Luận án tiến sĩ: Quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể UNESCO tại trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu đối với di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc

1.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến hình thức nghệ thuật trình diễn dân gian

1.3. Các công trình nghiên cứu liên quan đến hình thức tập quán xã hội và tín ngưỡng

1.4. Tổng quan tình hình nghiên cứu đối với quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể

1.5. Các công trình nghiên cứu về thể chế, cơ chế, chính sách

1.6. Các công trình nghiên cứu về mô hình quản lý di sản văn hóa phi vật thể

1.7. Các công trình nghiên cứu về huy động nguồn lực

1.8. Kết quả nghiên cứu tổng quan và những nội dung luận án cần tiếp tục nghiên cứu

1.8.1. Kết quả nghiên cứu tổng quan

1.8.2. Những điểm kế thừa

1.8.3. Những vấn đề tiếp tục nghiên cứu

1.9. Kết luận Chương 1

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ ĐƯỢC UNESCO GHI DANH

2.1. Khái quát chung quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.1.1. Di sản văn hóa phi vật thể và cộng đồng

2.1.2. Di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.1.3. Khái niệm quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.2. Đặc điểm, ý nghĩa, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.2.1. Đặc điểm của quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.2.2. Ý nghĩa của quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.3. Chủ thể, nội dung quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.3.1. Chủ thể quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.3.2. Nội dung quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

2.3.2.1. Xây dựng và ban hành các văn bản pháp luật

2.3.2.2. Tổ chức các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản

2.3.2.3. Tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, công chức

2.3.2.4. Tuyên truyền nâng cao nhận thức, giáo dục, quảng bá về di sản

2.3.2.5. Huy động các nguồn lực

2.3.2.6. Thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý di sản

2.3.2.7. Hợp tác quốc tế để bảo vệ và phát huy giá trị di sản

2.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể của một số quốc gia trên thế giới

2.4.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia ở Châu Âu

2.4.2. Kinh nghiệm của một số quốc gia ở Châu Á

2.4.3. Bài học tham chiếu cho Việt Nam

2.5. Kết luận Chương 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ ĐƯỢC UNESCO GHI DANH Ở VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI PHÍA BẮC

3.1. Khái quát chung về vùng trung du và miền núi phía Bắc, di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc

3.1.1. Vùng trung du và miền núi phía Bắc

3.1.2. Di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc

3.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc

3.2.1. Thực trạng hoạt động xây dựng, ban hành các văn bản pháp luật

3.2.2. Thực trạng tổ chức các hoạt động bảo vệ di sản

3.2.3. Thực trạng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức

3.2.4. Thực trạng tuyên truyền nâng cao nhận thức, giáo dục, quảng bá về di sản

3.2.5. Thực trạng các nguồn lực hỗ trợ hoạt động bảo vệ di sản

3.2.5.1. Nguồn nhân lực

3.2.5.2. Nguồn tài chính

3.2.5.3. Nguồn lực khoa học, công nghệ

3.2.6. Thực trạng thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý di sản

3.2.7. Thực trạng hoạt động hợp tác quốc tế bảo vệ và phát huy giá trị di sản

3.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc

3.3.1. Kết quả đạt được

3.4. Kết luận Chương 3

4. CHƯƠNG 4: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ ĐƯỢC UNESCO GHI DANH Ở VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI PHÍA BẮC

4.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc

4.1.1. Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh theo hướng bền vững

4.1.2. Tôn trọng sự đa dạng của các biểu đạt văn hóa, bản sắc của từng cộng đồng

4.1.3. Khai thác giá trị di sản văn hóa phi vật thể đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ di sản

4.1.4. Quảng bá hình ảnh quốc gia thông qua di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh

4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc

4.2.1. Hoàn thiện các văn bản pháp luật, cơ chế, chính sách

4.2.1.1. Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa

4.2.1.2. Hoàn thiện, xây dựng và ban hành Nghị định, Thông tư hướng dẫn

4.2.1.3. Xây dựng và ban hành cơ chế

4.2.1.4. Xây dựng và ban hành chính sách

4.2.2. Tăng cường tổ chức hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản

4.2.3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý

4.2.4. Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, tăng cường giáo dục, quảng bá về di sản

4.2.5. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức

4.2.6. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực

4.2.7. Tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý di sản

4.2.8. Đẩy mạnh giao lưu, hợp tác quốc tế để bảo vệ và phát huy giá trị di sản

4.2.9. Một số kiến nghị

4.3. Kết luận Chương 4

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH

DANH MỤC BẢN ĐỒ

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

DANH MỤC MÔ HÌNH

I. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Luận án tập trung phân tích các công trình nghiên cứu liên quan đến di sản văn hóa phi vật thể và quản lý nhà nước tại vùng trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào nhận diện di sản và đề xuất giải pháp bảo vệ, nhưng chưa có công trình nào hệ thống hóa vấn đề quản lý nhà nước đối với các di sản được UNESCO ghi danh. Luận án kế thừa các nghiên cứu về chính sách văn hóa, bảo tồn di sản, và quản lý di sản, đồng thời xác định các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu như hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực quản lý, và huy động nguồn lực.

1.1. Nghiên cứu về di sản văn hóa phi vật thể

Các công trình nghiên cứu về di sản văn hóa phi vật thể tập trung vào các hình thức nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, và tín ngưỡng. Những nghiên cứu này nhấn mạnh giá trị văn hóa và sự đa dạng của các di sản, đặc biệt là ở vùng trung du và miền núi phía Bắc. Tuy nhiên, các nghiên cứu chưa đề cập sâu đến vai trò của quản lý nhà nước trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

1.2. Nghiên cứu về quản lý nhà nước

Các nghiên cứu về quản lý nhà nước tập trung vào thể chế, cơ chế, và chính sách liên quan đến di sản văn hóa phi vật thể. Các công trình này chỉ ra sự thiếu đồng bộ trong hệ thống văn bản pháp luật và hạn chế trong năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ. Luận án kế thừa các kết quả này để đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước.

II. Cơ sở khoa học quản lý nhà nước

Luận án xây dựng khung lý thuyết về quản lý nhà nước đối với di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh. Khái niệm quản lý nhà nước bao gồm việc xây dựng chính sách, tổ chức bộ máy, và huy động nguồn lực để bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Luận án cũng phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước, bao gồm sự tham gia của cộng đồng, nguồn lực tài chính, và sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như UNESCO.

2.1. Khái niệm và đặc điểm

Quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được định nghĩa là quá trình xây dựng và thực thi các chính sách, cơ chế để bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Đặc điểm của quản lý nhà nước bao gồm tính hệ thống, sự tham gia của cộng đồng, và sự phối hợp giữa các cấp chính quyền.

2.2. Kinh nghiệm quốc tế

Luận án phân tích kinh nghiệm quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể từ các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, và Pháp. Các bài học kinh nghiệm bao gồm việc xây dựng chính sách đồng bộ, tăng cường sự tham gia của cộng đồng, và huy động nguồn lực hiệu quả. Những kinh nghiệm này được tham chiếu để đề xuất giải pháp cho Việt Nam.

III. Thực trạng quản lý nhà nước

Luận án đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh tại vùng trung du và miền núi phía Bắc. Kết quả cho thấy hệ thống văn bản pháp luật còn thiếu đồng bộ, năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ hạn chế, và hoạt động tuyên truyền chưa đạt hiệu quả. Bên cạnh đó, việc huy động nguồn lực gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là ở các địa phương có điều kiện kinh tế khó khăn.

3.1. Hệ thống văn bản pháp luật

Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến di sản văn hóa phi vật thể còn thiếu đồng bộ và chưa cập nhật. Các văn bản hiện hành chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

3.2. Năng lực quản lý

Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ tại các địa phương còn hạn chế, đặc biệt là ở cấp cơ sở. Sự thiếu hiểu biết về giá trị di sản và kỹ năng quản lý đã ảnh hưởng đến hiệu quả công tác bảo vệ di sản.

IV. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước

Luận án đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh tại vùng trung du và miền núi phía Bắc. Các giải pháp bao gồm hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, tăng cường năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ, và đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, giáo dục. Bên cạnh đó, luận án nhấn mạnh việc huy động nguồn lực và tăng cường hợp tác quốc tế để bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

4.1. Hoàn thiện chính sách

Luận án đề xuất hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, bao gồm sửa đổi Luật Di sản văn hóa và ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn. Các chính sách cần đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với thực tiễn.

4.2. Tăng cường năng lực quản lý

Giải pháp tăng cường năng lực quản lý bao gồm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ và xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cấp chính quyền. Việc nâng cao nhận thức về giá trị di sản cũng được nhấn mạnh.

Luận án tiến sĩ về quản lý nhà nước đối với di sản văn hóa phi vật thể UNESCO ở trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam