I. Luận án tiến sĩ
Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc nghiên cứu phương pháp dạy từ xưng hô tiếng Việt cho học sinh tiểu học dân tộc H'Mông. Nghiên cứu nhằm mục đích nâng cao khả năng sử dụng từ xưng hô trong giao tiếp, góp phần đổi mới phương pháp dạy học tiếng Việt như ngôn ngữ thứ hai (NN2) ở trường tiểu học. Luận án được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS. Nguyễn Quang Ninh và được bảo vệ tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 2019.
1.1. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của luận án tiến sĩ là đề xuất các biện pháp dạy học nhằm cải thiện khả năng sử dụng từ xưng hô tiếng Việt cho học sinh tiểu học dân tộc H'Mông. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa lý luận về dạy học NN2, so sánh từ xưng hô trong tiếng Việt và tiếng H'Mông, khảo sát thực trạng dạy học, và đề xuất các phương pháp dạy học phù hợp.
1.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu như điều tra, khảo sát thực tiễn, phỏng vấn sâu, phân tích tài liệu, thực nghiệm sư phạm, và thống kê số liệu. Các phương pháp này giúp đánh giá thực trạng dạy học và kiểm tra tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
II. Phương pháp dạy
Phương pháp dạy được đề xuất trong luận án bao gồm các phương pháp trực quan hành động (Total Physical Response), đóng vai (Role Play), và phân tích ngôn ngữ (Language Analysis). Những phương pháp này được thiết kế phù hợp với đặc điểm tâm lý và nhận thức của học sinh tiểu học dân tộc H'Mông, giúp các em tiếp thu từ xưng hô tiếng Việt một cách hiệu quả.
2.1. Phương pháp trực quan hành động
Phương pháp này sử dụng các hoạt động thể chất để giúp học sinh hiểu và ghi nhớ từ xưng hô tiếng Việt. Ví dụ, giáo viên có thể yêu cầu học sinh thực hiện các hành động tương ứng với từ xưng hô trong các tình huống giao tiếp cụ thể.
2.2. Phương pháp đóng vai
Phương pháp đóng vai giúp học sinh thực hành sử dụng từ xưng hô tiếng Việt trong các tình huống giao tiếp thực tế. Qua đó, các em có thể hiểu rõ hơn về cách sử dụng từ xưng hô phù hợp với vai giao tiếp và sắc thái ý nghĩa.
III. Từ xưng hô tiếng Việt
Từ xưng hô tiếng Việt là một hệ thống phức tạp, phản ánh văn hóa giao tiếp của người Việt. Luận án phân tích sự khác biệt giữa hệ thống từ xưng hô trong tiếng Việt và tiếng H'Mông, từ đó đề xuất các biện pháp giúp học sinh tránh được các lỗi chuyển di tiêu cực từ tiếng mẹ đẻ.
3.1. Đặc điểm từ xưng hô tiếng Việt
Từ xưng hô tiếng Việt phản ánh quan hệ vai, thứ bậc, và sắc thái tình cảm trong giao tiếp. Luận án chỉ ra rằng việc sử dụng từ xưng hô phù hợp là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của cuộc giao tiếp.
3.2. So sánh với tiếng H Mông
Luận án so sánh hệ thống từ xưng hô trong tiếng Việt và tiếng H'Mông, chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt. Điều này giúp giáo viên hiểu rõ hơn về những khó khăn mà học sinh gặp phải khi học từ xưng hô tiếng Việt.
IV. Học sinh tiểu học dân tộc H Mông
Học sinh tiểu học dân tộc H'Mông gặp nhiều khó khăn trong việc học và sử dụng từ xưng hô tiếng Việt do sự khác biệt về ngôn ngữ và văn hóa. Luận án đề xuất các biện pháp giúp các em vượt qua những rào cản này, từ đó nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Việt.
4.1. Đặc điểm tâm lý và nhận thức
Luận án phân tích đặc điểm tâm lý và nhận thức của học sinh tiểu học dân tộc H'Mông, từ đó đề xuất các phương pháp dạy học phù hợp. Các em thường gặp khó khăn trong việc hiểu và sử dụng từ xưng hô tiếng Việt do sự chuyển di tiêu cực từ tiếng mẹ đẻ.
4.2. Thực trạng dạy học
Thực trạng dạy học từ xưng hô tiếng Việt cho học sinh tiểu học dân tộc H'Mông còn nhiều hạn chế. Luận án chỉ ra rằng việc sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại và hệ thống bài tập phù hợp có thể cải thiện hiệu quả dạy và học.
V. Giáo dục tiểu học
Giáo dục tiểu học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh dân tộc thiểu số. Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dạy từ xưng hô tiếng Việt trong chương trình giáo dục phổ thông, giúp học sinh tự tin tham gia các hoạt động giao tiếp trong nhà trường và ngoài xã hội.
5.1. Chương trình giáo dục phổ thông
Luận án phân tích nội dung dạy học từ xưng hô tiếng Việt trong chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn. Các bài học về đại từ và đại từ xưng hô được tích hợp qua các kỹ năng đọc, viết, nói và nghe.
5.2. Đề xuất cải tiến
Luận án đề xuất các biện pháp cải tiến chương trình dạy học từ xưng hô tiếng Việt cho học sinh tiểu học dân tộc H'Mông, bao gồm việc xây dựng hệ thống bài tập và sử dụng các phương pháp dạy học tích cực.
