I. Giới thiệu về luận án tiến sĩ
Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc dạy học điện học trong chương trình Vật lý 11 THPT, nhằm bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Nghiên cứu này được thực hiện bởi Trần Ngọc Thắng tại Trường Đại học Vinh, với mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học, hướng tới phát triển năng lực học sinh thông qua việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại.
1.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích chính của luận án là tổ chức tiến trình dạy học theo chủ đề phần Điện học trong chương trình Vật lý 11 THPT, nhằm góp phần bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Nghiên cứu này hướng tới việc thay đổi cách tiếp cận từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu bao gồm hoạt động dạy và học phần Điện học trong Vật lý 11 THPT, với trọng tâm là dạy học theo chủ đề. Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong chương Dòng điện trong các môi trường, nhằm đảm bảo tính tập trung và chi tiết của nghiên cứu.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học theo chủ đề và năng lực giải quyết vấn đề, đồng thời phân tích thực trạng dạy học Vật lý tại các trường THPT. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc áp dụng phương pháp dạy học hiện đại như dạy học theo chủ đề có thể giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện và năng lực giải quyết vấn đề.
2.1. Năng lực giải quyết vấn đề
Năng lực giải quyết vấn đề được xác định là khả năng nhận diện, phân tích, và đưa ra giải pháp hiệu quả cho các tình huống phức tạp. Luận án đã phân tích các thành tố của năng lực này, bao gồm khả năng phát hiện vấn đề, đề xuất giải pháp, thực hiện và đánh giá kết quả.
2.2. Dạy học theo chủ đề
Dạy học theo chủ đề là phương pháp dạy học tích hợp, giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách toàn diện thông qua các chủ đề liên môn. Phương pháp này tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào quá trình học tập tích cực, phát triển năng lực tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề.
III. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu đa dạng, bao gồm nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn, và thực nghiệm sư phạm. Các phương pháp này giúp đánh giá tính khả thi và hiệu quả của việc áp dụng dạy học theo chủ đề trong việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh.
3.1. Nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu lý luận tập trung vào việc phân tích các tài liệu về giáo dục vật lý, phương pháp dạy học, và năng lực giải quyết vấn đề. Các tài liệu này được sử dụng để xây dựng cơ sở lý thuyết cho việc thiết kế các chủ đề dạy học.
3.2. Thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm sư phạm được tiến hành để kiểm tra tính khả thi và hiệu quả của các chủ đề dạy học đã thiết kế. Kết quả thực nghiệm cho thấy sự cải thiện đáng kể trong năng lực giải quyết vấn đề của học sinh sau khi tham gia các chủ đề học tập.
IV. Kết quả và đóng góp
Luận án đã đưa ra những đóng góp quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn. Về mặt lý luận, nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về dạy học theo chủ đề và năng lực giải quyết vấn đề. Về mặt thực tiễn, luận án đã thiết kế các chủ đề dạy học và đánh giá hiệu quả của chúng trong việc phát triển năng lực học sinh.
4.1. Đóng góp lý luận
Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học theo chủ đề và năng lực giải quyết vấn đề, đồng thời đề xuất các tiêu chí đánh giá năng lực này trong quá trình dạy học.
4.2. Đóng góp thực tiễn
Nghiên cứu đã thiết kế các chủ đề dạy học cụ thể cho chương Dòng điện trong các môi trường, đồng thời xây dựng các công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. Kết quả thực nghiệm cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong năng lực của học sinh.
