I. Tổng Quan Về Thuế Nhập Khẩu Khái Niệm Vai Trò Quan Trọng
Thuế là khoản đóng góp bắt buộc bằng tiền mà các tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ phải thực hiện đối với Nhà nước để cung cấp nguồn tài chính cho Nhà nước thực hiện chức năng của mình. Là công cụ chủ yếu được Nhà nước sử dụng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế và huy động nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Thuế nói chung vừa là phạm trù mang tính khách quan vừa là phạm trù mang tính lịch sử. Thuế tồn tại và phát triển gắn liền với sự tồn tại và hoạt động của nhà nước. Thuế là một công cụ tài chính vô cùng quan trọng, gắn liền với sự tồn tại và phát triển của Nhà nước mà bất cứ quốc gia nào cũng sử dụng công cụ này để tham gia vào việc thực thi chức năng, nhiệm vụ của mình. Thuế được áp dụng cho nhiều lĩnh vực khác nhau và được chia thành nhiều loại thuế, trong đó khoản thuế nhập khẩu là một khoản thuế không thể thiếu được khi hoạt động mua bán giữa các quốc gia. Trong thời đại ngày nay, các chính sách về thương mại, thuế và thuế quan (trong đó có thuế nhập khẩu) thường được xếp cùng nhau do ảnh hưởng chung của chúng đối với các chính sách công nghiệp, chính sách nông nghiệp và chính sách đầu tư.
1.1. Định Nghĩa Chi Tiết về Thuế Nhập Khẩu Hiện Nay
Có nhiều cách hiểu khác nhau về khái niệm thuế nhập khẩu, tùy thuộc vào từng góc độ tiếp cận. Về phương diện kinh tế, thuế nhập khẩu là một khoản thuế mà Chính phủ đánh vào sản phẩm nhập khẩu để tăng nguồn thu và bảo vệ các ngành sản xuất trong nước. Về phương diện pháp lý, thuế nhập khẩu là quan hệ pháp luật phát sinh giữa người nộp thuế và Nhà nước về việc tạo lập và thực hiện quyền, nghĩa vụ trong quá trình thu thuế. Theo quy định tại Điều 2 Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu năm 2016, thuế nhập khẩu là loại thuế đánh vào hàng hóa được nhập khẩu qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam; hàng hóa nhập khẩu từ khu phi thuế quan vào thị trường trong nước; hàng nhập khẩu tại chổ và hàng hóa nhập khẩu của doanh nghiệp thực hiện quyền nhập khẩu, quyền phân phối.
1.2. Các Đặc Điểm Nổi Bật Của Thuế Nhập Khẩu Cần Lưu Ý
Xét về phương diện lý thuyết, ngoài những đặc điểm chung của thuế thì thuế nhập khẩu còn có một số đặc trưng cơ bản sau đây: Thứ nhất, thuế nhập khẩu gắn liền với hoạt động kinh tế đối ngoại của mỗi quốc gia trong từng thời kỳ. Chịu ảnh hưởng trực tiếp của các yếu tố “Quốc tế” như: Sự biến động kinh tế thế giới, xu hướng thương mại quốc tế. Thứ hai, thuế nhập khẩu là một công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế của Nhà nước. Thông qua việc điều chỉnh thuế suất, Nhà nước có thể định hướng hoạt động xuất nhập khẩu, bảo hộ sản xuất trong nước và tăng nguồn thu cho ngân sách. Thứ ba, thuế nhập khẩu có tính linh hoạt cao, có thể thay đổi theo từng thời kỳ và phù hợp với chính sách phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.
II. Thất Thu Thuế Nhập Khẩu Khái Niệm Tác Hại Giải Pháp
Thất thu thuế nhập khẩu ảnh hưởng trực tiếp tới nguồn thu ngân sách Nhà nước. Thất thu thuế nhập khẩu còn làm giảm khả năng cạnh tranh của các mặt hàng trong nước do một lượng hàng hóa trốn thuế được đưa vào thị trường, gây khó khăn cho nhiều doanh nghiệp và ngành công nghiệp non trẻ đang cần được bảo hộ. Thất thu thuế nhập khẩu ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh và tất yếu sẽ tạo ra môi trường cạnh tranh không công bằng. Trong bối cảnh quá trình hội nhập kinh tế thế giới đang diển ra rộng lớn và sâu sắc. Ngày càng có nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ có quan hệ thương mại với Việt Nam, nhờ đó mà kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam những năm vừ qua không ngừng tăng lên nhanh chóng cả về quy mô, loại hình xuất nhập khẩu và mặt hàng xuất nhập khẩu.
2.1. Phân Loại Chi Tiết Các Hình Thức Thất Thu Thuế Nhập Khẩu
Thất thu thuế nhập khẩu có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Theo nguyên nhân, có thể chia thành thất thu do gian lận thương mại, thất thu do sai sót trong áp dụng chính sách, và thất thu do quản lý yếu kém. Theo hình thức, có thể chia thành thất thu do khai sai mã hàng, khai sai trị giá, và trốn thuế. Việc phân loại này giúp cơ quan hải quan xác định rõ nguyên nhân và hình thức thất thu để có biện pháp xử lý phù hợp.
2.2. Tác Động Tiêu Cực Của Thất Thu Thuế Nhập Khẩu Đến Kinh Tế
Tác hại do thất thu thuế nhập khẩu là rất lớn. Thứ nhất, làm giảm nguồn thu ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu của chính phủ cho các hoạt động công. Thứ hai, tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính. Thứ ba, làm suy yếu hệ thống quản lý nhà nước, tạo điều kiện cho các hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại phát triển.
2.3. Nội Dung Cốt Lõi Của Chống Thất Thu Thuế Nhập Khẩu
Nội dung chống thất thu thuế nhập khẩu trong lĩnh vực hải quan bao gồm nhiều hoạt động. Tăng cường kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu. Nâng cao năng lực cho cán bộ hải quan. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế. Tăng cường hợp tác quốc tế trong phòng chống gian lận thương mại. Áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý thuế.
III. Giải Pháp Chống Thất Thu Thuế Nhập Khẩu Tại Long An
Cục Hải quan tỉnh Long An cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Thực hiện cải cách thủ tục hành chính nâng cao chất lượng, hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính, nâng cao mức độ hài lòng của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp đối với sự phục vụ của cơ quan Hải quan. Số lượng doanh nghiệp làm thủ tục hải quan và kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa tại Cục Hải quan tỉnh Long An tăng dần qua các năm. Song song với sự tăng nhanh về số thu ngân sách là sự phát triển của các thủ đoạn gian lận thương mại, trốn thuế ngày càng tinh vi và phức tạp. Bên cạnh đó, còn có nhiều nguyên nhân khác về chính sách quản lý gây thất thu thuế nhập khẩu cho ngân sách Nhà nước mà Cục hải quan tỉnh Long An gồm 03 tỉnh Long An, Tiền Giang, Bến Tre cũng không nằm ngoài xu thế đó.
3.1. Áp Mã Xác Định Thuế Suất Hàng Hóa Nhập Khẩu Chính Xác
Việc áp mã và xác định thuế suất hàng hóa nhập khẩu chính xác là một trong những giải pháp quan trọng để chống thất thu thuế. Cần tăng cường đào tạo cho cán bộ hải quan về nghiệp vụ phân loại hàng hóa và áp dụng thuế suất. Đồng thời, cần xây dựng hệ thống thông tin đầy đủ và chính xác về các loại hàng hóa và thuế suất áp dụng.
3.2. Xác Định Trị Giá Tính Thuế Hàng Hóa Nhập Khẩu
Xác định trị giá tính thuế là một khâu quan trọng trong quá trình thu thuế nhập khẩu. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc khai báo trị giá của doanh nghiệp. Đồng thời, cần xây dựng cơ sở dữ liệu về giá cả hàng hóa nhập khẩu để đối chiếu và so sánh.
3.3. Đẩy Mạnh Công Tác Kiểm Tra Sau Thông Quan
Kiểm tra sau thông quan là một biện pháp hiệu quả để phát hiện và xử lý các hành vi gian lận thương mại, trốn thuế. Cần tăng cường nguồn lực cho công tác kiểm tra sau thông quan. Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với các doanh nghiệp có rủi ro cao.
IV. Tăng Cường Phối Hợp Liên Ngành Chống Thất Thu Thuế
Từ góc độ quản lý nhà nước về Hải quan, việc tìm ra các giải pháp để chống thất thu thuế nhập khẩu là một trong những nội dung hết sức quan trọng, cần thiết và cấp bách hiện nay, vừa đảm bảo thông thoáng cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp, vừa đảm bảo chặt chẽ trong công tác quản lý đối với hàng nhập khẩu. Xuất phát từ yêu cầu thực tế, tác giả chọn đề tài “Chống thất thu thuế nhập khẩu tại cục hải quan tỉnh Long An” làm luận văn thạc sĩ.
4.1. Cơ Chế Phối Hợp Giữa Các Ngành Các Cấp
Cần tăng cường sự phối hợp giữa các Ngành, các Cấp trong công tác chống thất thu thuế. Sự phối hợp này cần được thể hiện thông qua việc chia sẻ thông tin, phối hợp kiểm tra, và xử lý vi phạm. Cần có cơ chế rõ ràng để đảm bảo sự phối hợp hiệu quả.
4.2. Nâng Cao Trình Độ Năng Lực Cán Bộ Hải Quan
Cán bộ hải quan đóng vai trò quan trọng trong công tác chống thất thu thuế. Cần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ hải quan. Đồng thời, cần tăng cường giáo dục về đạo đức công vụ, phòng chống tham nhũng.
4.3. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Quản Lý Thuế
Ứng dụng công nghệ thông tin là một xu hướng tất yếu trong quản lý thuế. Cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý thuế hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý rủi ro và phòng chống gian lận thương mại. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo cho cán bộ hải quan về sử dụng công nghệ thông tin.
V. Chế Tài Mạnh Với Doanh Nghiệp Gian Lận Thuế Nhập Khẩu
Năm 2015, đơn vị được Tổng cục Hải quan giao dự toán thu nộp Ngân sách là: 1.850 tỷ đồng tăng 10.1% so với chỉ tiêu được giao năm 2014; Chỉ tiêu thu nộp ngân sách năm 2016 là 2.180 tỷ đồng, tăng 15.3% so với chỉ tiêu được giao năm 2015; Chỉ tiêu thu nộp ngân sách năm 2017 là 2.255 tỷ đồng tăng 3.44% so với chỉ tiêu được giao năm 2016.
5.1. Biện Pháp Chế Tài Mạnh Đối Với Doanh Nghiệp Gian Lận
Cần có biện pháp chế tài mạnh đối với các doanh nghiệp gian lận, trốn thuế, thất thu thuế nhập khẩu. Các biện pháp này có thể bao gồm xử phạt hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự, và tước quyền kinh doanh. Cần đảm bảo tính nghiêm minh và công bằng trong xử lý vi phạm.
5.2. Công Tác Chống Buôn Lậu Gian Lận Thương Mại
Công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại là một nhiệm vụ quan trọng của cơ quan hải quan. Cần tăng cường tuần tra, kiểm soát tại các cửa khẩu, biên giới. Đồng thời, cần phối hợp với các lực lượng chức năng khác để đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại.
VI. Kiến Nghị Định Hướng Chống Thất Thu Thuế Tại Long An
Với mục tiêu phân tích thực trạng thuế thất thu và chống thất thu thuế nhập khẩu tại Hải quan Long An, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường chống thất thu thuế nhập khẩu tại đơn vị này. Bằng các phương pháp nghiên cứu định tính dựa trên phương pháp luận, các quan điểm, chính sách pháp luật của Nhà nước về các vấn đề có liên quan, phân tích, đánh giá nhằm giải quyết các yêu cầu đặt ra của đề tài nghiên cứu.
6.1. Kiến Nghị Với Tổng Cục Hải Quan
Cần có những kiến nghị cụ thể với Tổng Cục Hải quan để hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế, nâng cao năng lực cho cán bộ hải quan, và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thuế.
6.2. Kiến Nghị Với UBND Tỉnh Long An
Cần có những kiến nghị cụ thể với UBND Tỉnh Long An để tăng cường sự phối hợp giữa các Ngành, các Cấp trong công tác chống thất thu thuế, và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.
