Luận án tiến sĩ: Yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thuế của doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Đồng Nai

• Tác giả: Lê Thu Thủy
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Ngọc Thạch
• Trường học: Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thuế của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Đồng Nai
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT LUẬN ÁN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Đóng góp mới của đề tài
• 1.6.1. Đóng góp về mặt học thuật
• 1.6.2. Đóng góp về mặt thực tiễn chính sách
• 1.7. Bố cục của đề tài
• 1.8. Tóm tắt chương 1
• 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các lý thuyết nền tảng
• 2.1.1. Lý thuyết hành vi tuân thủ thuế
• 2.1.2. Lý thuyết hành vi không tuân thủ thuế
• 2.1.3. Lý thuyết tâm lý hành vi phổ biến
• 2.1.4. Lý thuyết răn đe hoặc mô hình răn đe kinh tế
• 2.1.5. Lý thuyết triển vọng
• 2.2. Các khái niệm liên quan đến tuân thủ thuế của doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 2.2.1. Khái niệm thuế
• 2.2.2. Khái niệm về tuân thủ thuế
• 2.2.3. Khái niệm về doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 2.3. Phân loại, quy trình và các tiêu chí đánh giá tuân thủ thuế
• 2.3.1. Phân loại tuân thủ thuế
• 2.3.2. Quy trình tuân thủ thuế của doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 2.3.3. Các tiêu chí đánh giá tính tuân thủ thuế của doanh nghiệp
• 2.4. Các yếu tố tác động đến tuân thủ thuế của doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 2.4.1. Yếu tố ngành nghề kinh doanh
• 2.4.2. Yếu tố kinh tế
• 2.4.3. Yếu tố xã hội
• 2.4.4. Yếu tố chính sách thuế
• 2.4.5. Yếu tố sự quản lý của cơ quan thuế
• 2.4.6. Yếu tố đặc điểm của doanh nghiệp
• 2.4.7. Cảm nhận chất lượng dịch vụ thuế
• 2.4.8. Cấu trúc hệ thống thuế
• 2.5. Lược khảo các công trình nghiên cứu liên quan
• 2.5.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài
• 2.5.2. Các công trình nghiên cứu trong nước
• 2.6. Khoảng trống nghiên cứu
• 2.7. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 2.7.1. Cơ sở xây dựng mô hình nghiên cứu
• 2.7.2. Các giả thuyết nghiên cứu
• 2.7.3. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Nghiên cứu định tính
• 3.2.1. Kết quả nghiên cứu định tính
• 3.2.2. Kết quả thảo luận nhóm
• 3.2.3. Thiết kế bảng câu hỏi
• 3.2.4. Kết quả kiểm định thang đo thông qua định lượng sơ bộ
• 3.2.5. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)
• 3.3. Nghiên cứu định lượng chính thức
• 3.3.1. Khái quát về nghiên cứu chính thức
• 3.3.2. Thu thập dữ liệu
• 3.3.3. Phương pháp xử lý số liệu
• 3.4. Tóm tắt chương 3
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Phân tích thực trạng về tuân thủ thuế của các doanh nghiệp
• 4.1.1. Giới thiệu tổng quan về tỉnh Đồng Nai
• 4.1.2. Thực trạng về tuân thủ thuế của các doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 4.2. Kết quả nghiên cứu
• 4.2.1. Thống kê mô tả đối tượng phỏng vấn
• 4.2.2. Đánh giá độ tin cậy Cronbach’s Alpha
• 4.2.3. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) và nhân tố khẳng định (CFA)
• 4.2.4. Phân tích mô hình cấu trúc SEM
• 4.2.5. Phân tích phương sai ANOVA
• 4.2.6. Kiểm định sự khác biệt giữa các nhóm (T test) theo giới tính
• 4.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 4.4. Tóm tắt chương 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 5.1. Định hướng phát triển hệ thống thuế đến năm 2030
• 5.2. Hàm ý chính sách
• 5.2.1. Hàm ý chính sách về chính sách thuế
• 5.2.2. Hàm ý chính sách về yếu tố kinh tế
• 5.2.3. Hàm ý chính sách về cảm nhận chất lượng dịch vụ thuế
• 5.2.4. Hàm ý chính sách về sự quản lý của cơ quan thuế
• 5.2.5. Hàm ý chính sách về cấu trúc hệ thống thuế
• 5.2.6. Hàm ý chính sách về ngành nghề kinh doanh
• 5.2.7. Hàm ý chính sách về yếu tố xã hội
• 5.2.8. Hàm ý chính sách về đặc điểm của doanh nghiệp
• 5.3. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.3.1. Hạn chế của nghiên cứu
• 5.3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.4. Tóm tắt chương 5
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về đề tài nghiên cứu

Luận án tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thuế của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Đồng Nai. Đề tài được lựa chọn do tầm quan trọng của DNNVV trong nền kinh tế, đặc biệt là vai trò của chúng trong tăng trưởng kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội. Tuân thủ thuế là một vấn đề cấp thiết, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19, khi các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc nâng cao hiệu quả quản lý thuế và đề xuất các giải pháp cụ thể.

1.1 Lý do chọn đề tài

DNNVV chiếm hơn 98% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam và đóng góp đáng kể vào GDP. Tại Đồng Nai, DNNVV chiếm 86% tổng số doanh nghiệp, đóng góp 45% GDP và 31% ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, tình trạng không tuân thủ thuế, như trốn thuế và gian lận thuế, gây thất thoát lớn cho ngân sách. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao tuân thủ thuế của DNNVV.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu

Luận án nhằm xác định và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thuế của DNNVV tại Đồng Nai. Mục tiêu cụ thể bao gồm đánh giá thực trạng tuân thủ thuế, phân tích các yếu tố tác động, và đề xuất các chính sách nhằm cải thiện tình hình. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính và định lượng, với dữ liệu từ 1,000 doanh nghiệp tại 5 Chi cục thuế trên địa bàn tỉnh.

II. Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu

Luận án dựa trên các lý thuyết nền tảng như lý thuyết hành vi tuân thủ thuế, lý thuyết răn đe kinh tế, và lý thuyết triển vọng. Các khái niệm liên quan như thuế, tuân thủ thuế, và doanh nghiệp nhỏ và vừa được định nghĩa rõ ràng. Nghiên cứu cũng phân loại các yếu tố tác động đến tuân thủ thuế, bao gồm chính sách thuế, yếu tố kinh tế, xã hội, và đặc điểm doanh nghiệp.

2.1 Lý thuyết nền tảng

Các lý thuyết như lý thuyết hành vi tuân thủ thuế và lý thuyết răn đe kinh tế được sử dụng để giải thích hành vi của doanh nghiệp trong việc tuân thủ thuế. Lý thuyết triển vọng giúp hiểu rõ hơn về cách doanh nghiệp đánh giá rủi ro và lợi ích khi quyết định tuân thủ hay không tuân thủ thuế.

2.2 Các yếu tố tác động

Nghiên cứu xác định 8 yếu tố chính ảnh hưởng đến tuân thủ thuế, bao gồm chính sách thuế, yếu tố kinh tế, xã hội, quản lý của cơ quan thuế, cấu trúc hệ thống thuế, ngành nghề kinh doanh, đặc điểm doanh nghiệp, và cảm nhận chất lượng dịch vụ thuế. Mỗi yếu tố được phân tích chi tiết để hiểu rõ tác động của chúng.

III. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính dựa trên các tài liệu và khảo sát sơ bộ, trong khi nghiên cứu định lượng sử dụng bảng câu hỏi và phân tích dữ liệu từ 1,000 doanh nghiệp. Các phương pháp phân tích như Cronbach’s Alpha, EFA, và SEM được áp dụng để đảm bảo độ tin cậy và hiệu quả của nghiên cứu.

3.1 Nghiên cứu định tính

Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua việc tham khảo các tài liệu trong và ngoài nước, cũng như thảo luận nhóm với các chuyên gia. Kết quả định tính giúp xác định các yếu tố chính và thiết kế bảng câu hỏi cho nghiên cứu định lượng.

3.2 Nghiên cứu định lượng

Nghiên cứu định lượng được thực hiện trên 1,000 doanh nghiệp tại Đồng Nai. Dữ liệu được thu thập và phân tích bằng các phương pháp thống kê như Cronbach’s Alpha, EFA, và SEM. Kết quả cho thấy các thang đo và mô hình nghiên cứu đều đạt yêu cầu về độ tin cậy và hiệu quả.

IV. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy các yếu tố như chính sách thuế, yếu tố kinh tế, và quản lý của cơ quan thuế có tác động mạnh mẽ đến tuân thủ thuế của DNNVV. Phân tích SEM xác nhận 8/8 giả thuyết nghiên cứu với mức ý nghĩa 5%. Luận án cũng đề xuất 8 nhóm khuyến nghị chính sách nhằm cải thiện tình hình tuân thủ thuế.

4.1 Phân tích thực trạng

Thực trạng tuân thủ thuế của DNNVV tại Đồng Nai được đánh giá thông qua dữ liệu từ 1,000 doanh nghiệp. Kết quả cho thấy nhiều doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc tuân thủ đầy đủ các quy định thuế, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế khó khăn.

4.2 Đề xuất chính sách

Luận án đề xuất 8 nhóm khuyến nghị chính sách, bao gồm cải thiện chính sách thuế, nâng cao chất lượng dịch vụ thuế, và tăng cường quản lý của cơ quan thuế. Các đề xuất này nhằm giúp DNNVV tuân thủ thuế tốt hơn, góp phần tăng nguồn thu ngân sách và phát triển kinh tế địa phương.