Luận án thạc sĩ về đổi mới và hoàn thiện pháp luật ngân hàng ở Việt Nam

• Tác giả: Vũ Tuấn Nghĩa
• Người hướng dẫn: PTS. Luật học Võ Đình Toàn
• Trường học: Trường Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Kinh tế
• Đề tài: Một số vấn đề góp phần đổi mới và hoàn thiện pháp luật ngân hàng trong điều kiện nền kinh tế thị trường ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án thạc sĩ luật học
• Năm xuất bản: 1996
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI NÓI ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NGÂN HÀNG VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH BẰNG PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI CÁC QUAN HỆ PHÁP LÝ NGÂN HÀNG
• 1.1. Chủ thể hoạt động ngân hàng
• 1.1.1. Ngân hàng thương mại và các trung gian tài chính khác
• 1.1.1.1. Ngân hàng thương mại
• 1.1.1.2. Các loại hình kinh doanh ngân hàng khác
• 1.1.1.3. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
• 1.1.2. Ngân hàng trung ương
• 1.2. Sự điều chỉnh của pháp luật đối với các quan hệ ngân hàng
• 1.2.1. Các quan hệ ngân hàng
• 1.2.1.1. Các quan hệ kinh doanh ngân hàng
• 1.2.2. Các quan hệ quản lý nhà nước trong lĩnh vực ngân hàng
• 1.2.3. Nguồn quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ ngân hàng
• 2. CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG LUẬT NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
• 2.1. Những đánh giá chủ yếu về pháp luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.1.1. Vị trí pháp lý của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.1.2. Chức năng nhiệm vụ và hoạt động của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.1.3. Tổ chức Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.1.4. Vốn quỹ và quản lý tài chính của Ngân hàng Nhà nước
• 2.2. Xây dựng luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.2.1. Phạm vi điều chỉnh của luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.2.2. Nội dung điều chỉnh cần quy định trong luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.2.2.1. Vị trí pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.2.2.2. Tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 2.2.2.3. Vốn quỹ và quản lý tài chính Ngân hàng Nhà nước
• 3. CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG LUẬT NGÂN HÀNG VÀ TỔ CHỨC TÍN DỤNG
• 3.1. Những đánh giá chủ yếu về pháp luật Ngân hàng hợp tác xã tín dụng và công ty tài chính
• 3.1.1. Vấn đề các loại hình tổ chức tín dụng theo pháp lệnh Ngân hàng, HTX tín dụng và công ty tài chính
• 3.1.2. Điều kiện hoạt động của tổ chức tín dụng theo pháp lệnh Ngân hàng, HTX tín dụng và công ty tài chính
• 3.1.3. Các nguyên tắc hoạt động của tổ chức tín dụng
• 3.1.3.1. Nhóm nguyên tắc bảo đảm việc điều tiết lượng tiền trong lưu thông thực hiện chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước
• 3.1.3.2. Các nguyên tắc bảo đảm an toàn Ngân hàng
• 3.2. Xây dựng Luật Ngân hàng và các tổ chức tín dụng
• 3.2.1. Xác định phạm vi điều chỉnh của Luật ngân hàng, tổ chức tín dụng trong quá trình xây dựng
• 3.2.2. Vấn đề phân loại các tổ chức tín dụng
• 3.2.3. Luật Ngân hàng và các tổ chức tín dụng cần được xây dựng theo hướng hoàn thiện các nguyên tắc có tính đặc thù của pháp luật ngân hàng trong điều kiện nền kinh tế thị trường
• 3.2.3.1. Nguyên tắc cấp giấy phép hoạt động
• 3.2.3.2. Các nguyên tắc xác lập hệ số an toàn
• 3.2.3.3. Nguyên tắc giới hạn các hoạt động đầu tư rủi ro
• 3.2.3.4. Nguyên tắc tham gia bảo hiểm tiền gửi áp dụng cho các tổ chức nhận tiền gửi
• 3.2.3.5. Nguyên tắc giám sát an toàn
• 3.2.3.6. Nguyên tắc đảm bảo thông tin và bảo mật cho khách hàng
• 3.2.4. Các nguyên tắc áp dụng cho các Ngân hàng, Tổ chức tín dụng có vốn nước ngoài
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Pháp luật ngân hàng và nền kinh tế thị trường Việt Nam

Pháp luật ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các quan hệ tài chính và ngân hàng trong nền kinh tế thị trường. Tại Việt Nam, sự phát triển của hệ thống ngân hàng gắn liền với quá trình cải cách pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Các văn bản pháp luật như Pháp lệnh Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Pháp lệnh Ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng và công ty tài chính đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng và củng cố mô hình ngân hàng hai cấp. Tuy nhiên, những văn bản này còn tồn tại nhiều hạn chế, đòi hỏi cần được hoàn thiện để phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế.

1.1. Hệ thống ngân hàng và cải cách pháp luật

Hệ thống ngân hàng tại Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ mô hình ngân hàng một cấp trong thời kỳ kế hoạch hóa tập trung đến mô hình ngân hàng hai cấp hiện nay. Cải cách hệ thống ngân hàng được thực hiện từ đầu thập niên 90 nhằm đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường. Các pháp lệnh ngân hàng ban hành năm 1990 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc đa dạng hóa hoạt động ngân hàng và thực hiện chính sách đa sở hữu. Tuy nhiên, những pháp lệnh này còn mang dấu ấn của thời kỳ quá độ, cần được nghiên cứu và hoàn thiện để phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế.

1.2. Luật ngân hàng và quản lý nhà nước

Luật ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các quan hệ ngân hàng và quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài chính. Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc thực hiện chính sách tiền tệ, kiểm soát lạm phát và quản lý ngoại tệ. Các quy định pháp luật hiện hành cần được cải cách để đảm bảo tính hiệu quả trong việc quản lý và điều tiết hoạt động ngân hàng, góp phần ổn định và phát triển thị trường tài chính.

II. Xây dựng và hoàn thiện luật ngân hàng

Việc xây dựng và hoàn thiện luật ngân hàng là nhiệm vụ cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế. Các pháp lệnh ngân hàng hiện hành cần được nghiên cứu, đánh giá để xác định những điểm hạn chế và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Quá trình này cần dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đồng thời tham khảo kinh nghiệm từ các nước có nền kinh tế thị trường phát triển.

2.1. Đánh giá pháp luật ngân hàng hiện hành

Các pháp lệnh ngân hàng ban hành năm 1990 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng mô hình ngân hàng hai cấp tại Việt Nam. Tuy nhiên, những văn bản này còn tồn tại nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế thị trường. Việc đánh giá pháp luật ngân hàng hiện hành cần tập trung vào tính hợp lý, tiên tiến và những điểm cần hoàn thiện để đảm bảo tính hiệu quả trong việc điều chỉnh các quan hệ ngân hàng.

2.2. Đề xuất hoàn thiện luật ngân hàng

Trên cơ sở đánh giá pháp luật ngân hàng hiện hành, cần đề xuất các giải pháp hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế. Các nội dung cần điều chỉnh bao gồm: vị trí pháp lý, chức năng, nhiệm vụ của Ngân hàng Nhà nước, tổ chức và quản lý tài chính của hệ thống ngân hàng. Quá trình này cần dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đồng thời tham khảo kinh nghiệm từ các nước có nền kinh tế thị trường phát triển.

III. Phát triển thị trường tài chính và hội nhập kinh tế

Phát triển thị trường tài chính là yêu cầu cấp thiết trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Việc hoàn thiện pháp luật ngân hàng sẽ góp phần ổn định và phát triển thị trường tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các quy định pháp luật cần đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc điều tiết hoạt động ngân hàng và tài chính.

3.1. Cơ chế quản lý và phát triển thị trường tài chính

Cơ chế quản lý thị trường tài chính cần được hoàn thiện để đảm bảo tính hiệu quả trong việc điều tiết hoạt động ngân hàng và tài chính. Các quy định pháp luật cần đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Quá trình này cần dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đồng thời tham khảo kinh nghiệm từ các nước có nền kinh tế thị trường phát triển.

3.2. Hội nhập kinh tế và phát triển thị trường tài chính

Hội nhập kinh tế đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc hoàn thiện pháp luật ngân hàng để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Việc phát triển thị trường tài chính cần được thực hiện đồng bộ với quá trình hội nhập, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các quy định pháp luật cần đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc điều tiết hoạt động ngân hàng và tài chính.