Nghiên cứu đặc điểm đột biến gen globin và theo dõi điều trị thải sắt ở bệnh nhân thalassemia

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hà
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Anh Trí - Viện trưởng Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, Phó Chủ nhiệm Bộ môn Huyết học - Truyền máu, Trường Đại học Y Hà Nội
• Trường học: Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Huyết học - Truyền máu
• Đề tài: Nghiên cứu đột biến gen globin và điều trị thải sắt ở bệnh nhân thalassemia tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2013 - 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC BỆNH THALASSEMIA. CƠ CHẾ BỆNH SINH. CHẨN ĐOÁN, PHÂN LOẠI BỆNH THALASSEMIA. ĐIỀU TRỊ BỆNH THALASSEMIA. ĐỘT BIẾN GEN GLOBIN VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN
• 1.1. Gen globin và các đột biến
• 1.2. Các phương pháp xác định đột biến gen globin thông dụng
• 1.3. Các nghiên cứu xác định đột biến gen globin
• 1.4. Quá tải sắt ở bệnh nhân thalassemia và phương pháp đánh giá
• 1.4.1. Phân bố sắt ở người bình thường
• 1.4.2. Quá trình chuyển hóa sắt
• 1.4.3. Quá tải sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 1.4.4. Các phương pháp đánh giá quá tải sắt
• 1.4.5. Các nghiên cứu tình trạng quá tải sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn và loại trừ
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5. Các chỉ số nghiên cứu
• 2.6. Cách chọn mẫu, các bước tiến hành
• 2.7. Các tiêu chuẩn đánh giá, kỹ thuật và phương pháp
• 2.8. Các tiêu chuẩn chẩn đoán
• 2.9. Các phương pháp và kỹ thuật xét nghiệm
• 2.10. Xử lý số liệu
• 2.11. Đạo đức nghiên cứu
• 2.12. Thời gian nghiên cứu
• 2.13. Địa điểm nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Xét nghiệm phát hiện đột biến gen globin bằng Globin Strip Asssay
• 3.2. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.3. Kết quả chẩn đoán đột biến gen globin bằng Strip Assay
• 3.4. Kết quả đánh giá quá tải sắt bằng MRI
• 3.5. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu
• 3.6. Kết quả đánh giá mức độ quá tải sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 3.7. Mối liên quan giữa quá tải sắt với tổn thương các cơ quan
• 3.8. Sự thay đổi các chỉ số quá tải sắt sau 1 năm điều trị
• 3.9. Bàn luận về đặc điểm đột biến gen globin được xác định bằng Strip Assay tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương
• 3.10. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.11. Đặc điểm xác định đột biến gen globin ở người bệnh/ người nghi ngờ mang gen bệnh thalassemia
• 3.12. Bàn luận về kết quả nghiên cứu ứng dụng MRI trong chẩn đoán và đánh giá hiệu quả điều trị quá tải sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 3.13. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu
• 3.14. Đặc điểm quá tải sắt tại các tổ chức
• 3.15. Đặc điểm tổn thương tổ chức do quá tải sắt
• 3.16. Sự thay đổi tình trạng quá tải sắt sau 1 năm điều trị thải sắt thường xuyên
• KẾT LUẬN
• KIẾN NGHỊ
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Đột biến gen globin

Nghiên cứu tập trung vào đột biến gen globin, đặc biệt là các đột biến liên quan đến chuỗi α và β-globin. Các đột biến này là nguyên nhân chính gây ra bệnh thalassemia, một bệnh di truyền phổ biến. Kỹ thuật Strip Assay được sử dụng để phát hiện các đột biến gen globin, bao gồm 21 đột biến α-globin và 22 đột biến β-globin. Kết quả nghiên cứu cho thấy sự đa dạng của các đột biến gen globin ở bệnh nhân thalassemia tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương.

1.1. Phương pháp phát hiện đột biến gen globin

Kỹ thuật Strip Assay được áp dụng để xác định các đột biến gen globin. Phương pháp này dựa trên nguyên lý lai phân tử, cho phép phát hiện đồng thời nhiều đột biến. Kết quả nghiên cứu cho thấy sự phổ biến của các đột biến như HbE, Hb Constant Spring và Hb Quong Sze. Các đột biến này có ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ nghiêm trọng của bệnh thalassemia.

1.2. Đặc điểm đột biến gen globin ở bệnh nhân thalassemia

Nghiên cứu đã xác định được các kiểu đột biến gen globin phổ biến ở bệnh nhân thalassemia. Các đột biến α-globin thường gặp bao gồm -α3.7 và -α4.2, trong khi các đột biến β-globin phổ biến là IVS-II-654 và CD41/42. Sự kết hợp của các đột biến này dẫn đến các kiểu hình bệnh khác nhau, từ nhẹ đến nặng.

II. Điều trị thải sắt

Điều trị thải sắt là một phần quan trọng trong quản lý bệnh nhân thalassemia. Quá tải sắt là biến chứng nghiêm trọng do truyền máu nhiều lần và tăng hấp thu sắt. Nghiên cứu sử dụng kỹ thuật MRI để đánh giá tình trạng quá tải sắt tại các cơ quan như gan và tim. Kết quả cho thấy hiệu quả của phác đồ thải sắt trong việc giảm nồng độ sắt và cải thiện tình trạng bệnh.

2.1. Đánh giá quá tải sắt bằng MRI

Kỹ thuật MRI được sử dụng để đo nồng độ sắt trong gan (LIC) và tim (T2*). Kết quả cho thấy sự tương quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh và tình trạng quá tải sắt tại các cơ quan. MRI là phương pháp chính xác và không xâm lấn, giúp theo dõi hiệu quả điều trị thải sắt.

2.2. Hiệu quả của phác đồ thải sắt

Nghiên cứu đánh giá sự thay đổi các chỉ số quá tải sắt sau 1 năm điều trị thải sắt. Kết quả cho thấy giảm đáng kể nồng độ sắt tại gan và tim, đồng thời cải thiện chức năng các cơ quan. Phác đồ thải sắt bao gồm các thuốc như deferoxamine và deferasirox đã chứng minh hiệu quả trong việc kiểm soát quá tải sắt.

III. Ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh nhân thalassemia. Việc phát hiện sớm các đột biến gen globin giúp tư vấn di truyền và phòng ngừa bệnh. Đồng thời, kỹ thuật MRI và phác đồ điều trị thải sắt đã cải thiện đáng kể chất lượng sống của bệnh nhân.

3.1. Tư vấn di truyền và phòng ngừa

Kết quả nghiên cứu về đột biến gen globin được sử dụng trong tư vấn di truyền, giúp giảm tỷ lệ sinh con mắc bệnh thalassemia. Các gia đình có người mang gen bệnh được khuyến cáo thực hiện xét nghiệm trước khi kết hôn và sinh con.

3.2. Cải thiện chất lượng điều trị

Việc áp dụng kỹ thuật MRI và phác đồ điều trị thải sắt đã giúp theo dõi và kiểm soát hiệu quả tình trạng quá tải sắt. Điều này góp phần giảm tỷ lệ biến chứng và tử vong ở bệnh nhân thalassemia, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống của họ.