Luận Văn Thạc Sĩ: Phân Tích Truyện Thơ Nôm Bích Câu Kỳ Ngộ Từ Góc Độ Văn Hóa

Các nghiên cứu trước đây về Bích Câu Kỳ Ngộ chủ yếu tập trung vào giá trị nội dung và nghệ thuật, nhưng chưa có công trình nào đi sâu vào phân tích từ góc nhìn văn hóa. Các nhà nghiên cứu như Dương Quảng Hàm, Thanh Lãng đã đề cập đến tác phẩm, nhưng phần lớn chỉ dừng lại ở việc xác định tác giả và nguồn gốc. Những nghiên cứu gần đây của Trần Văn Giáp, Nguyễn Phương Chi đã khẳng định Vũ Quốc Trân là tác giả của tác phẩm, đồng thời nhấn mạnh giá trị văn học và văn hóa của Bích Câu Kỳ Ngộ.

Mục đích của luận văn thạc sĩ này là khám phá những giá trị văn hóa ẩn chứa trong Bích Câu Kỳ Ngộ, từ đó làm rõ mối quan hệ giữa văn học và văn hóa dân gian. Nghiên cứu cũng nhằm cung cấp một cách đọc mới về tác phẩm, giúp người đọc hiểu sâu hơn về bối cảnh lịch sử và văn hóa thời kỳ trung đại.

Đạo giáo đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tư tưởng và hành động của nhân vật trong Bích Câu Kỳ Ngộ. Tú Uyên, từ một Nho sĩ, đã chuyển hướng sang tu tiên học đạo, phản ánh sự rạn nứt của ý thức hệ phong kiến thời bấy giờ. Giáng Kiều, với vai trò là tiên nữ, đại diện cho sự siêu thoát và lãng mạn, thể hiện rõ tư tưởng Đạo giáo trong tác phẩm.

Tác phẩm cũng đề cập đến các di tích lịch sử như Bích Câu đạo quán và chùa Ngọc Hồ, những địa danh gắn liền với đời sống tín ngưỡng và lễ hội của người dân Thăng Long. Những địa danh này không chỉ là bối cảnh của câu chuyện mà còn là biểu tượng văn hóa, phản ánh đời sống tâm linh của người Việt thời trung đại.

Ngôn ngữ trong Bích Câu Kỳ Ngộ chịu ảnh hưởng lớn từ văn hóa dân gian, với việc sử dụng nhiều thành ngữ, tục ngữ và ca dao. Điều này không chỉ làm tăng tính hấp dẫn của tác phẩm mà còn phản ánh sâu sắc văn hóa và tâm hồn người Việt. Những câu thơ lục bát mượt mà, giàu nhạc điệu đã tạo nên sức sống lâu bền cho tác phẩm.

Không gian và thời gian trong Bích Câu Kỳ Ngộ được xây dựng một cách tinh tế, phản ánh rõ nét bối cảnh lịch sử và văn hóa thời kỳ trung đại. Không gian chùa Ngọc Hồ không chỉ là nơi tu hành mà còn là biểu tượng của sự siêu thoát và lãng mạn, thể hiện rõ tư tưởng Đạo giáo trong tác phẩm.

Nghiên cứu này cung cấp tài liệu tham khảo quý giá cho việc giảng dạy và học tập truyện thơ Nôm trong nhà trường. Đồng thời, nó cũng góp phần nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa và lịch sử của Bích Câu Kỳ Ngộ, một tác phẩm đã gần như bị lãng quên trong thời gian gần đây.

Trong tương lai, cần có thêm các nghiên cứu chuyên sâu về Bích Câu Kỳ Ngộ từ các góc độ khác nhau, như so sánh với các tác phẩm truyện thơ Nôm khác, hoặc phân tích sâu hơn về ảnh hưởng của Đạo giáo và văn hóa dân gian trong tác phẩm.