I. Nghiên cứu an ninh nguồn nước
Luận án tập trung vào việc nghiên cứu an ninh nguồn nước (ANNN) trong bối cảnh phát triển bền vững lưu vực sông Mã. An ninh nguồn nước được xem là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định kinh tế, xã hội và môi trường. Luận án đề cập đến các thách thức như sự phân bố không đồng đều của tài nguyên nước, thiên tai lũ lụt, hạn hán, và ô nhiễm nguồn nước. Các nghiên cứu trước đây về an ninh nguồn nước trên thế giới và tại Việt Nam cũng được tổng hợp, làm cơ sở cho việc xây dựng các chỉ số ANNN phù hợp với lưu vực sông Mã.
1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của an ninh nguồn nước
An ninh nguồn nước được định nghĩa là khả năng đảm bảo nguồn nước đủ về số lượng, chất lượng, và khả năng tiếp cận cho các nhu cầu sinh hoạt, sản xuất và bảo vệ môi trường. Trong bối cảnh lưu vực sông Mã, an ninh nguồn nước đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định kinh tế - xã hội và bảo vệ hệ sinh thái. Các thách thức như biến đổi khí hậu, khai thác nước quá mức, và ô nhiễm nguồn nước đã làm gia tăng áp lực lên an ninh nguồn nước.
1.2. Các nghiên cứu về an ninh nguồn nước trên thế giới và Việt Nam
Các nghiên cứu về an ninh nguồn nước trên thế giới đã chỉ ra sự cần thiết của việc xây dựng các chỉ số đánh giá ANNN. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về an ninh nguồn nước còn hạn chế, đặc biệt là ở lưu vực sông Mã. Luận án kế thừa và phát triển các phương pháp luận từ các nghiên cứu quốc tế để xây dựng bộ chỉ số ANNN phù hợp với điều kiện địa phương.
II. Phát triển bền vững lưu vực sông Mã
Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển bền vững trong việc quản lý tài nguyên nước tại lưu vực sông Mã. Phát triển bền vững được hiểu là sự phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Lưu vực sông Mã, với tiềm năng nước dồi dào, đang đối mặt với các thách thức như khai thác nước quá mức, ô nhiễm nguồn nước, và tác động của biến đổi khí hậu. Luận án đề xuất các giải pháp để đảm bảo phát triển bền vững thông qua việc quản lý hiệu quả tài nguyên nước.
2.1. Đặc điểm kinh tế xã hội và môi trường lưu vực sông Mã
Lưu vực sông Mã có diện tích 28.400 km², trong đó 62% thuộc Việt Nam. Khu vực này có tiềm năng nước dồi dào nhưng cũng đối mặt với các thách thức như sự phân bố nước không đồng đều, thiên tai lũ lụt, hạn hán, và ô nhiễm nguồn nước. Các hoạt động kinh tế như nông nghiệp, công nghiệp, và đô thị hóa đã gây áp lực lớn lên tài nguyên nước và môi trường.
2.2. Giải pháp phát triển bền vững lưu vực sông Mã
Luận án đề xuất các giải pháp để đảm bảo phát triển bền vững lưu vực sông Mã, bao gồm việc quản lý tổng hợp tài nguyên nước, xây dựng các công trình thủy lợi hiệu quả, và tăng cường công tác bảo vệ môi trường. Các giải pháp này nhằm đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ tài nguyên nước.
III. Quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường
Luận án tập trung vào việc quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường như hai yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh nguồn nước và phát triển bền vững lưu vực sông Mã. Quản lý tài nguyên nước bao gồm việc đánh giá, quy hoạch, và sử dụng hiệu quả nguồn nước. Bảo vệ môi trường liên quan đến việc giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước và bảo tồn hệ sinh thái. Luận án đề xuất các chỉ số đánh giá và giải pháp cụ thể để cải thiện hiệu quả quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường.
3.1. Quản lý tổng hợp tài nguyên nước
Quản lý tổng hợp tài nguyên nước (QLTNN) là phương pháp tiếp cận toàn diện để quản lý nguồn nước, bao gồm việc đánh giá, quy hoạch, và sử dụng hiệu quả tài nguyên nước. Luận án đề xuất các chỉ số đánh giá hiệu quả QLTNN tại lưu vực sông Mã, bao gồm các chỉ số về cân bằng nước, chất lượng nước, và khả năng tiếp cận nước.
3.2. Bảo vệ môi trường và giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước
Bảo vệ môi trường là yếu tố quan trọng để đảm bảo an ninh nguồn nước. Luận án đề xuất các giải pháp để giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước, bao gồm việc kiểm soát nước thải công nghiệp và sinh hoạt, và tăng cường công tác bảo vệ hệ sinh thái. Các chỉ số đánh giá chất lượng nước cũng được xây dựng để theo dõi và cải thiện tình trạng môi trường nước.
