn theo Phạm Văn Toàn, 2015).
3.3. Đa dạng hóa các kênh huy động vốn tín dụng ưu đãi
Tăng cường liên kết với các ngân hàng và tổ chức tín dụng để tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi. Xây dựng các mô hình tín dụng phù hợp với điều kiện của địa phương. Khuyến khích phát triển các quỹ tín dụng nhân dân để đáp ứng nhu cầu vốn của người dân. Nguồn tài lực tài chính cho xây dựng nông thôn mới được chia thành 4 phần: Ngân sách nhà nước hỗ trợ khoảng 30% (gồm cả vốn trực tiếp 24% và vốn lồng ghép 06%), vốn tín dụng khoảng 45%, vốn doanh nghiệp bên ngoài đầu tư khoảng 15%, huy động nguồn vốn trong nhân dân khoảng 10% (Chính phủ, 2016).
IV. Quản Lý Và Sử Dụng Hiệu Quả Nguồn Lực Đất Đai NTM
Bên cạnh nguồn lực tài chính, nguồn lực đất đai đóng vai trò quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. Việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực này không chỉ giúp phát triển sản xuất nông nghiệp, mà còn tạo ra nguồn thu cho ngân sách địa phương. Cần có quy hoạch sử dụng đất hợp lý, đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.
4.1. Quy hoạch sử dụng đất cho xây dựng NTM Ngân Sơn
Xây dựng quy hoạch sử dụng đất chi tiết, phù hợp với điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của địa phương. Đảm bảo quỹ đất cho phát triển các công trình công cộng, cơ sở hạ tầng và khu dân cư. Ưu tiên sử dụng đất cho phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao. Nguồn lực vật chất gồm có tài nguyên thiên nhiên (tài nguyên đất đai, tài nguyên rừng, tài nguyên nước.
4.2. Giải pháp huy động nguồn lực đất đai từ người dân
Tuyên truyền, vận động người dân hiến đất để xây dựng các công trình công cộng. Xây dựng cơ chế đền bù thỏa đáng cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất. Khuyến khích người dân tham gia vào các dự án phát triển sản xuất nông nghiệp trên đất của mình. Chủ yếu là những đóng góp về đất đai, nguồn lực này được huy động trực tiếp từ nông dân thông qua các hình thức tuyên truyền phổ biến nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của xây dựng nông thôn mới, về những giá trị đóng góp của người dân trong xây dựng các công trình giao thông nông thôn, giao thông nội đồng và các công trình mở rộng kênh mương nội đồng.
4.3. Kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng đất đai NTM
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng đất đai. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai. Đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Ban hành quy định quản lý quy định chung xây dựng xã và tổ chức thực hiện theo quy hoạch.
V. Nâng Cao Chất Lượng Nguồn Nhân Lực Xây Dựng NTM
Nguồn nhân lực là yếu tố quyết định sự thành công của chương trình xây dựng nông thôn mới. Cần có những giải pháp để nâng cao trình độ dân trí, kỹ năng nghề nghiệp và ý thức trách nhiệm của người dân. Đầu tư vào giáo dục, đào tạo nghề và y tế là những ưu tiên hàng đầu.
5.1. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn Ngân Sơn
Mở các lớp đào tạo nghề ngắn hạn, phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động. Ưu tiên đào tạo các nghề liên quan đến nông nghiệp công nghệ cao, chế biến nông sản và dịch vụ du lịch. Tạo điều kiện cho lao động nông thôn tiếp cận thông tin về thị trường lao động và cơ hội việc làm. Theo nghĩa rộng, nguồn nhân lực là nguồn cung cấp sức lao động cho sản xuất xã hội, cung cấp nguồn lực con người cho sự phát triển.
5.2. Nâng cao trình độ dân trí và kỹ năng quản lý
Tăng cường đầu tư cho giáo dục, đặc biệt là giáo dục mầm non và tiểu học. Xây dựng môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sự sáng tạo của học sinh. Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về quản lý kinh tế, quản lý xã hội cho cán bộ xã và người dân. Trong xây dựng nông thôn mới, nguồn nhân lực chủ yếu được huy động bằng việc đóng góp sức lao động của người dân thông qua các tổ chức đoàn thể ở địa phương như Hội nông dân, Hội phụ nữ, Đoàn thanh niên.
5.3. Phát huy vai trò của cộng đồng trong xây dựng NTM
Khuyến khích người dân tham gia vào quá trình lập kế hoạch, thực hiện và giám sát các dự án xây dựng NTM. Tạo điều kiện cho người dân được bày tỏ ý kiến và đóng góp vào việc xây dựng chính sách. Phát huy vai trò của các tổ chức cộng đồng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường.
VI. Đánh Giá Hiệu Quả Và Bền Vững Xây Dựng NTM Ngân Sơn
Để đảm bảo tính bền vững của chương trình xây dựng nông thôn mới, cần có những đánh giá khách quan và toàn diện về hiệu quả của các giải pháp đã triển khai. Việc đánh giá phải dựa trên các tiêu chí cụ thể, có sự tham gia của cộng đồng và được thực hiện định kỳ. Từ đó, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm và điều chỉnh chính sách cho phù hợp.
6.1. Tiêu chí đánh giá hiệu quả xây dựng NTM Ngân Sơn
Các tiêu chí đánh giá bao gồm: Mức độ đạt được các tiêu chí NTM; Mức độ cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân; Mức độ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; Mức độ bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên; Mức độ duy trì an ninh trật tự và an toàn xã hội. Hiện nay, cả nước đang thực hiện theo Quyết định số 1600/QĐ-TTg, ngày 16/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020; Quyết định 1980/QĐ-TTg, ngày 17 tháng 10 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành bộ tiêu chí Quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020.
6.2. Giải pháp đảm bảo tính bền vững của NTM
Tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào quá trình xây dựng và duy trì NTM. Xây dựng cơ chế tự chủ tài chính cho các xã NTM. Phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường. Nâng cao năng lực quản lý và điều hành của chính quyền địa phương. Xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; quốc phòng và an ninh, trật tự được giữ vững (Bộ Nông nghiệp và PTNT, 2016).
6.3. Bài học kinh nghiệm và khuyến nghị chính sách
Rút ra những bài học kinh nghiệm từ thực tiễn xây dựng NTM tại Ngân Sơn. Đề xuất các khuyến nghị chính sách nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách huy động và sử dụng nguồn lực cho xây dựng NTM. Khuyến nghị các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả và tính bền vững của chương trình.
