Luận án tiến sĩ về kinh tế đồn điền miền Tây Nam Kỳ giai đoạn 1900-1945

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CÁM ƠN

DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN ÁN

DANH MỤC CÁC BIỂU BẢNG

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Nguồn tài liệu

1.5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu luận án

1.6. Đóng góp của luận án

1.7. Bố cục của luận án

2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Những công trình nghiên cứu của tác giả nước ngoài

1.2. Những công trình nghiên cứu của tác giả trong nước

1.3. Những kết quả nghiên cứu được luận án kế thừa và những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu

3. CHƯƠNG 2: KINH TẾ ĐỒN ĐIỀN Ở MIỀN TÂY NAM KỲ TỪ NĂM 1900 ĐẾN NĂM 1918

2.1. Điều kiện tự nhiên và xã hội

2.1.1. Điều kiện tự nhiên

2.1.2. Điều kiện xã hội

2.2. Tình hình ruộng đất và kinh tế đồn điền ở miền Tây Nam Kỳ trước năm 1900

2.2.1. Tình hình ruộng đất

2.2.2. Kinh tế đồn điền

2.3. Quá trình hình thành và bước đầu phát triển của kinh tế đồn điền ở miền Tây Nam Kỳ từ năm 1900 đến năm 1918

2.4. Chính sách kinh tế của chính quyền thuộc địa

2.4.1. Quy chế cấp nhượng đất đai, đầu tư cơ sở hạ tầng và bước đầu phát triển của kinh tế đồn điền

2.5. Hoạt động sản xuất và kinh doanh trong các đồn điền

2.5.1. Nguồn nhân công

2.5.2. Kỹ thuật sản xuất

2.5.3. Quan hệ kinh tế giữa điền chủ và nhân công đồn điền

2.6. Việc xuất khẩu lúa gạo

4. CHƯƠNG 3: KINH TẾ ĐỒN ĐIỀN Ở MIỀN TÂY NAM KỲ TỪ NĂM 1919 ĐẾN NĂM 1945

3.1. Chính sách phát triển kinh tế đồn điền của thực dân Pháp

3.2. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng và quá trình khẩn hoang

3.3. Quy chế cấp nhượng đất đai và sự phát triển của kinh tế đồn điền

3.4. Hoạt động sản xuất và kinh doanh trong các đồn điền

3.4.1. Nguồn nhân công

3.4.2. Hình thức tổ chức và kỹ thuật sản xuất

3.4.3. Quan hệ kinh tế giữa điền chủ và nhân công đồn điền

3.5. Việc xuất khẩu lúa gạo

5. CHƯƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM VÀ TÁC ĐỘNG CỦA KINH TẾ ĐỒN ĐIỀN ĐỐI VỚI KINH TẾ XÃ HỘI MIỀN TÂY NAM KỲ NỬA ĐẦU THẾ KỈ XX

4.1. Đặc điểm của kinh tế đồn điền ở miền Tây Nam Kỳ

4.1.1. Sở hữu ruộng đất lớn của hệ thống đồn điền

4.1.2. Sản xuất trong các đồn điền chủ yếu là lúa gạo

4.1.3. Khoa học kỹ thuật được áp dụng phổ biến

4.1.4. Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và quan hệ sản xuất phong kiến song song tồn tại

4.2. Tác động của kinh tế đồn điền đối với kinh tế – xã hội miền Tây Nam Kỳ

4.2.1. Về kinh tế

4.3. Tiểu kết chương 4

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC 1

I. Luận án tiến sĩ về kinh tế đồn điền miền Tây Nam Kỳ giai đoạn 1900 1945

Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu quá trình hình thành và phát triển của kinh tế đồn điền tại miền Tây Nam Kỳ trong giai đoạn từ năm 1900 đến năm 1945. Đây là một công trình khoa học toàn diện, sử dụng nguồn tư liệu phong phú từ các trung tâm lưu trữ quốc gia và thư viện. Luận án không chỉ khái quát lịch sử kinh tế của khu vực mà còn phân tích sâu sắc các chính sách kinh tế của chính quyền thuộc địa Pháp, đặc biệt là quy chế cấp nhượng đất đai và đầu tư cơ sở hạ tầng.

1.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là kinh tế đồn điền tại miền Tây Nam Kỳ, bao gồm 7 tỉnh: Châu Đốc, Hà Tiên, Long Xuyên, Rạch Giá, Cần Thơ, Sóc Trăng và Bạc Liêu. Phạm vi thời gian từ năm 1900 đến năm 1945, giai đoạn mà kinh tế nông nghiệp của khu vực này phát triển mạnh mẽ dưới sự quản lý của chính quyền thuộc địa Pháp. Luận án tập trung vào các chính sách kinh tế, quá trình khẩn hoang, và tác động của đồn điền đến kinh tế - xã hội miền Tây Nam Kỳ.

1.2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu chính của luận án là khái quát quá trình hình thành và phát triển của kinh tế đồn điền tại miền Tây Nam Kỳ. Luận án cũng phân tích các chính sách cấp nhượng đất đai, hoạt động sản xuất, và mối quan hệ kinh tế giữa điền chủ và nhân công. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc khôi phục lại quá trình phát triển của đồn điền, đánh giá tác động của nó đến kinh tế - xã hội, và rút ra bài học kinh nghiệm cho phát triển nông nghiệp hiện nay.

II. Kinh tế đồn điền miền Tây Nam Kỳ từ năm 1900 đến năm 1918

Giai đoạn từ năm 1900 đến năm 1918 đánh dấu sự hình thành và bước đầu phát triển của kinh tế đồn điền tại miền Tây Nam Kỳ. Chính quyền thuộc địa Pháp đã thực hiện nhiều chính sách kinh tế, bao gồm quy chế cấp nhượng đất đai và đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Các đồn điền chủ yếu tập trung vào sản xuất lúa gạo, trở thành nguồn xuất khẩu quan trọng của Đông Dương.

2.1. Chính sách kinh tế của chính quyền thuộc địa

Chính quyền thuộc địa Pháp đã ban hành nhiều chính sách nhằm thúc đẩy kinh tế đồn điền, bao gồm quy chế cấp nhượng đất đai và đầu tư vào hệ thống kênh đào, đường bộ. Những chính sách này đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc khẩn hoang và mở rộng diện tích canh tác. Các đồn điền được thành lập chủ yếu bởi các điền chủ người Pháp, tập trung vào sản xuất lúa gạo để phục vụ xuất khẩu.

2.2. Hoạt động sản xuất và kinh doanh

Hoạt động sản xuất trong các đồn điền chủ yếu dựa vào nguồn nhân công địa phương và kỹ thuật canh tác truyền thống. Tuy nhiên, chính quyền thuộc địa cũng áp dụng một số kỹ thuật mới như sử dụng máy cày và giống lúa cải tiến. Việc xuất khẩu lúa gạo từ miền Tây Nam Kỳ đã đóng góp đáng kể vào kinh tế của Đông Dương, đồng thời tạo ra nguồn thu lớn cho chính quyền thuộc địa.

III. Kinh tế đồn điền miền Tây Nam Kỳ từ năm 1919 đến năm 1945

Giai đoạn từ năm 1919 đến năm 1945 chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế đồn điền tại miền Tây Nam Kỳ. Chính quyền thuộc địa tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng và mở rộng diện tích khẩn hoang. Các đồn điền không chỉ tập trung vào sản xuất lúa gạo mà còn áp dụng nhiều kỹ thuật canh tác hiện đại, góp phần nâng cao năng suất và sản lượng.

3.1. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng và khẩn hoang

Chính quyền thuộc địa tiếp tục đầu tư vào hệ thống kênh đào và đường bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng diện tích canh tác. Các dự án khẩn hoang được triển khai mạnh mẽ, đặc biệt là tại các tỉnh như Rạch Giá và Sóc Trăng. Những nỗ lực này đã giúp miền Tây Nam Kỳ trở thành vựa lúa lớn nhất của Đông Dương.

3.2. Áp dụng kỹ thuật canh tác hiện đại

Các đồn điền trong giai đoạn này đã áp dụng nhiều kỹ thuật canh tác hiện đại, bao gồm sử dụng máy cày, giống lúa cải tiến, và hệ thống tưới tiêu hiệu quả. Những cải tiến này đã góp phần nâng cao năng suất và sản lượng lúa gạo, đồng thời tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

IV. Đặc điểm và tác động của kinh tế đồn điền

Kinh tế đồn điền tại miền Tây Nam Kỳ có những đặc điểm riêng biệt, bao gồm sở hữu ruộng đất lớn, sản xuất chủ yếu là lúa gạo, và áp dụng kỹ thuật canh tác hiện đại. Những đặc điểm này đã tạo ra tác động sâu sắc đến kinh tế - xã hội của khu vực, bao gồm cả những mặt tích cực và tiêu cực.

4.1. Đặc điểm của kinh tế đồn điền

Kinh tế đồn điền tại miền Tây Nam Kỳ đặc trưng bởi sở hữu ruộng đất lớn của các điền chủ người Pháp. Sản xuất chủ yếu tập trung vào lúa gạo, với việc áp dụng các kỹ thuật canh tác hiện đại như máy cày và giống lúa cải tiến. Những đặc điểm này đã giúp miền Tây Nam Kỳ trở thành vựa lúa lớn nhất của Đông Dương.

4.2. Tác động đến kinh tế xã hội

Kinh tế đồn điền đã mang lại nhiều tác động tích cực đến kinh tế - xã hội của miền Tây Nam Kỳ, bao gồm việc tăng cường xuất khẩu lúa gạo và phát triển cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, nó cũng dẫn đến những mâu thuẫn về sở hữu đất đai và bất bình đẳng xã hội, đặc biệt là giữa điền chủ và nhân công.

Nghiên cứu kinh tế đồn điền miền Tây Nam Kỳ từ năm 1900 đến năm 1945