Luận Án Tiến Sĩ: Nghiên Cứu An Ninh Nguồn Nước Cho Phát Triển Bền Vững Lưu Vực Sông Mã

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ AN NINH NGUỒN NƯỚC VÀ GIỚI THIỆU LƯU VỰC SÔNG MÃ

1.1. Khái niệm về an ninh nguồn nước

1.2. Nghiên cứu về an ninh nguồn nước trên thế giới

1.2.1. Những nghiên cứu về phương pháp luận an ninh nguồn nước

1.2.2. Nghiên cứu về khung an ninh nguồn nước

1.2.3. Nghiên cứu các chỉ số an ninh nguồn nước

1.3. Các nghiên cứu ANNN ở Việt Nam

1.4. Nghiên cứu liên quan đến ANNN lưu vực sông Mã

1.5. Giới thiệu lưu vực sông Mã

1.5.1. Lưu vực sông Mã và các nhánh sông chính

1.5.2. Điều kiện kinh tế xã hội lưu vực

1.5.3. Nguồn nước lưu vực sông Mã liên quan đến ANNN và bảo vệ môi trường

1.5.4. Môi trường, chất lượng nước và thiên tai

1.5.5. Khai thác sử dụng nước và quy hoạch quản lý TNN lưu vực sông Mã

1.6. Những hạn chế, tồn tại về nghiên cứu ANNN trước đây và định hướng nghiên cứu của luận án

1.6.1. Những hạn chế và tồn tại

1.6.2. Định hướng nghiên cứu của luận án

1.7. Kết luận chương 1

2. CHƯƠNG 2: NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG CÁC CHỈ SỐ AN NINH NGUỒN NƯỚC LƯU VỰC SÔNG VIỆT NAM

2.1. Phương pháp và nguyên tắc xây dựng các chỉ số ANNN

2.1.1. Phương pháp xây dựng chỉ số ANNN

2.1.2. Nguyên tắc xây dựng và lựa chọn các chỉ số ANNN

2.2. Nghiên cứu xây dựng bộ chỉ số ANNN lưu vực sông Việt Nam

2.2.1. Các nhóm chỉ số ANNN lưu vực sông Việt Nam

2.2.2. Tổng hợp các chỉ số ANNN lưu vực sông Việt Nam

2.2.3. Xác định chỉ số tổng hợp an ninh nguồn nước lưu vực sông Việt Nam

2.3. Đề xuất các chỉ số ANNN lưu vực sông Mã

2.3.1. Cơ sở lựa chọn các chỉ số ANNN cho lưu vực sông Mã

2.3.2. Phân cấp mức độ đảm bảo ANNN của các chỉ số trên lưu vực sông Mã

2.4. Kết luận chương 2

3. CHƯƠNG 3: XÁC ĐỊNH CHỈ SỐ ANNN LƯU VỰC SÔNG MÃ VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO ANNN CỦA LƯU VỰC

3.1. Giới thiệu chung

3.1.1. Hiện trạng và phương hướng phát triển KTXH đến năm 2030 lưu vực sông Mã

3.1.2. Tính toán cân bằng nước lưu vực sông Mã

3.1.3. Môi trường nước và xâm nhập mặn

3.1.4. Mâu thuẫn trong sử dụng nước và mức độ căng thẳng về nguồn nước trên lưu vực

3.2. Lựa chọn các vùng điển hình cho đánh giá ANNN lưu vực sông Mã

3.3. Xác định chỉ số ANNN vùng điển hình lưu vực sông Mã năm 2015

3.3.1. Các nhóm chỉ số ANNN lưu vực

3.3.2. Tổng hợp điểm đánh giá các chỉ số ANNN vùng điển hình LV năm 2015

3.3.3. Xác định chỉ số ANNN vùng điển hình lưu vực năm 2015

3.3.4. Đánh giá ANNN vùng điển hình lưu vực sông Mã năm 2015

3.4. Xác định chỉ số ANNN vùng điển hình lưu vực sông Mã năm 2030

3.4.1. Các nhóm chỉ số ANNN lưu vực

3.4.2. Tổng hợp điểm đánh giá các chỉ số ANNN vùng điển hình LV sông Mã năm 2030

3.4.3. Đánh giá chung ANNN vùng điển hình lưu vực sông Mã năm 2030

3.4.4. Tổng hợp đánh giá ANNN vùng điển hình LV sông Mã năm 2015 và năm 2030

3.5. Đề xuất định hướng giải pháp đảm bảo ANNN cho các vùng điển hình lưu vực sông Mã đến năm 2030

3.5.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn đề xuất giải pháp

3.5.2. Đề xuất định hướng giải pháp đảm bảo ANNN

3.6. Kết luận chương 3

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Những kết quả đạt được của luận án

2. Những đóng góp mới của luận án

3. Những tồn tại và các hướng nghiên cứu tiếp

DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghiên cứu an ninh nguồn nước

Luận án tập trung vào việc nghiên cứu an ninh nguồn nước (ANNN) trong bối cảnh phát triển bền vững lưu vực sông Mã. An ninh nguồn nước được xem là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định kinh tế, xã hội và môi trường. Luận án đề cập đến các thách thức như sự phân bố không đồng đều của tài nguyên nước, thiên tai lũ lụt, hạn hán, và ô nhiễm nguồn nước. Các nghiên cứu trước đây về an ninh nguồn nước trên thế giới và tại Việt Nam cũng được tổng hợp, làm cơ sở cho việc xây dựng các chỉ số ANNN phù hợp với lưu vực sông Mã.

1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của an ninh nguồn nước

An ninh nguồn nước được định nghĩa là khả năng đảm bảo nguồn nước đủ về số lượng, chất lượng, và khả năng tiếp cận cho các nhu cầu sinh hoạt, sản xuất và bảo vệ môi trường. Trong bối cảnh lưu vực sông Mã, an ninh nguồn nước đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định kinh tế - xã hội và bảo vệ hệ sinh thái. Các thách thức như biến đổi khí hậu, khai thác nước quá mức, và ô nhiễm nguồn nước đã làm gia tăng áp lực lên an ninh nguồn nước.

1.2. Các nghiên cứu về an ninh nguồn nước trên thế giới và Việt Nam

Các nghiên cứu về an ninh nguồn nước trên thế giới đã chỉ ra sự cần thiết của việc xây dựng các chỉ số đánh giá ANNN. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về an ninh nguồn nước còn hạn chế, đặc biệt là ở lưu vực sông Mã. Luận án kế thừa và phát triển các phương pháp luận từ các nghiên cứu quốc tế để xây dựng bộ chỉ số ANNN phù hợp với điều kiện địa phương.

II. Phát triển bền vững lưu vực sông Mã

Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển bền vững trong việc quản lý tài nguyên nước tại lưu vực sông Mã. Phát triển bền vững được hiểu là sự phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Lưu vực sông Mã, với tiềm năng nước dồi dào, đang đối mặt với các thách thức như khai thác nước quá mức, ô nhiễm nguồn nước, và tác động của biến đổi khí hậu. Luận án đề xuất các giải pháp để đảm bảo phát triển bền vững thông qua việc quản lý hiệu quả tài nguyên nước.

2.1. Đặc điểm kinh tế xã hội và môi trường lưu vực sông Mã

Lưu vực sông Mã có diện tích 28.400 km², trong đó 62% thuộc Việt Nam. Khu vực này có tiềm năng nước dồi dào nhưng cũng đối mặt với các thách thức như sự phân bố nước không đồng đều, thiên tai lũ lụt, hạn hán, và ô nhiễm nguồn nước. Các hoạt động kinh tế như nông nghiệp, công nghiệp, và đô thị hóa đã gây áp lực lớn lên tài nguyên nước và môi trường.

2.2. Giải pháp phát triển bền vững lưu vực sông Mã

Luận án đề xuất các giải pháp để đảm bảo phát triển bền vững lưu vực sông Mã, bao gồm việc quản lý tổng hợp tài nguyên nước, xây dựng các công trình thủy lợi hiệu quả, và tăng cường công tác bảo vệ môi trường. Các giải pháp này nhằm đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ tài nguyên nước.

III. Quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường

Luận án tập trung vào việc quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường như hai yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh nguồn nước và phát triển bền vững lưu vực sông Mã. Quản lý tài nguyên nước bao gồm việc đánh giá, quy hoạch, và sử dụng hiệu quả nguồn nước. Bảo vệ môi trường liên quan đến việc giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước và bảo tồn hệ sinh thái. Luận án đề xuất các chỉ số đánh giá và giải pháp cụ thể để cải thiện hiệu quả quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường.

3.1. Quản lý tổng hợp tài nguyên nước

Quản lý tổng hợp tài nguyên nước (QLTNN) là phương pháp tiếp cận toàn diện để quản lý nguồn nước, bao gồm việc đánh giá, quy hoạch, và sử dụng hiệu quả tài nguyên nước. Luận án đề xuất các chỉ số đánh giá hiệu quả QLTNN tại lưu vực sông Mã, bao gồm các chỉ số về cân bằng nước, chất lượng nước, và khả năng tiếp cận nước.

3.2. Bảo vệ môi trường và giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước

Bảo vệ môi trường là yếu tố quan trọng để đảm bảo an ninh nguồn nước. Luận án đề xuất các giải pháp để giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước, bao gồm việc kiểm soát nước thải công nghiệp và sinh hoạt, và tăng cường công tác bảo vệ hệ sinh thái. Các chỉ số đánh giá chất lượng nước cũng được xây dựng để theo dõi và cải thiện tình trạng môi trường nước.

Luận Án Tiến Sĩ Nghiên Cứu An Ninh Nguồn Nước Để Phát Triển Bền Vững Lưu Vực Sông Mã