I. Giới thiệu và mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu 'Khảo sát giá trị xét nghiệm HE4 và CA125 trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư buồng trứng' tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của hai dấu ấn sinh học HE4 và CA125 trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư biểu mô buồng trứng (UTBMBT). Mục tiêu tổng quát là xác định giá trị của hai xét nghiệm này trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh. Các mục tiêu cụ thể bao gồm: khảo sát giá trị chẩn đoán của HE4 và CA125, xác định mối tương quan giữa nồng độ của hai dấu ấn này với các yếu tố như tuổi, tình trạng kinh nguyệt, giai đoạn bệnh, kích thước khối u và phân độ mô học. Nghiên cứu cũng đánh giá sự thay đổi nồng độ của CA125 và HE4 sau phẫu thuật và giá trị tiên lượng tái phát bệnh.
1.1. Bối cảnh và tầm quan trọng
Ung thư buồng trứng là một trong những bệnh lý ung thư phổ biến và nguy hiểm, đặc biệt là ung thư biểu mô buồng trứng. Theo GLOBOCAN 2020, Việt Nam ghi nhận khoảng 1.404 ca mắc mới và 923 ca tử vong mỗi năm. Bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn do triệu chứng không rõ ràng, dẫn đến tỷ lệ tử vong cao. Việc chẩn đoán sớm và chính xác là yếu tố then chốt để cải thiện tiên lượng bệnh. Xét nghiệm HE4 và CA125 là hai dấu ấn sinh học được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư buồng trứng. Tuy nhiên, giá trị của hai xét nghiệm này vẫn còn nhiều tranh cãi, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu nhằm xác định giá trị của xét nghiệm HE4 và CA125 trong chẩn đoán và tiên lượng UTBMBT. Cụ thể, nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá độ nhạy, độ đặc hiệu của hai dấu ấn này, cũng như mối tương quan giữa nồng độ của chúng với các yếu tố lâm sàng và mô học. Ngoài ra, nghiên cứu cũng khảo sát sự thay đổi nồng độ của CA125 và HE4 sau phẫu thuật, từ đó đánh giá giá trị tiên lượng tái phát bệnh.
II. Tổng quan tài liệu
Chương này cung cấp cái nhìn tổng quan về ung thư buồng trứng, bao gồm giải phẫu, chức năng buồng trứng, dịch tễ học, cơ chế di căn, nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ. Đặc biệt, nghiên cứu tập trung vào vai trò của CA125 và HE4 trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư buồng trứng. CA125 là dấu ấn sinh học được sử dụng phổ biến, nhưng độ đặc hiệu không cao do có thể tăng trong các bệnh lý lành tính. Trong khi đó, HE4 được ghi nhận là có độ đặc hiệu cao hơn, giúp khắc phục hạn chế của CA125. Sự kết hợp của hai dấu ấn này trong chỉ số ROMA cũng được đề cập như một công cụ hữu ích trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh.
2.1. Giải phẫu và chức năng buồng trứng
Buồng trứng là cơ quan sinh sản quan trọng, có chức năng ngoại tiết (sản xuất noãn) và nội tiết (sản xuất hormone sinh dục). Giải phẫu buồng trứng bao gồm hai mặt, hai bờ và hai đầu, được cấp máu từ động mạch buồng trứng và động mạch tử cung. Chức năng của buồng trứng được điều hòa bởi trục dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng, với sự tham gia của các hormone như FSH, LH, estrogen và progesterone.
2.2. Dịch tễ học và cơ chế di căn
Ung thư buồng trứng là bệnh lý phổ biến ở phụ nữ, đặc biệt là nhóm tuổi hậu mãn kinh. Cơ chế di căn của UTBMBT chủ yếu thông qua quá trình chuyển đổi trung - biểu mô (EMT), giúp tế bào ung thư di chuyển và xâm lấn vào các cơ quan trong ổ bụng. Các yếu tố như VEGF và integrin đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.
III. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thiết kế với mục tiêu khảo sát giá trị của xét nghiệm HE4 và CA125 trong chẩn đoán và tiên lượng UTBMBT. Đối tượng nghiên cứu bao gồm bệnh nhân được chẩn đoán ung thư biểu mô buồng trứng và nhóm đối chứng là bệnh nhân có u lành buồng trứng. Các biến số nghiên cứu bao gồm tuổi, tình trạng kinh nguyệt, giai đoạn bệnh theo phân loại FIGO, phân độ mô học và kích thước khối u. Phương pháp thu thập dữ liệu và phân tích được thực hiện theo quy trình chuẩn, đảm bảo tính khách quan và chính xác.
3.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng thiết kế hồi cứu, với cỡ mẫu được xác định dựa trên tiêu chuẩn chọn bệnh và loại trừ. Các biến số nghiên cứu được thu thập thông qua hồ sơ bệnh án và xét nghiệm huyết thanh. Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả và phân tích tương quan.
3.2. Đạo đức nghiên cứu
Nghiên cứu tuân thủ các nguyên tắc đạo đức trong nghiên cứu y khoa, đảm bảo quyền lợi và bảo mật thông tin của bệnh nhân. Tất cả các quy trình nghiên cứu đều được phê duyệt bởi hội đồng đạo đức của trường đại học.
IV. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy xét nghiệm HE4 và CA125 có giá trị cao trong chẩn đoán UTBMBT, với độ nhạy và độ đặc hiệu đạt mức ý nghĩa. Nồng độ của hai dấu ấn này có mối tương quan chặt chẽ với các yếu tố như giai đoạn bệnh, phân độ mô học và kích thước khối u. Sự thay đổi nồng độ của CA125 và HE4 sau phẫu thuật cũng được ghi nhận là có giá trị tiên lượng tái phát bệnh.
4.1. Giá trị chẩn đoán của HE4 và CA125
Kết quả cho thấy HE4 có độ đặc hiệu cao hơn so với CA125, đặc biệt trong việc phân biệt UTBMBT với các bệnh lý lành tính. Sự kết hợp của hai dấu ấn này trong chỉ số ROMA cũng mang lại giá trị chẩn đoán cao hơn so với việc sử dụng riêng lẻ.
4.2. Giá trị tiên lượng tái phát
Nồng độ CA125 và HE4 sau phẫu thuật có mối tương quan với tình trạng tái phát bệnh. Sự gia tăng nồng độ của hai dấu ấn này sau điều trị là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ tái phát, giúp bác sĩ có kế hoạch theo dõi và điều trị kịp thời.
