I. Giới thiệu và mục tiêu nghiên cứu
Luận án tiến sĩ dược học tập trung vào việc nghiên cứu thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây Chùa dù (Elsholtzia penduliflora). Mục tiêu chính là xác định hàm lượng và thành phần tinh dầu, định tính các nhóm chất hữu cơ, chiết xuất, phân lập và xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất. Đồng thời, đánh giá tác dụng chống viêm và gây độc tế bào ung thư in vitro của các cao chiết và hợp chất tinh khiết.
1.1. Bối cảnh nghiên cứu
Xu hướng sử dụng thuốc từ thảo dược ngày càng tăng do hiệu quả đáng tin cậy và ít tác dụng phụ. Chi Elsholtzia có nhiều loài được sử dụng trong y học cổ truyền, trong đó Chùa dù được dùng để chữa cảm cúm, viêm và khối u. Tuy nhiên, nghiên cứu về loài này còn hạn chế, đặc biệt là ở Việt Nam.
1.2. Mục tiêu cụ thể
Nghiên cứu nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho việc khai thác và sử dụng Chùa dù. Cụ thể, xác định thành phần hóa học và đánh giá tác dụng sinh học, bao gồm chống viêm và gây độc tế bào ung thư.
II. Tổng quan về chi Elsholtzia và loài Chùa dù
Chi Elsholtzia thuộc họ Bạc hà (Lamiaceae), phân bố chủ yếu ở châu Á, châu Âu và Bắc Mỹ. Chùa dù (Elsholtzia penduliflora) là một loài trong chi này, được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền với các công dụng như chữa cảm cúm, viêm và khối u.
2.1. Đặc điểm thực vật và phân bố
Chùa dù là cây cỏ hoặc bụi nhỏ, thân vuông, lá mọc đối. Loài này phân bố ở Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Lai Châu.
2.2. Thành phần hóa học và tác dụng sinh học
Các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng Chùa dù chứa nhiều hợp chất như acid phenolic, triterpenoid và phytosterol. Các hợp chất này có tác dụng chống viêm, chống oxy hóa và kháng khuẩn.
III. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng các phương pháp hiện đại để nghiên cứu thành phần hóa học và tác dụng sinh học của Chùa dù. Các phương pháp bao gồm chiết xuất, phân lập hợp chất, xác định cấu trúc hóa học bằng NMR và MS, đánh giá tác dụng chống viêm và gây độc tế bào ung thư in vitro.
3.1. Phương pháp nghiên cứu hóa học
Các phương pháp như chiết xuất, phân lập và xác định cấu trúc hóa học được sử dụng để phân tích các hợp chất trong Chùa dù. Các kỹ thuật NMR và MS được áp dụng để xác định cấu trúc của các hợp chất mới.
3.2. Phương pháp nghiên cứu tác dụng sinh học
Các phương pháp đánh giá tác dụng chống viêm và gây độc tế bào ung thư được thực hiện in vitro. Các cao chiết và hợp chất tinh khiết được thử nghiệm trên các dòng tế bào ung thư như A549, MCF-7, HepG2 và K562.
IV. Kết quả nghiên cứu
Luận án đã xác định được nhiều hợp chất mới từ Chùa dù, bao gồm các hợp chất phenolic, triterpenoid và phytosterol. Các hợp chất này thể hiện tác dụng chống viêm và gây độc tế bào ung thư đáng kể.
4.1. Kết quả nghiên cứu hóa học
Nghiên cứu đã phân lập và xác định cấu trúc của 23 hợp chất, trong đó có nhiều hợp chất mới. Các hợp chất này bao gồm acid phenolic, triterpenoid và phytosterol.
4.2. Kết quả nghiên cứu tác dụng sinh học
Các cao chiết và hợp chất tinh khiết từ Chùa dù thể hiện tác dụng chống viêm mạnh thông qua ức chế sản sinh PGE2 và biểu hiện COX-2. Ngoài ra, các hợp chất này cũng có tác dụng gây độc tế bào ung thư trên các dòng tế bào A549, MCF-7, HepG2 và K562.
V. Kết luận và đóng góp
Luận án đã cung cấp cơ sở khoa học cho việc sử dụng Chùa dù trong y học cổ truyền. Các hợp chất mới được phát hiện có tiềm năng ứng dụng trong điều trị viêm và ung thư.
5.1. Đóng góp khoa học
Nghiên cứu đã làm sáng tỏ thành phần hóa học và tác dụng sinh học của Chùa dù, mở ra hướng nghiên cứu mới trong việc phát triển thuốc từ thảo dược.
5.2. Ứng dụng thực tiễn
Các kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc phát triển các sản phẩm dược phẩm từ Chùa dù, đặc biệt là trong điều trị viêm và ung thư.
