Luận án tiến sĩ khoa học giáo dục: Phương pháp dạy học phần điện học vật lý 11 THPT nhằm bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

• Tác giả: Trần Ngọc Thắng
• Người hướng dẫn: PGS.TS Mai Văn Trinh
• Trường học: Trường Đại Học Vinh
• Chuyên ngành: Lý Luận Và Phương Pháp Dạy Học
• Đề tài: Dạy Học Điện Học Vật Lý 11 Trung Học Phổ Thông Bồi Dưỡng Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Của Học Sinh
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Nghệ An

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• CHƯƠNG 0: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 0.1. Các nghiên cứu về dạy học theo chủ đề
• 0.2. Các kết quả nghiên cứu trên thế giới
• 0.3. Các kết quả nghiên cứu ở Việt Nam
• 0.4. Các nghiên cứu về năng lực, năng lực giải quyết vấn đề và bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề
• 0.4.1. Các kết quả nghiên cứu trên thế giới
• 0.4.2. Các kết quả nghiên cứu ở Việt Nam
• 0.5. Một số vấn đề tiếp tục nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 1.1. Năng lực và năng lực giải quyết vấn đề. Vấn đề và giải quyết vấn đề
• 1.2. Năng lực giải quyết vấn đề. Các thành tố năng lực giải quyết vấn đề
• 1.3. Dạy học theo chủ đề
• 1.3.1. Khái niệm dạy học theo chủ đề
• 1.3.2. Xây dựng nội dung dạy học theo chủ đề
• 1.3.3. Tiến trình dạy học theo chủ đề
• 1.3.4. Dạy học theo chủ đề với việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh
• 1.4. Biện pháp bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học theo chủ đề môn Vật lí ở trường THPT
• 1.4.1. Cơ hội bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học theo chủ đề môn vật lí ở trường THPT
• 1.4.2. Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học theo chủ đề
• 1.4.2.1. Các phương pháp đánh giá năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học theo chủ đề
• 1.4.2.2. Xây dựng thang đo năng lực giải quyết vấn đề
• 1.4.2.3. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học theo chủ đề
• 1.4.2.4. Xây dựng đường phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học theo chủ đề
• 1.5. Khảo sát thực trạng việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề và dạy học theo chủ đề ở trường trung học phổ thông
• 1.5.1. Mục đích điều tra
• 1.5.2. Đối tượng khảo sát
• 1.5.3. Phương pháp điều tra
• 1.5.4. Kết quả điều tra. Đánh giá chung
• 1.6. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ CHƯƠNG “DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MÔI TRƯỜNG” VẬT LÝ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH
• 2.1. Phân tích nội dung kiến thức dòng điện trong các môi trường vật lí lớp 11 trung học phổ thông (xem phụ lục 3)
• 2.2. Đề xuất một số nội dung tổ chức dạy học theo chủ đề về dòng điện trong các môi trường
• 2.3. Thiết kế tiến trình dạy học theo chủ đề chương dòng điện trong các môi trường vật lí 11 trung học phổ thông theo hướng bồi dưỡng năng giải quyết vấn đề cho học sinh
• 2.3.1. Chủ đề 1: Dẫn điện của kim loại
• 2.3.2. Chủ đề 2: Điện phân
• 2.3.3. Chủ đề 3: Phóng điện trong chất khí
• 2.3.4. Chủ đề 4: Linh kiện bán dẫn (Phụ lục 4)
• 2.4. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm
• 3.3. Giáo viên tham gia thực nghiệm
• 3.4. Học sinh tham gia thực nghiệm
• 3.5. Phương pháp triển khai thực nghiệm sư phạm
• 3.6. Nội dung thực nghiệm sư phạm
• 3.7. Nội dung do, công cụ, phương pháp và thang đo
• 3.8. Kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.8.1. Thực nghiệm sư phạm vòng 1
• 3.8.2. Thực nghiệm sư phạm vòng 2
• 3.8.3. Kết quả định lượng
• 3.9. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN CHUNG VÀ KIẾN NGHỊ
• NHỮNG CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Giới thiệu về luận án tiến sĩ

Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc dạy học điện học trong chương trình Vật lý 11 THPT, nhằm bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Nghiên cứu này được thực hiện bởi Trần Ngọc Thắng tại Trường Đại học Vinh, với mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học, hướng tới phát triển năng lực học sinh thông qua việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại.

1.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích chính của luận án là tổ chức tiến trình dạy học theo chủ đề phần Điện học trong chương trình Vật lý 11 THPT, nhằm góp phần bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Nghiên cứu này hướng tới việc thay đổi cách tiếp cận từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu bao gồm hoạt động dạy và học phần Điện học trong Vật lý 11 THPT, với trọng tâm là dạy học theo chủ đề. Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong chương Dòng điện trong các môi trường, nhằm đảm bảo tính tập trung và chi tiết của nghiên cứu.

II. Cơ sở lý luận và thực tiễn

Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học theo chủ đề và năng lực giải quyết vấn đề, đồng thời phân tích thực trạng dạy học Vật lý tại các trường THPT. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc áp dụng phương pháp dạy học hiện đại như dạy học theo chủ đề có thể giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện và năng lực giải quyết vấn đề.

2.1. Năng lực giải quyết vấn đề

Năng lực giải quyết vấn đề được xác định là khả năng nhận diện, phân tích, và đưa ra giải pháp hiệu quả cho các tình huống phức tạp. Luận án đã phân tích các thành tố của năng lực này, bao gồm khả năng phát hiện vấn đề, đề xuất giải pháp, thực hiện và đánh giá kết quả.

2.2. Dạy học theo chủ đề

Dạy học theo chủ đề là phương pháp dạy học tích hợp, giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách toàn diện thông qua các chủ đề liên môn. Phương pháp này tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào quá trình học tập tích cực, phát triển năng lực tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề.

III. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu đa dạng, bao gồm nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn, và thực nghiệm sư phạm. Các phương pháp này giúp đánh giá tính khả thi và hiệu quả của việc áp dụng dạy học theo chủ đề trong việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh.

3.1. Nghiên cứu lý luận

Nghiên cứu lý luận tập trung vào việc phân tích các tài liệu về giáo dục vật lý, phương pháp dạy học, và năng lực giải quyết vấn đề. Các tài liệu này được sử dụng để xây dựng cơ sở lý thuyết cho việc thiết kế các chủ đề dạy học.

3.2. Thực nghiệm sư phạm

Thực nghiệm sư phạm được tiến hành để kiểm tra tính khả thi và hiệu quả của các chủ đề dạy học đã thiết kế. Kết quả thực nghiệm cho thấy sự cải thiện đáng kể trong năng lực giải quyết vấn đề của học sinh sau khi tham gia các chủ đề học tập.

IV. Kết quả và đóng góp

Luận án đã đưa ra những đóng góp quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn. Về mặt lý luận, nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về dạy học theo chủ đề và năng lực giải quyết vấn đề. Về mặt thực tiễn, luận án đã thiết kế các chủ đề dạy học và đánh giá hiệu quả của chúng trong việc phát triển năng lực học sinh.

4.1. Đóng góp lý luận

Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học theo chủ đề và năng lực giải quyết vấn đề, đồng thời đề xuất các tiêu chí đánh giá năng lực này trong quá trình dạy học.

4.2. Đóng góp thực tiễn

Nghiên cứu đã thiết kế các chủ đề dạy học cụ thể cho chương Dòng điện trong các môi trường, đồng thời xây dựng các công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. Kết quả thực nghiệm cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong năng lực của học sinh.