I. Cơ sở điều chỉnh của ASEAN trong quan hệ với Mỹ sau Chiến tranh Lạnh
Chương này phân tích cơ sở thực tiễn và nhận thức chính sách đối ngoại của ASEAN trong quan hệ với Mỹ từ sau Chiến tranh Lạnh. ASEAN đã nhận thức rõ sự thay đổi trong tình hình chính trị và địa chính trị khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đặc biệt là sự nổi lên của Trung Quốc và sự suy yếu của Liên Xô. ASEAN cũng nhận thấy sự cần thiết phải điều chỉnh chính sách để thích ứng với tác động của Chiến tranh Lạnh và xu thế toàn cầu hóa. Hợp tác ASEAN-Mỹ được xem là một phần quan trọng trong chiến lược đối ngoại của ASEAN, nhằm đảm bảo an ninh khu vực và thúc đẩy kinh tế ASEAN.
1.1. Quan hệ ASEAN Mỹ từ năm 1967 1991
Giai đoạn này đánh dấu sự phụ thuộc của ASEAN vào Mỹ về kinh tế và an ninh. ASEAN coi Mỹ là đối tác chiến lược quan trọng trong việc đối phó với các mối đe dọa từ chủ nghĩa cộng sản. Tuy nhiên, từ sau Chiến tranh Lạnh, ASEAN bắt đầu giảm dần sự phụ thuộc và tìm cách điều chỉnh chính sách để tăng tính độc lập.
1.2. Tác động của xu thế hòa bình và toàn cầu hóa
Sau Chiến tranh Lạnh, ASEAN nhận thấy sự cần thiết phải thích ứng với xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển. Toàn cầu hóa và khu vực hóa đã tạo ra cơ hội và thách thức mới cho quan hệ quốc tế của ASEAN. ASEAN đã chủ động tham gia vào các cơ chế hợp tác đa phương để tăng cường vị thế và ảnh hưởng trong khu vực.
II. ASEAN điều chỉnh quan hệ với Mỹ từ sau Chiến tranh Lạnh
Chương này tập trung vào các điều chỉnh chính sách của ASEAN trong quan hệ với Mỹ từ sau Chiến tranh Lạnh. ASEAN đã thực hiện nhiều thay đổi trong lập trường chung, nội dung quan hệ và phương thức triển khai để tăng cường hợp tác ASEAN-Mỹ. ASEAN cũng chủ động lôi kéo Mỹ vào các cơ chế hợp tác đa phương nhằm đảm bảo an ninh khu vực và thúc đẩy phát triển bền vững.
2.1. Điều chỉnh về lập trường chung
ASEAN đã nhận thức rõ vai trò của Mỹ trong việc hỗ trợ quá trình mở rộng thành viên và xây dựng Cộng đồng ASEAN. ASEAN cũng tăng cường hợp tác an ninh với Mỹ để đối phó với các mối đe dọa phi truyền thống như khủng bố, buôn lậu và biến đổi khí hậu.
2.2. Điều chỉnh về nội dung quan hệ
Từ năm 1991 đến nay, ASEAN đã thực hiện nhiều thay đổi trong nội dung quan hệ với Mỹ, tập trung vào các lĩnh vực kinh tế, an ninh và chính trị. ASEAN cũng chủ động thúc đẩy hợp tác ASEAN-Mỹ trên các diễn đàn đa phương như ARF và EAS.
III. Đánh giá và dự báo triển vọng ASEAN điều chỉnh quan hệ với Mỹ đến năm 2020
Chương này đánh giá sự điều chỉnh chính sách của ASEAN trong quan hệ với Mỹ từ sau Chiến tranh Lạnh và dự báo triển vọng trong tương lai. ASEAN đã đạt được nhiều thành tựu trong việc tăng cường hợp tác ASEAN-Mỹ, nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. ASEAN cần tiếp tục duy trì vị trí cân bằng trong quan hệ quốc tế để đảm bảo lợi ích của mình.
3.1. Triển vọng ASEAN điều chỉnh quan hệ với Mỹ
ASEAN có thể lựa chọn một trong ba kịch bản: ngả theo Mỹ chống Trung Quốc, lạnh nhạt hơn với Mỹ và nghiêng về Trung Quốc, hoặc duy trì vị trí cân bằng giữa hai cường quốc. Kịch bản thứ ba được xem là khả thi nhất, giúp ASEAN đóng vai trò trung tâm trong kiến trúc khu vực.
3.2. Khuyến nghị chính sách của Việt Nam
Việt Nam cần học hỏi từ ASEAN trong việc ứng xử khôn khéo với các nước lớn. Việt Nam nên tăng cường hợp tác an ninh và kinh tế với Mỹ, đồng thời duy trì quan hệ tốt với Trung Quốc để đảm bảo lợi ích quốc gia.
