Luận án tiến sĩ về lịch sử sản xuất và kinh doanh đặc sản ẩm thực tại Nghệ An và Hà Tĩnh thời kỳ đổi mới (1986-2010)

• Tác giả: Võ Thị Hoài Thương
• Người hướng dẫn: GS. Trần Quốc Vượng
• Trường học: Trường Đại học Vinh
• Chuyên ngành: Lịch sử
• Đề tài: Lịch Sử Sản Xuất Kinh Doanh Đặc Sản Ẩm Thực Nghệ An - Hà Tĩnh Thời Kỳ Đổi Mới 1986-2010
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Vinh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Nghiên cứu lịch sử ẩm thực ở nước ngoài
• 1.2. Ẩm thực qua các thời kỳ lịch sử của một số vùng và khu vực trên thế giới
• 1.3. Lịch sử chế biến món ăn và ảnh hưởng, giao lưu của ẩm thực
• 1.4. Lịch sử phát triển giao thương về ẩm thực
• 1.5. Nghiên cứu lịch sử ẩm thực trong nước
• 1.6. Nghiên cứu ẩm thực Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử
• 1.7. Lịch sử chế biến món ăn và ảnh hưởng, giao lưu của ẩm thực
• 1.8. Nghiên cứu về ẩm thực và đặc sản ẩm thực ở Nghệ An - Hà Tĩnh
• 1.9. Đánh giá tình hình nghiên cứu
• 1.10. Những thành tựu chính về nghiên cứu lịch sử ẩm thực và việc sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực
• 1.11. Những thành tựu nghiên cứu được luận án kế thừa
• 1.12. Những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu
• 1.13. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU VÀ VIỆC SẢN XUẤT, KINH DOANH ĐẶC SẢN ẨM THỰC Ở NGHỆ AN, HÀ TĨNH TRƯỚC ĐỔI MỚI
• 2.1. Định hướng nghiên cứu
• 2.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu
• 2.3. Vấn đề xác định đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh
• 2.4. Lựa chọn đặc sản ẩm thực để nghiên cứu
• 2.5. Điều kiện tự nhiên, lịch sử, dân cư của Nghệ An và Hà Tĩnh liên quan đến đặc sản ẩm thực
• 2.5.1. Điều kiện tự nhiên
• 2.5.2. Truyền thống lịch sử và dân cư
• 2.6. Sản xuất đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh trước Đổi mới
• 2.7. Nguồn nguyên liệu
• 2.8. Quy mô sản xuất
• 2.9. Quy trình sản xuất truyền thống
• 2.10. Cách thức bảo quản và sử dụng
• 2.11. Kinh doanh đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh trước Đổi mới
• 2.12. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT, KINH DOANH ĐẶC SẢN ẨM THỰC Ở NGHỆ AN VÀ HÀ TĨNH (1986-2010)
• 3.1. Bối cảnh lịch sử và điều kiện kinh tế - xã hội ở Nghệ An và Hà Tĩnh từ năm 1986 đến năm 2010
• 3.2. Nghệ An và Hà Tĩnh bước vào thời kỳ Đổi mới
• 3.3. Những chuyển biến trong kinh tế - xã hội của Nghệ An và Hà Tĩnh
• 3.4. Điều kiện phát triển đặc sản ẩm thực của Nghệ An và Hà Tĩnh thời kỳ Đổi mới
• 3.4.1. Nhu cầu xã hội
• 3.4.2. Điều kiện kinh tế
• 3.4.3. Giao lưu khu vực, vùng miền
• 3.5. Sự phát triển của đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh từ năm 1986 đến năm 2000
• 3.6. Tình hình sản xuất đặc sản ẩm thực. Kinh doanh đặc sản ẩm thực
• 3.7. Sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh từ năm 2001 đến năm 2010
• 3.7.1. Tình hình sản xuất đặc sản ẩm thực
• 3.7.2. Kinh doanh đặc sản ẩm thực
• 3.8. Tiểu kết chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: TÁC ĐỘNG CỦA SẢN XUẤT, KINH DOANH ĐẶC SẢN ẨM THỰC ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở NGHỆ AN VÀ HÀ TĨNH (1986-2010)
• 4.1. Sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực với phát triển kinh tế và cơ cấu nghề nghiệp - xã hội
• 4.2. Sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực với cơ cấu kinh tế
• 4.3. Sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực với cơ cấu lao động và việc làm
• 4.4. Sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực với cơ cấu thu nhập
• 4.5. Đặc sản ẩm thực với giá trị văn hóa
• 4.6. Đặc sản ẩm thực và bản sắc địa phương
• 4.7. Đặc sản ẩm thực Nghệ An và Hà Tĩnh với các giá trị văn hóa quốc gia
• 4.8. Về bảo tồn và phát huy giá trị của đặc sản ẩm thực
• 4.9. Tiểu kết chương 4
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• Phụ lục 1: Bản đồ, sơ đồ
• Phụ lục 2: Phiếu khảo sát
• Phụ lục 3: Bảng tổng hợp thông tin từ phiếu khảo sát các đặc sản ẩm thực Nghệ An và Hà Tĩnh (1986-2010)
• Phụ lục 4: Bảng đánh giá, lựa chọn đặc sản ẩm thực Nghệ An và Hà Tĩnh (1986-2010)
• Phụ lục 5: Tình hình sản xuất, kinh doanh bưởi Phúc Trạch
• Phụ lục 6: Thống kê thực trạng sản xuất, kinh doanh cam Xã Đoài, cam Vinh và cam Bù Hương Sơn
• Phụ lục 7: Quy trình sản xuất nước mắm Vạn Phần
• Phụ lục 8: Danh sách hộ sản xuất, kinh doanh kẹo Cu đơ Cầu Phủ (Hà Tĩnh)
• Phụ lục 9: Ảnh tư liệu từ sách Tiếng Pháp và Tiếng Việt có liên quan đến sản vật ẩm thực Nghệ An và Hà Tĩnh
• Phụ lục 10: Hình ảnh về quá trình sản xuất, kinh doanh bưởi Phúc Trạch
• Phụ lục 11: Hình ảnh về quá trình sản xuất, kinh doanh đặc sản cam Xã Đoài, cam Vinh và cam Bù Hương Sơn
• Phụ lục 12: Hình ảnh về quá trình sản xuất, kinh doanh đặc sản kẹo Cu đơ ở Hà Tĩnh
• Phụ lục 13: Hình ảnh về quá trình sản xuất, kinh doanh đặc sản nước mắm, nhút Thanh Chương, tương Nam Đàn
• Phụ lục 14: Hình ảnh về quá trình sản xuất, kinh doanh đặc sản thịt dê Hương Sơn, thịt dê Cầu Đòn, thịt me Nam Nghĩa, cháo lươn Vinh
• Phụ lục 15: Hình ảnh về quá trình sản xuất, kinh doanh rượu Can Lộc (Hà Tĩnh), chè xanh (Nghệ An và Hà Tĩnh)
• Phụ lục 16: Hình ảnh sản xuất, kinh doanh đặc sản vịt bầu Quỳ, bánh gai Dốc Dừa (Nghệ An), bún bò Đò Trai (Hà Tĩnh)
• Phụ lục 17: Danh sách những người cung cấp thông tin - tư liệu

I. Giới thiệu chung về luận án

Luận án tiến sĩ 'Lịch sử sản xuất kinh doanh đặc sản ẩm thực Nghệ An - Hà Tĩnh thời kỳ đổi mới 1986-2010' tập trung vào việc nghiên cứu quá trình phát triển và biến đổi của sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực tại hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh trong bối cảnh Đổi mới. Đặc sản ẩm thực không chỉ là sản phẩm tiêu dùng mà còn là biểu tượng văn hóa, phản ánh lịch sử và sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Luận án khẳng định rằng, từ năm 1986, sự chuyển mình của nền kinh tế đã tạo ra những cơ hội mới cho việc phát triển đặc sản ẩm thực, đồng thời cũng đặt ra những thách thức trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa ẩm thực địa phương.

1.1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của luận án là tìm hiểu quá trình sản xuất, kinh doanh đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh từ năm 1986 đến 2010. Luận án sẽ phân tích sự phát triển của các đặc sản như bưởi Phúc Trạch, cam Vinh, kẹo Cu đơ và nước mắm Nghệ An. Bên cạnh đó, luận án cũng xem xét ảnh hưởng của hoạt động này đến phát triển kinh tế - xã hội của hai tỉnh, từ đó xây dựng cơ sở khoa học cho việc bảo tồn và phát huy giá trị đặc sản ẩm thực trong bối cảnh hiện đại.

II. Lịch sử sản xuất kinh doanh đặc sản ẩm thực

Lịch sử sản xuất kinh doanh đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh đã trải qua nhiều giai đoạn, đặc biệt là từ năm 1986 khi đất nước bắt đầu công cuộc Đổi mới. Trước Đổi mới, sản xuất đặc sản chủ yếu mang tính tự cung tự cấp, chưa có sự phát triển mạnh mẽ về thương mại. Tuy nhiên, sau năm 1986, với sự mở cửa kinh tế, các sản phẩm đặc sản bắt đầu được quảng bá rộng rãi hơn. Các thương hiệu như cam Vinh và bưởi Phúc Trạch đã trở thành biểu tượng của vùng đất này. Sự phát triển này không chỉ tạo ra nguồn thu nhập cho người dân mà còn góp phần nâng cao giá trị văn hóa ẩm thực địa phương.

2.1. Tình hình sản xuất trước Đổi mới

Trước năm 1986, sản xuất đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh chủ yếu diễn ra trong các hộ gia đình, với quy mô nhỏ và mang tính tự phát. Các sản phẩm như kẹo Cu đơ hay nước mắm Nghệ An chủ yếu phục vụ nhu cầu tiêu dùng nội bộ. Việc sản xuất và tiêu thụ chưa được tổ chức bài bản, dẫn đến việc khó khăn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các đặc sản này. Tuy nhiên, những năm trước Đổi mới cũng đã đặt nền tảng cho sự phát triển sau này, khi mà nhu cầu về ẩm thực và đặc sản bắt đầu được chú trọng hơn.

III. Hoạt động sản xuất kinh doanh đặc sản ẩm thực 1986 2010

Giai đoạn từ 1986 đến 2010 chứng kiến sự bùng nổ trong hoạt động sản xuất và kinh doanh đặc sản ẩm thực ở Nghệ An và Hà Tĩnh. Sự chuyển mình của nền kinh tế đã tạo ra nhiều cơ hội cho các sản phẩm đặc sản được phát triển và quảng bá. Các sản phẩm như cam Vinh, bưởi Phúc Trạch không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Điều này không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần vào việc phát triển kinh tế địa phương. Sự phát triển này cũng đi kèm với việc hình thành các thương hiệu và làng nghề truyền thống, tạo nên một hệ sinh thái kinh tế bền vững.

3.1. Sự phát triển của đặc sản ẩm thực

Trong giai đoạn này, đặc sản ẩm thực Nghệ An và Hà Tĩnh đã có những bước tiến vượt bậc. Các sản phẩm như kẹo Cu đơ, nước mắm Nghệ An đã trở thành những thương hiệu nổi tiếng, không chỉ trong nước mà còn được biết đến ở nước ngoài. Sự phát triển này không chỉ nhờ vào chất lượng sản phẩm mà còn nhờ vào các chiến lược marketing hiệu quả, giúp nâng cao giá trị thương hiệu và tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng. Điều này cho thấy, việc phát triển đặc sản ẩm thực không chỉ là một hoạt động kinh tế mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa ẩm thực địa phương.

IV. Tác động của sản xuất kinh doanh đặc sản ẩm thực đến phát triển kinh tế xã hội

Sản xuất và kinh doanh đặc sản ẩm thực đã có những tác động tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội ở Nghệ An và Hà Tĩnh. Hoạt động này không chỉ tạo ra việc làm cho người dân mà còn góp phần vào việc nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống. Đặc sản ẩm thực cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển du lịch, khi mà ngày càng nhiều du khách tìm đến để trải nghiệm văn hóa ẩm thực địa phương. Hơn nữa, việc bảo tồn và phát huy giá trị đặc sản ẩm thực cũng góp phần vào việc gìn giữ bản sắc văn hóa của các dân tộc tại đây.

4.1. Đặc sản ẩm thực và phát triển kinh tế

Đặc sản ẩm thực không chỉ là nguồn thu nhập cho người dân mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Các sản phẩm đặc sản như cam Vinh, bưởi Phúc Trạch đã trở thành những mặt hàng xuất khẩu chủ lực, góp phần vào việc tăng trưởng kinh tế. Hơn nữa, sự phát triển của ngành sản xuất đặc sản cũng đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm, giúp nâng cao đời sống cho người dân. Điều này cho thấy, đặc sản ẩm thực không chỉ là sản phẩm tiêu dùng mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế bền vững của địa phương.