Luận án tiến sĩ: Ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều từ góc nhìn văn hóa

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Mục tiêu nghiên cứu

1.5. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.6. Phương pháp nghiên cứu

1.7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án

1.8. Cấu trúc của luận án

2. MỐI QUAN HỆ GIỮA NGÔN NGỮ VÀ VĂN HOÁ NHÌN TỪ QUAN NIỆM THẨM MỸ TRUNG ĐẠI

2.1. Ngôn ngữ với văn chương và văn hoá

2.2. Ngôn ngữ và văn chương từ góc nhìn văn hoá

2.3. Sự tác động của ngôn ngữ đối với văn hoá

2.4. Ngôn ngữ với vấn đề bảo tồn, xây dựng và phát triển văn hoá

2.5. Ngữ liệu văn hoá trong ngôn ngữ nghệ thuật truyện Nôm bác học

2.5.1. Khái niệm ngữ liệu văn hoá trong ngôn ngữ nghệ thuật truyện Nôm bác học

2.5.2. Hệ thống ngữ liệu văn hoá trong ngôn ngữ nghệ thuật truyện Nôm bác học

2.6. Giá trị thẩm mỹ của ngôn ngữ nghệ thuật tác phẩm văn chương cổ điển Việt Nam nhìn từ góc độ văn hoá

2.6.1. Ngôn ngữ nghệ thuật truyện Nôm - Tấm gương phản chiếu văn hoá

2.6.2. Ngôn ngữ nghệ thuật truyện Nôm, một hình thức giao tiếp đặc thù của văn học cổ điển Việt Nam

2.6.3. Một số đặc trưng cơ bản của ngữ liệu văn hoá trong ngôn ngữ nghệ thuật truyện Nôm

2.6.4. Quan niệm thẩm mỹ của Nguyễn Du trong thơ chữ Hán và Truyện Kiều

2.6.4.1. Cơ sở hình thành quan niệm thẩm mỹ của Nguyễn Du

2.6.4.2. Sự thể hiện quan niệm thẩm mỹ của Nguyễn Du trong thơ chữ Hán và Truyện Kiều

3. NGỮ LIỆU VĂN HOÁ TRONG NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT TRUYỆN KIỀU

3.1. Tiếp nhận và ảnh hưởng của văn hoá Hán, bác học và văn hoá Việt, bình dân đối với hệ thống ngữ liệu trong ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều

3.1.1. Tiếp nhận và ảnh hưởng của văn hoá Hán, bác học đối với hệ thống ngữ liệu trong ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều

3.1.2. Tiếp nhận và ảnh hưởng của văn hoá Việt, bình dân đối với hệ thống ngữ liệu trong ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều

3.2. Đặc trưng thẩm mỹ của hệ thống ngữ liệu văn hoá trong ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều

3.3. Hệ thống ngữ liệu văn hoá bác học và bình dân trong ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều

3.3.1. Khảo sát và nhận xét về ngữ liệu văn hoá bác học

3.3.2. Khảo sát và nhận xét về ngữ liệu văn hoá bình dân

3.4. Nghệ thuật sử dụng ngữ liệu văn hoá trong ngôn ngữ Truyện Kiều

3.4.1. Hệ thống ngữ liệu văn hoá được chuyển dẫn tự nhiên, biến hoá và thích hợp với nội dung ngữ cảnh

3.4.2. Hệ thống ngữ liệu văn hoá được vận dụng và chuyển dẫn một cách sáng tạo

3.4.3. Sự kết hợp hài hoà, chuyển dịch hợp lý của hai hệ thống ngữ liệu bác học và bình dân trong ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều

4. HIỆU QUẢ THẨM MỸ CỦA HỆ THỐNG NGỮ LIỆU VĂN HOÁ TRONG NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT TRUYỆN KIỀU

4.1. Ngữ liệu văn hoá với sự thể hiện tính triết luận và bức tranh thời đại qua ngôn ngữ tác giả

4.1.1. Tính triết luận và trầm tích văn hoá qua ngôn ngữ trữ tình

4.1.2. Bức tranh văn hoá thời đại qua ngôn ngữ tự sự

4.2. Ngữ liệu văn hoá với sự thể hiện chiều sâu triết mỹ qua ngôn ngữ nhân vật trong Truyện Kiều

4.2.1. Tính đa thanh, đa giọng điệu qua phong cách Khổng tước văn và Hải hạc văn

4.2.2. Phong cách Khổng tước văn trong ngôn ngữ nhân vật Truyện Kiều

4.2.3. Phong cách Hải hạc văn trong ngôn ngữ nhân vật Truyện Kiều

4.3. Âm hưởng của ngữ liệu văn hoá trong Truyện Kiều đến đời sống xã hội, văn chương Việt Nam

4.3.1. Ảnh hưởng của ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều đến đời sống văn hoá, xã hội Việt Nam

4.3.2. Sự lan toả và vang vọng của ngôn ngữ nghệ thuật Truyện Kiều đến đời sống văn chương Việt Nam

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH

PHỤ LỤC

1. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

2. DANH MỤC CÁC BẢNG

I. Luận án tiến sĩ và góc nhìn văn hóa

Luận án tiến sĩ của Võ Minh Hải tập trung vào ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều từ góc nhìn văn hóa. Nghiên cứu này nhấn mạnh sự kết hợp giữa nghệ thuật ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam, đặc biệt là cách Nguyễn Du sử dụng ngôn ngữ để phản ánh các giá trị văn hóa. Luận án đặt ra câu hỏi về vai trò của ngôn ngữ trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa, đồng thời khám phá các ngữ liệu văn hóa trong tác phẩm. Nghiên cứu này không chỉ là một phân tích văn học sâu sắc mà còn là một nghiên cứu văn hóa đa chiều, góp phần làm sáng tỏ giá trị của Truyện Kiều như một di sản văn hóa.

1.1. Ngôn ngữ và văn hóa trong Truyện Kiều

Ngôn ngữ trong Truyện Kiều không chỉ là công cụ diễn đạt mà còn là phương tiện phản ánh văn hóa Việt Nam. Nguyễn Du đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế để thể hiện các giá trị văn hóa, từ văn hóa bác học đến văn hóa bình dân. Luận án phân tích cách Nguyễn Du kết hợp các yếu tố văn hóa Hán và Việt, tạo nên một tác phẩm độc đáo. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn có giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc.

1.2. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng phương pháp phân tích văn học kết hợp với nghiên cứu văn hóa để khám phá ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều. Các phương pháp bao gồm phân tích ngữ liệu, so sánh văn hóa, và đối chiếu với các tác phẩm cùng thời. Nghiên cứu cũng dựa trên các tài liệu thư tịch Hán Nôm để làm rõ các yếu tố văn hóa trong tác phẩm. Phương pháp này giúp làm nổi bật sự đa dạng và phong phú của ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều, đồng thời khẳng định giá trị của tác phẩm như một di sản văn hóa.

II. Ngữ liệu văn hóa trong Truyện Kiều

Luận án đi sâu vào việc phân tích ngữ liệu văn hóa trong Truyện Kiều, bao gồm cả văn hóa bác học và văn hóa bình dân. Nghiên cứu chỉ ra rằng, Nguyễn Du đã sử dụng các ngữ liệu này một cách sáng tạo để tạo nên sự hài hòa giữa hai dòng văn hóa. Các ngữ liệu văn hóa không chỉ làm phong phú ngôn ngữ tác phẩm mà còn góp phần thể hiện tư tưởng và quan niệm thẩm mỹ của tác giả. Luận án cũng khẳng định rằng, ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều là sự kết tinh của văn hóa Việt Nam, phản ánh đời sống tinh thần và xã hội của dân tộc.

2.1. Văn hóa bác học và bình dân

Nguyễn Du đã kết hợp văn hóa bác học và văn hóa bình dân một cách tài tình trong Truyện Kiều. Các ngữ liệu văn hóa bác học được sử dụng để thể hiện sự uyên bác và tinh tế, trong khi các ngữ liệu bình dân mang lại sự gần gũi và dễ hiểu. Sự kết hợp này không chỉ làm phong phú ngôn ngữ tác phẩm mà còn tạo nên sự hài hòa giữa hai dòng văn hóa. Luận án phân tích cách Nguyễn Du sử dụng các ngữ liệu này để phản ánh đời sống xã hội và tư tưởng của thời đại.

2.2. Giá trị thẩm mỹ của ngữ liệu văn hóa

Các ngữ liệu văn hóa trong Truyện Kiều không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn có giá trị thẩm mỹ cao. Nguyễn Du đã sử dụng các ngữ liệu này để tạo nên những hình ảnh đẹp và sâu sắc, phản ánh tư tưởng và quan niệm thẩm mỹ của mình. Luận án chỉ ra rằng, các ngữ liệu văn hóa được sử dụng một cách sáng tạo và linh hoạt, góp phần làm nổi bật giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Nghiên cứu cũng khẳng định rằng, ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều là sự kết tinh của văn hóa và nghệ thuật, mang lại giá trị vĩnh cửu cho tác phẩm.

III. Hiệu quả thẩm mỹ và ứng dụng thực tiễn

Luận án đánh giá hiệu quả thẩm mỹ của ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều và ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu. Nghiên cứu chỉ ra rằng, ngôn ngữ trong Truyện Kiều không chỉ mang tính thẩm mỹ cao mà còn có giá trị giáo dục và văn hóa sâu sắc. Luận án cũng đề xuất các ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu trong việc giảng dạy và bảo tồn văn hóa. Nghiên cứu này góp phần nâng cao nhận thức về giá trị của Truyện Kiều như một di sản văn hóa, đồng thời khẳng định vai trò của ngôn ngữ trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc.

3.1. Giá trị giáo dục và văn hóa

Ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn có giá trị giáo dục và văn hóa sâu sắc. Luận án chỉ ra rằng, tác phẩm của Nguyễn Du là một nguồn tài liệu quý giá để nghiên cứu và giảng dạy về văn hóa Việt Nam. Nghiên cứu này góp phần nâng cao nhận thức về giá trị của Truyện Kiều như một di sản văn hóa, đồng thời khẳng định vai trò của ngôn ngữ trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Luận án đề xuất các ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu trong việc giảng dạy và bảo tồn văn hóa. Nghiên cứu này có thể được sử dụng để phát triển các chương trình giảng dạy về văn học và văn hóa Việt Nam, đồng thời góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Luận án cũng khẳng định rằng, ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều là một nguồn tài nguyên quý giá để nghiên cứu và phát triển văn hóa dân tộc.

Luận án tiến sĩ nghiên cứu ngôn ngữ nghệ thuật trong Truyện Kiều từ góc nhìn văn hóa