I. Thiền tính trong thơ Haiku và tranh mặc hội Nhật Bản
Luận án tập trung khám phá Thiền tính trong hai loại hình nghệ thuật đặc trưng của Nhật Bản: thơ Haiku và tranh mặc hội. Thiền tính được thể hiện qua cảm thức thẩm mĩ, phương thức nghệ thuật và quá trình cảm nghiệm. Cả hai loại hình này đều chịu ảnh hưởng sâu sắc từ tinh thần Thiền tông, tạo nên sự tương đồng trong cách biểu đạt và tiếp nhận nghệ thuật.
1.1. Cảm thức thẩm mĩ Thiền
Cảm thức thẩm mĩ Thiền trong thơ Haiku và tranh mặc hội được thể hiện qua ba khái niệm: wabi (giản phác), sabi (tịch tĩnh) và yugen (uyên áo). Wabi nhấn mạnh sự giản dị, mộc mạc trong thiên nhiên và con người. Sabi thể hiện không gian cô tịch, hoang sơ, trong khi yugen khám phá vẻ đẹp thẳm sâu của ý tượng. Những cảm thức này không chỉ là nền tảng thẩm mĩ mà còn là cốt lõi tinh thần của nghệ thuật Nhật Bản.
1.2. Phương thức nghệ thuật Thiền
Phương thức nghệ thuật Thiền trong thơ Haiku và tranh mặc hội tập trung vào tính không, khoảnh khắc và ý cảnh. Tính không thể hiện qua sự giản lược ngôn từ trong thơ và khoảng trống trong tranh. Khoảnh khắc là sự trực nhận phi thời gian, trong khi ý cảnh là sự tương thông giữa tâm và cảnh. Những phương thức này tạo nên sự độc đáo và sâu sắc trong nghệ thuật Nhật Bản.
II. Mối tương quan giữa thơ Haiku và tranh mặc hội
Luận án phân tích mối tương quan giữa thơ Haiku và tranh mặc hội qua ba phương diện: cảm thức thẩm mĩ, phương thức nghệ thuật và cảm nghiệm. Cả hai loại hình đều chịu ảnh hưởng từ Thiền tông, tạo nên sự gặp gỡ trong cách biểu đạt và tiếp nhận. Tuy nhiên, sự khác biệt về hình thức và chất liệu cũng được làm rõ để hiểu sâu hơn về đặc trưng của từng loại hình.
2.1. Cảm thức thẩm mĩ tương đồng
Cả thơ Haiku và tranh mặc hội đều thể hiện cảm thức thẩm mĩ Thiền qua wabi, sabi và yugen. Sự giản dị, tịch tĩnh và uyên áo là những yếu tố chung tạo nên vẻ đẹp độc đáo của hai loại hình này. Những cảm thức này không chỉ phản ánh tinh thần Thiền mà còn là cốt lõi của nghệ thuật Nhật Bản.
2.2. Phương thức nghệ thuật dị biệt
Mặc dù có sự tương đồng về cảm thức thẩm mĩ, thơ Haiku và tranh mặc hội có sự khác biệt trong phương thức nghệ thuật. Thơ Haiku tập trung vào sự giản lược ngôn từ và khoảnh khắc, trong khi tranh mặc hội nhấn mạnh vào khoảng trống và đường nét. Sự khác biệt này tạo nên đặc trưng riêng của từng loại hình.
III. Giá trị và ứng dụng thực tiễn
Luận án không chỉ làm rõ Thiền tính trong thơ Haiku và tranh mặc hội mà còn khẳng định giá trị thẩm mĩ và ứng dụng thực tiễn của hai loại hình này. Nghiên cứu giúp hiểu sâu hơn về tinh thần Thiền và văn hóa Nhật Bản, đồng thời mở ra hướng tiếp cận mới trong nghiên cứu và sáng tác nghệ thuật.
3.1. Giá trị thẩm mĩ
Thơ Haiku và tranh mặc hội là những tinh hoa của nghệ thuật Nhật Bản, phản ánh tinh thần Thiền qua cảm thức thẩm mĩ và phương thức nghệ thuật. Những giá trị này không chỉ có ý nghĩa trong bối cảnh lịch sử mà còn mang tính thời đại, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của con người.
3.2. Ứng dụng thực tiễn
Nghiên cứu về Thiền tính trong thơ Haiku và tranh mặc hội có giá trị thực tiễn trong việc giảng dạy, nghiên cứu và sáng tác nghệ thuật. Những hiểu biết sâu sắc về tinh thần Thiền và văn hóa Nhật Bản giúp mở rộng tầm nhìn và cách tiếp cận trong các lĩnh vực liên quan.
