Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ và biện pháp điều trị bệnh ve ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang

• Tác giả: Nguyễn Thị Thủy
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Nhật Thắng
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Dịch Tễ Và Biện Pháp Điều Trị Bệnh Ve Ghẻ Ở Chó Tại Tân Yên, Bắc Giang
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.2. Một số đặc điểm cấu tạo và sinh lý da của gia súc
• 1.3. Một số đặc điểm sinh học của chó
• 1.4. Bệnh ve ký sinh ở chó
• 1.5. Bệnh ghẻ trên chó
• 1.6. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.6.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.6.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Vật liệu nghiên cứu
• 2.1.3. Địa điểm nghiên cứu
• 2.1.4. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp điều tra
• 2.3.2. Phương pháp cố định chó
• 2.3.3. Phương pháp kiểm tra cơ thể
• 2.3.4. Phương pháp lấy mẫu
• 2.3.5. Phương pháp xử lý mẫu tại phòng thí nghiệm
• 2.3.6. Phương pháp định danh loài ve, ghẻ
• 2.3.7. Phương pháp xác định tỷ lệ và cường độ nhiễm ve, ghẻ
• 2.3.8. Phương pháp lấy mẫu máu và xác định chỉ tiêu sinh lý máu
• 2.3.9. Xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh ve và ghẻ ở chó nuôi tại huyện Tân Yên - tỉnh Bắc Giang
• 3.2. Điều tra số lượng và tình hình chăn nuôi các giống chó tại huyện Tân Yên
• 3.3. Tỷ lệ nhiễm ve, ghẻ trên chó tại huyện Tân Yên
• 3.4. Cường độ nhiễm ve và ghẻ ở chó nuôi tại huyện Tân Yên
• 3.5. Tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ theo giống chó
• 3.6. Tình hình nhiễm ve, ghẻ trên chó theo tính biệt
• 3.7. Tỷ lệ nhiễm ve, ghẻ trên chó theo lứa tuổi
• 3.8. Nghiên cứu bệnh ve, ghẻ trên chó nuôi tại huyện Tân Yên – Bắc Giang
• 3.9. Các loài ve, ghẻ ký sinh trên chó tại huyện Tân Yên
• 3.10. Xác định các vị trí ve và ghẻ thường ký sinh trên cơ thể chó nuôi tại huyện Tân Yên
• 3.11. Triệu chứng lâm sàng của chó nhiễm ve, ghẻ
• 3.12. Sự thay đổi một số chỉ tiêu huyết học của chó bị bệnh ve và ghẻ
• 3.13. Kết quả thử nghiệm hai phác đồ trị ve, ghẻ trên chó
• 3.14. Phác đồ điều trị bệnh ve, ghẻ cho chó
• 3.15. Hiệu quả điều trị đối với chó bị nhiễm đơn ve hoặc ghẻ
• 3.16. Hiệu lực của 2 phác đồ đối với chó bị nhiễm ghép ve và ghẻ
• 3.17. Độ an toàn của hai phác đồ điều trị ve, ghẻ cho chó
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghiên cứu dịch tễ bệnh ve ghẻ ở chó tại Tân Yên Bắc Giang

Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm dịch tễ của bệnh ve ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang. Kết quả cho thấy tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ trên chó tại địa phương này khá cao, đặc biệt ở các giống chó nội. Dịch tễ học của bệnh được phân tích dựa trên các yếu tố như giống chó, tuổi, và giới tính. Các loài ve và ghẻ phổ biến nhất được xác định là Rhipicephalus sanguineus và Sarcoptes scabiei canis. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chó tại Tân Yên bị nhiễm ve và ghẻ chủ yếu do điều kiện vệ sinh kém và thiếu các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1.1. Tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ trên chó

Kết quả điều tra cho thấy tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ trên chó tại Tân Yên dao động từ 60-80%, tùy thuộc vào giống chó và điều kiện chăn nuôi. Chó nội có tỷ lệ nhiễm cao hơn so với chó ngoại, điều này có thể liên quan đến khả năng kháng bệnh và điều kiện chăm sóc khác nhau. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chó dưới 1 tuổi có tỷ lệ nhiễm cao hơn so với các nhóm tuổi khác, do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

1.2. Cường độ nhiễm ve và ghẻ

Cường độ nhiễm ve và ghẻ được đánh giá dựa trên số lượng ký sinh trùng trên mỗi con chó. Kết quả cho thấy chó tại Tân Yên có cường độ nhiễm trung bình từ 10-20 ve/100 cm² da. Các vị trí ký sinh phổ biến nhất là vùng cổ, bụng và tai. Nghiên cứu cũng ghi nhận sự thay đổi về cường độ nhiễm theo mùa, với mùa hè có tỷ lệ nhiễm cao hơn do điều kiện thời tiết thuận lợi cho sự phát triển của ve và ghẻ.

II. Biện pháp điều trị bệnh ve ghẻ ở chó

Nghiên cứu đã thử nghiệm hai phác đồ điều trị bệnh ve ghẻ trên chó, bao gồm sử dụng thuốc đặc trị và kết hợp với các biện pháp vệ sinh môi trường. Kết quả cho thấy cả hai phác đồ đều có hiệu quả cao trong việc giảm tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ. Phác đồ điều trị 1 sử dụng thuốc Hantox Spray cho hiệu quả nhanh chóng, trong khi phác đồ điều trị 2 kết hợp thuốc và vệ sinh môi trường giúp ngăn ngừa tái nhiễm. Nghiên cứu cũng khuyến cáo việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh.

2.1. Hiệu quả của phác đồ điều trị

Kết quả thử nghiệm cho thấy phác đồ điều trị 1 có hiệu quả giảm tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ lên đến 90% sau 7 ngày điều trị. Phác đồ điều trị 2 cho hiệu quả tương đương nhưng có ưu điểm là giảm nguy cơ tái nhiễm nhờ việc kết hợp vệ sinh môi trường. Nghiên cứu cũng ghi nhận rằng các phác đồ này an toàn cho chó và không gây tác dụng phụ nghiêm trọng.

2.2. Độ an toàn của phác đồ điều trị

Cả hai phác đồ điều trị đều được đánh giá là an toàn cho chó. Không có trường hợp nào ghi nhận tác dụng phụ nghiêm trọng trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, nghiên cứu khuyến cáo việc theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của chó trong quá trình điều trị, đặc biệt là với chó non và chó già, để đảm bảo an toàn tối đa.

III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc bổ sung kiến thức về dịch tễ học và bệnh lý lâm sàng của bệnh ve ghẻ ở chó tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các biện pháp phòng và điều trị hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng chăn nuôi chó tại địa phương. Đồng thời, nghiên cứu cũng là nguồn tài liệu tham khảo quý giá cho công tác giảng dạy và nghiên cứu trong lĩnh vực thú y.

3.1. Ý nghĩa khoa học

Nghiên cứu đã cung cấp những thông tin chi tiết về đặc điểm dịch tễ và bệnh lý lâm sàng của bệnh ve ghẻ ở chó, góp phần làm phong phú thêm nguồn tài liệu khoa học trong lĩnh vực thú y. Kết quả nghiên cứu cũng mở ra hướng đi mới trong việc tìm hiểu sâu hơn về các loại ký sinh trùng trên chó và các biện pháp phòng trị hiệu quả.

3.2. Ý nghĩa thực tiễn

Nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, đặc biệt trong việc ứng dụng các biện pháp điều trị và phòng ngừa bệnh ve ghẻ ở chó tại Tân Yên, Bắc Giang. Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng rộng rãi tại các địa phương khác, góp phần giảm thiểu thiệt hại do bệnh ve ghẻ gây ra và nâng cao chất lượng chăn nuôi chó tại Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh ve và ghẻ ở chó là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến và gây thiệt hại kinh tế đáng kể trong chăn nuôi thú cưng và vật nuôi gia đình. Tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, theo điều tra trên 820 con chó, tỷ lệ nhiễm ve đạt khoảng 45,49%, trong khi tỷ lệ nhiễm ghẻ là 19,76%. Các bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe và ngoại hình của chó mà còn có nguy cơ lây truyền các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người và vật nuôi khác. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm dịch tễ, bệnh lý lâm sàng của bệnh ve, ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, đồng thời thử nghiệm hiệu quả của các phác đồ điều trị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả phòng trị bệnh. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 7/2016 đến tháng 7/2017, tập trung tại các xã và thị trấn thuộc huyện Tân Yên. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu khoa học bổ sung cho công tác phòng chống bệnh ve, ghẻ, đồng thời hỗ trợ các hộ gia đình và cơ quan thú y trong việc kiểm soát dịch bệnh, nâng cao chất lượng chăn nuôi và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về đặc điểm cấu tạo và sinh lý da của chó, đặc biệt là các lớp thượng bì, trung bì và hạ bì, cùng với các bộ phận phụ như tuyến mồ hôi và tuyến nhờn, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì chức năng da. Lý thuyết về vòng đời và đặc điểm hình thái của các loài ve như Rhipicephalus sanguineus và Boophilus microplus được áp dụng để hiểu rõ quá trình phát triển và ký sinh của ve trên chó. Ngoài ra, các mô hình về bệnh lý lâm sàng của bệnh ghẻ do các loài Sarcoptes scabiei canis, Otodectes cynotis và Demodex canis cũng được sử dụng để phân tích triệu chứng và tác động của bệnh trên vật chủ. Các khái niệm chính bao gồm: tỷ lệ nhiễm, cường độ nhiễm, vòng đời ký sinh trùng, đặc điểm sinh học của chó theo giống và lứa tuổi, cũng như các chỉ tiêu huyết học phản ánh tình trạng sức khỏe của chó bị bệnh.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ 820 con chó nuôi tại các xã và thị trấn thuộc huyện Tân Yên, Bắc Giang, trong khoảng thời gian từ tháng 7/2016 đến tháng 7/2017. Phương pháp điều tra cắt ngang được áp dụng để khảo sát tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ, với dung lượng mẫu được tính toán theo công thức thống kê đảm bảo độ tin cậy 95% và độ chính xác 10%. Việc cố định chó được thực hiện bằng phương pháp an toàn, sử dụng rọ mõm và dây thừng để đảm bảo an toàn cho cả chó và người thực hiện. Mẫu ve và ghẻ được thu thập bằng cách bôi dầu hỏa hoặc xylene để dễ dàng lấy ve, cạo da lấy mẫu ghẻ, sau đó xử lý và định danh tại phòng thí nghiệm bằng kính hiển vi. Các chỉ tiêu sinh lý máu được xác định bằng máy phân tích chuyên dụng nhằm đánh giá ảnh hưởng của bệnh trên chó. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm Minitab 14.0 với các phương pháp ANOVA và Tukey để kiểm tra sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các nhóm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ: Trong tổng số 820 chó khảo sát, tỷ lệ nhiễm ve là 45,49% (373 con), trong khi tỷ lệ nhiễm ghẻ là 19,76% (162 con). Tỷ lệ nhiễm ve cao nhất tại xã Ngọc Lý và Phúc Hòa (49,71%), thấp nhất tại thị trấn Nhã Nam (32,5%). Tỷ lệ nhiễm ghẻ cao nhất tại xã Ngọc Lý (24,57%), thấp nhất tại thị trấn Nhã Nam (8,33%).

2. Cường độ nhiễm ve và ghẻ: Số lượng ve trung bình ký sinh trên 100 cm² bề mặt da là 23,15 con, cao nhất tại xã Cao Xá (26,17 con) và thấp nhất tại thị trấn Nhã Nam (21,56 con). Về cường độ nhiễm ghẻ, 63,58% chó nhiễm có mức độ nhẹ, 29,63% mức độ trung bình và 6,79% mức độ nặng.

3. Phân bố theo giống chó: Chó nội chiếm tỷ lệ lớn nhất trong đàn chó nuôi tại huyện Tân Yên (88,46%), chó lai chiếm 10,46% và chó ngoại chiếm 1,08%. Tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ ở chó nội cao hơn so với chó ngoại và chó lai, phản ánh điều kiện nuôi thả và chăm sóc khác nhau.

4. Ảnh hưởng đến chỉ tiêu huyết học: Chó bị nhiễm ve và ghẻ có sự thay đổi rõ rệt về các chỉ tiêu huyết học như giảm số lượng hồng cầu và tăng bạch cầu eosin, cho thấy tình trạng thiếu máu và phản ứng viêm do ký sinh trùng gây ra.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ nhiễm ve cao hơn ghẻ phản ánh đặc điểm sinh học và vòng đời của ve, với khả năng đẻ trứng và tồn tại lâu dài trong môi trường chuồng trại, tạo điều kiện lây lan rộng rãi. Ngược lại, bệnh ghẻ chủ yếu lây qua tiếp xúc trực tiếp, nên khi điều trị hoặc loại bỏ chó bệnh, nguồn lây giảm nhanh hơn. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tuy nhiên tỷ lệ nhiễm ve tại Tân Yên cao hơn một số địa phương khác như TP. Cần Thơ (25%). Sự khác biệt này có thể do điều kiện nuôi thả, vệ sinh thú y và mức độ quan tâm của người dân. Việc chó nội chiếm ưu thế và có tỷ lệ nhiễm cao phản ánh phương thức nuôi thả tự do, ít được chăm sóc y tế kỹ lưỡng, trong khi chó ngoại được nuôi trong điều kiện tốt hơn nên tỷ lệ nhiễm thấp hơn. Các biểu đồ tỷ lệ nhiễm và cường độ nhiễm minh họa rõ sự phân bố không đồng đều của bệnh theo địa phương và giống chó, cung cấp cơ sở để xây dựng các biện pháp phòng chống phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục: Hướng dẫn người dân về tác hại của bệnh ve, ghẻ và cách phòng tránh, đặc biệt nhấn mạnh việc vệ sinh chuồng trại và chăm sóc chó đúng cách nhằm giảm tỷ lệ nhiễm bệnh trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là các trạm thú y huyện và xã.

2. Áp dụng phác đồ điều trị hiệu quả: Sử dụng các thuốc như Ivermectin và Hantox Spray theo hướng dẫn đã thử nghiệm để điều trị chó bị nhiễm ve, ghẻ, đảm bảo an toàn và hiệu quả trong 1-2 tháng. Chủ thể thực hiện là các cơ sở thú y và hộ nuôi chó.

3. Kiểm soát môi trường chăn nuôi: Thường xuyên vệ sinh, phun thuốc diệt ve ở chuồng trại và khu vực xung quanh nhằm giảm nguồn lây bệnh, đồng thời hạn chế sử dụng cỏ tươi làm chất độn chuồng. Thời gian thực hiện định kỳ hàng quý, do các hộ gia đình phối hợp với trạm thú y thực hiện.

4. Phát triển giống chó có sức đề kháng: Khuyến khích nuôi các giống chó nội có khả năng thích nghi và sức đề kháng cao, đồng thời nghiên cứu lai tạo để nâng cao khả năng chống chịu bệnh ve, ghẻ trong dài hạn. Chủ thể thực hiện là các viện nghiên cứu và cơ sở chăn nuôi.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Người chăn nuôi chó tại các vùng nông thôn: Nhận biết và áp dụng các biện pháp phòng trị bệnh ve, ghẻ để bảo vệ sức khỏe đàn chó, nâng cao hiệu quả kinh tế.

2. Cán bộ thú y và nhân viên y tế thú y: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm cơ sở khoa học trong công tác chẩn đoán, điều trị và xây dựng chương trình phòng chống bệnh ve, ghẻ.

3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành Thú y: Tham khảo dữ liệu dịch tễ, phương pháp nghiên cứu và kết quả điều trị để phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc giảng dạy chuyên sâu.

4. Các doanh nghiệp sản xuất thuốc thú y: Dựa trên hiệu quả của các phác đồ điều trị để cải tiến sản phẩm, phát triển thuốc mới phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh ve và ghẻ có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe chó không?
   Có, ve và ghẻ gây tổn thương da, thiếu máu, suy giảm miễn dịch và có thể dẫn đến các bệnh truyền nhiễm khác, ảnh hưởng đến sự phát triển và tuổi thọ của chó.

2. Tỷ lệ nhiễm ve, ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên là bao nhiêu?
   Tỷ lệ nhiễm ve khoảng 45,49%, trong khi tỷ lệ nhiễm ghẻ là 19,76%, cho thấy ve là vấn đề phổ biến hơn.

3. Phác đồ điều trị nào được đánh giá hiệu quả nhất?
   Hai phác đồ sử dụng Ivermectin và Hantox Spray đều cho hiệu quả cao trong điều trị ve và ghẻ, với độ an toàn tốt khi sử dụng đúng liều lượng.

4. Có thể phòng bệnh ve, ghẻ bằng cách nào?
   Phòng bệnh hiệu quả bằng cách vệ sinh chuồng trại, xử lý môi trường, tắm rửa và bôi thuốc phòng ngừa định kỳ, đồng thời hạn chế tiếp xúc với chó bệnh.

5. Bệnh ve, ghẻ có lây sang người không?
   Một số loài ve và ghẻ có thể truyền bệnh sang người, do đó việc kiểm soát và điều trị bệnh trên chó cũng góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Kết luận

• Tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên lần lượt là 45,49% và 19,76%, với cường độ nhiễm ve trung bình 23,15 con/100 cm² da.
• Chó nội chiếm ưu thế trong đàn chó nuôi và có tỷ lệ nhiễm bệnh cao hơn so với chó lai và chó ngoại.
• Các chỉ tiêu huyết học của chó bị bệnh ve, ghẻ có sự thay đổi rõ rệt, phản ánh ảnh hưởng tiêu cực của bệnh.
• Hai phác đồ điều trị sử dụng Ivermectin và Hantox Spray cho hiệu quả cao và an toàn trong điều trị ve, ghẻ.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp phòng trị bệnh hiệu quả, góp phần nâng cao sức khỏe đàn chó và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tiếp theo, cần triển khai các chương trình tuyên truyền, áp dụng phác đồ điều trị và kiểm soát môi trường chăn nuôi nhằm giảm thiểu tỷ lệ nhiễm bệnh. Các cơ quan thú y và người chăn nuôi được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả phòng chống bệnh ve, ghẻ.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe chó nuôi và cộng đồng xung quanh bạn!